Bầu cử Mỹ 2024
Thưa quý vị, chúng tôi xin phép đóng bài viết cập nhật này.
Mời các bạn xem bài tường thuật bầu cử trực tiếp mới tại đây.
Ngày bầu cử tổng thống của nước Mỹ đã bắt đầu với việc cử tri khắp nơi tiến tới phòng phiếu. Donald Trump hay Kamala Harris sẽ trở thành chủ nhân Nhà Trắng? Bản tin tường thuật trực tiếp của BBC News Tiếng Việt.
Thưa quý vị, chúng tôi xin phép đóng bài viết cập nhật này.
Mời các bạn xem bài tường thuật bầu cử trực tiếp mới tại đây.
Donald Trump cho biết cảm thấy "rất tự tin" khi bỏ phiếu.
Ông Trump và vợ, bà Melania, vừa bỏ phiếu tại Trung tâm Giải trí Mandel ở Palm Beach, Florida.
Đội chiếc mũ đỏ quen thuộc, ông nói chuyện với giới truyền thông.
"Tôi cảm thấy rất tự tin... và có vẻ như người theo Đảng Cộng hòa đã xuất hiện rất đông đảo," ông nói.
Trump cho biết ông "vinh dự" khi thấy mọi người xếp hàng dài chờ bỏ phiếu.
"Tối qua chúng tôi trở về khá muộn," ông nói, nhắc đến buổi vận động tranh cử ở Michigan vào tối hôm trước.
"Tôi nghe nói mọi chuyện đang rất tốt với chúng tôi."
Nguồn hình ảnh, Reuters
Cựu Tổng thống Donald Trump đã bỏ phiếu tại Florida.
Ông Trump đến điểm bỏ phiếu ở Palm Beach cùng vợ, bà Melania Trump. Sau khi bỏ phiếu, ông Trump đã có phát biểu với báo giới.
Theo tôi kết quả bầu cử sẽ rất sít sao và khó có thể đoán biết ai sẽ thắng cử. Tuy nhiên, cá nhân tôi nhận định bà Harris sẽ có nhiều khả năng thắng cử hơn vì:
1) Bản thân Trump vẫn nhận được sự ủng hộ lớn của một bộ phận cử tri, nhưng nhiều vấn đề dưới thời chính quyền Trump trước đây đã làm một bộ phận cử tri thất vọng, nhất là việc Trump ngầm kích động bạo loạn không công nhận kết quả bầu cử đầu năm 2021.
2) Thành tích kinh tế khá tốt của chính quyền Biden, nhất là về mặt tốc độ tăng trưởng và việc làm. Trong lịch sử, đây sẽ là lợi thế cho Harris. Vấn đề kinh tế chính khiến một bộ phận cử tri không hài lòng với chính quyền Biden và do đó có thể tác động bất lợi đến Harris là lạm phát cao và chi phí sinh hoạt đắt đỏ. Tuy nhiên, vấn đề lạm phát bắt nguồn từ những lý do ngoài tầm kiểm soát của chính phủ Mỹ như dịch bệnh, đứt gãy chuỗi cung ứng, cũng như thuế quan cao đối với hàng nhập khẩu, nhất là từ Trung Quốc, một vấn đề xuất phát từ chính Trump.
3) Harris trẻ trung hơn và mang lại nhiều hi vọng hơn cho một bộ phận cử tri Mỹ, vốn đã chán ngấy với những ứng viên già cỗi trong suốt hai mùa bầu cử qua.
4) Bà Harris là phụ nữ và có gốc nhập cư, vì vậy có khả năng nhận được sự ủng hộ lớn hơn từ các cử tri nữ và người nhập cư.
Tuy nhiên, vẫn có khả năng bà Harris giành được đa số phiếu phổ thông nhưng thua phiếu đại cử tri. Vấn đề người nhập cư có thể là một điểm yếu mà phe Dân chủ bị phe Cộng hòa khai thác để xoay chuyển cục diện có lợi cho Trump.
Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp
Nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS, Singapore)
Kỳ bầu chọn tổng thống Mỹ năm nay rất đặc biệt. Từ hè, tôi tự hỏi cả hai Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa không có ai trẻ trung hơn, năng động hơn mà lại tiến cử hai ứng viên ở tuổi trên dưới 80.
Joe Biden rút lui, nhường tấm vé cho Kamala Harris cũng là điều khác thường. Donald Trump bị ám sát hụt gây quan ngại cho nội tình chính trị nước Mỹ.
Khó hiểu nhất là cá tính của Donald Trump. Một người của công chúng, kể cả trong 4 năm ông làm tổng thống mà ăn nói bỗ bã, nói càn như trong cách ứng phó với dịch Covid-19 và có ảnh hưởng trong vụ nổi loạn 6/1, thế nhưng các thăm dò cho đến trước ngày bầu cử thì Kamala Harris và Donald Trump vẫn ngang ngửa nhau.
Nếu kết quả là một ứng viên thắng áp đảo thì từ nay các thăm dò bầu cử sẽ khó tin. Có thể vì cách cử tri Mỹ bầu chọn nay đã khác xưa, hầu như ai cũng có thể bầu chọn mà không cần đến phòng phiếu trong ngày tổng tuyển cử, vì thế các thăm dò khó chọn một tập hợp đại diện cho tổng thể khối cử tri để thăm dò ý kiến.
Nhà báo tự do Bùi Văn Phú
Gảng viên đại học cộng đồng tại vùng Vịnh San Francisco, California.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Tôi dự đoán kết quả bầu cử tổng thống Mỹ lần này sẽ rất sít sao và đầy kịch tính ở một số bang chiến trường, không loại trừ khả năng xảy ra tranh chấp, kiện tụng, thậm chí bạo động.
Liệu dân Mỹ có thể chấp nhận con người có quá nhiều lỗi cá nhân như Trump làm tổng thống nhiệm kỳ 2, hay chọn một tổng thống nữ đầu tiên, đặc biệt là phụ nữ da màu?
Một trong hai ứng viên đắc cử đều được coi là cuộc cách mạng, nói cách khác là một sự phá lệ chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ.
Tôi dự đoán Harris sẽ thắng 5/7 bang chiến trường với 292 đại cử tri. Chỉ cần 270 là thắng.
Về phía Thượng viện, tôi đoán Dân chủ sẽ mất 2 ghế, trở thành thiểu số 51/49.
Hạ viện thì rất khó đoán, khả năng Cộng hòa thắng 218 ghế và Dân chủ 217. Nếu tỷ lệ ngược lại thì Dân biểu Derek Trần, đơn vị 45 của California, có thể sẽ trở thành người hùng của Hạ viện Mỹ.
Tôi tin là chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc bầu cử rất hấp dẫn và đầy kịch tính... ví như chung kết World Cup mà tới phút 89 vẫn đang huề 1-1.
Tiến sĩ Trần Đức Cảnh
Thành phố Boston, bang Massachusetts
Tiến sĩ Cảnh từng tham gia vào ban vận động tranh cử của 3 ứng viên tổng thống Mỹ với vai trò liên hệ cộng đồng và cố vấn chính sách.
Các mối đe dọa đánh bom đã gây gián đoạn tạm thời tại hai điểm bầu cử ở bang Georgia vào sáng thứ Ba, theo các quan chức địa phương.
Năm lời đe dọa đánh bom không đáng tin cậy đã được báo cáo, dẫn đến việc sơ tán tạm thời tại hai địa điểm ở hạt Fulton trong khoảng 30 phút, theo lời Nadine Williams, Giám đốc đăng ký và bầu cử của hạt, trong một cuộc họp báo.
"May mắn thay, các địa điểm này hiện đã hoạt động trở lại và tất cả các điểm bỏ phiếu đều an toàn với sự hiện diện của lực lượng an ninh," Williams cho biết.
Các quan chức hạt sẽ yêu cầu tòa án cho phép hai địa điểm – Trường Tiểu học C.H. Gullatt và Trung tâm Cộng đồng Etris – mở cửa lâu hơn một chút vào buổi tối.
Với tôi đây là một cuộc bầu cử sẽ đi vào lịch sử Hoa Kỳ với một ứng cử viên có thể nói kỳ quái nhất, chưa từng có - Donald Trump. Ông ta phá vỡ mọi định chế, mọi ước lệ của nhân cách, đạo đức đúng ra phải có cho một ứng cử viên tổng thống. Ông Trump đáng ra phải bị loại vì không đủ tư cách nhưng cử tri vẫn phải đến phòng phiếu để chính thức loại bỏ ông ấy. Thật đáng tiếc, đây chính là một lỗ hổng trong thể chế dân chủ thiếu vắng hàng rào cần thiết. Một nền dân chủ cuối cùng phải dựa dẫm vào một sự rủi may.
Luy Dang
Cử tri bang Georgia
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Steve Bannon, cựu chiến lược gia trưởng của Nhà Trắng dưới thời Trump, dự định tổ chức một buổi theo dõi bầu cử vào tối 5/11 (tức sáng 6/11 tại Việt Nam) tại khách sạn Willard - khách sạn năm sao ở Washington DC, nơi từng là "trung tâm chỉ huy" của những người ủng hộ Trump tìm cách lật ngược kết quả bầu cử năm 2020.
Bannon vừa được thả ra khỏi nhà tù liên bang cách đây một tuần, sau khi ngồi tù bốn tháng về tội không tuân thủ lệnh triệu tập của Quốc hội Mỹ.
Vào ngày 5/1/2021, một ngày trước cuộc tấn công vào Điện Capitol, Bannon và các đồng minh của Trump đã gặp gỡ tại khách sạn Willard gần Nhà Trắng.
Nơi này được sử dụng làm tổng hành dinh cho chiến dịch gây áp lực lên các đảng viên Cộng hòa nhằm ngăn chặn việc chứng nhận chiến thắng của Joe Biden vào ngày hôm sau.
Việc Bannon được trả tự do và khôi phục lại "phòng chiến tranh" diễn ra trong bối cảnh các đồng minh của Trump đã chuẩn bị nền tảng cho các thách thức pháp lý, chính trị và hiến pháp đối với kết quả bầu cử năm 2024. Các lãnh đạo hàng đầu của Đảng Cộng hòa cũng liên tục từ chối cam kết chấp nhận kết quả bầu cử nếu Trump thua.
"Không giống như năm 2020, lần này chúng tôi sẽ đảm bảo chiến thắng của Trump," Bannon nói với CBS News, đối tác của BBC tại Mỹ.
"Cuộc bầu cử tại Mỹ năm nay thu hút sự quan tâm của nhiều người và hai ứng cử viên đều phải nỗ lực vận động đến giờ phút cuối cùng tại các tiểu bang chiến địa. Số lượng cử tri bỏ phiếu sớm (early voting) ghi nhận được con số kỷ lục ,vượt qua các kỳ bầu cử trước đây kể cả kỳ 2020.
Năm 2024, Đảng Cộng Hòa đã thay đổi chiến lược vận động và gia tăng khích lệ cử tri bỏ phiếu sớm. Nhóm cử tri độc lập tham gia bỏ phiếu sớm khá cao so với lần bầu cử năm ngoái.
Tỷ lệ cử tri là nữ bỏ phiếu sớm ở nhiều nơi được ghi nhận cao hơn rất nhiều lần so với cử tri nam giới. Đây là một chỉ dấu mà giới quan sát cho thấy xu hướng nghiêng về liên danh Harris/Walz mạnh mẽ hơn khi cuộc đua vào giai đoạn nước rút. Với nhiều phụ nữ Mỹ tham gia bỏ phiếu vào lần này, họ cho rằng vấn đề “phá thai” không chỉ là chuyện "phá thai" đơn thuần và đơn giản là phá bỏ phôi thai - bởi đó chỉ là một phần của khoa chăm sóc sức khỏe sinh sản, phụ khoa và chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ.
Từ trước đến nay họ chưa thấy bị chạm đến giới hạn khi những người đàn ông làm luật "cấm phá thai" cũng như tranh cãi cấm thế nào, thời gian bao lâu thì được... cho đến lúc Tối cao Pháp viện trao quyền cho từng tiểu bang quyết định cấm phá thai và lập tức nhiều tiểu bang bảo thủ ra luật cấm hoàn toàn chuyện phá thai. Tức giới hạn không còn là chuyện phá bỏ phôi thai đã bị vượt qua và nó ảnh hưởng đến gần như toàn bộ khoa chăm sóc sức khỏe sinh sản, phụ khoa liên quan đến sinh mạng của phụ nữ.
Vì thế kỳ bầu cử 2024 này chính là một cuộc cách mạng của phụ nữ ở mọi giới tuyến, đảng phái... Họ buộc phải bảo vệ quyền được chăm sóc sức khỏe sinh sản, phụ khoa một cách trọn vẹn. Đó là sức mạnh khiến phụ nữ Mỹ bỏ qua mọi khác biệt để bỏ lá phiếu bảo vệ cho con gái, cháu gái của họ trong tương lai. Chính phụ nữ Mỹ sẽ chọn tổng thống là nữ giới và bảo vệ được nền dân chủ Mỹ, bảo toàn và sẽ thay đổi nền cộng hòa lập hiến này trong những thập niên tới.
Là một người Việt Nam, tôi theo dõi cuộc bầu cử lần này cũng như lần trước với niềm hy vọng một ngày nào đó phụ nữ Việt Nam nói riêng và người dân Việt Nam nói chung sẽ có quyền lựa chọn vị lãnh đạo mà mình yêu thích thông qua các chính sách lãnh đạo mà họ phải trình bày trước công chúng công khai."
Bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
Người quan sát, bang Texas
Nguồn hình ảnh, Quỹ Nga Chống Bất công
Các cơ quan tình báo Mỹ cho biết các "phần tử Nga" đứng sau một video cáo buộc gian lận bầu cử tại Arizona.
Video này được đăng trên nền tảng X bởi một tài khoản thân Điện Kremlin (nay đã bị đình chỉ) và đã thu hút hơn 200.000 lượt xem.
Trong video, một người đàn ông, không rõ danh tính và tự nhận là cựu trợ lý của Bang vụ khanh Arizona Adrian Fontes, tuyên bố mình đã thấy bằng chứng về một “cuộc gian lận quy mô lớn nhằm vào ông Donald Trump”.
Ông Fontes đã tuyên bố không liên quan tới người kia.
Khuôn mặt của người đàn ông trong video bị làm mờ và giọng nói – nghe như người máy, đơn điệu và có những khoảng dừng bất thường – có dấu hiệu đặc trưng của dạng âm thanh được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo.
Video này được sản xuất bởi tổ chức Russian Foundation to Battle Injustice (tạm dịch: Quỹ Nga Chống Bất công, viết tắt là “FBI”).
Tổ chức này được thành lập vào năm 2021 bởi tài phiệt quá cố Yevgeny Prigozhin.
Trước khi chết, Prigozhin từng bị áp lệnh trừng phạt ở Mỹ vì can thiệp bầu cử.
Nội dung của tổ chức này thường được lan truyền bởi mạng lưới chiến dịch tuyên truyền “Storm-1516” của Nga.
Người đồng hành tranh cử của Donald Trump là JD Vance đã đi bỏ phiếu trực tiếp cách đây không lâu tại Cincinnati, Ohio.
Ứng viên Phó Tổng thống của Đảng Cộng hòa đến một điểm bỏ phiếu ở đó cùng vợ và các con.
Ông có vẻ rất vui vẻ, phấn chấn.
Theo Cục Thống kê Dân số Mỹ, quốc gia này có hơn 2 triệu công dân gốc Việt, trong đó có khoảng 1,4 triệu người đủ điều kiện bỏ phiếu.
Vào tháng 5/2023, một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Pew của Mỹ cho thấy về mặt chính trị, nhóm cử tri gốc Việt khá khác biệt so với các nhóm cử tri gốc châu Á khác.
Trong khi có khoảng 34% ủng hộ Đảng Cộng hòa tính trên toàn bộ người Mỹ gốc Á, con số đó trong cộng đồng người Việt ở Mỹ là 51%.
Tuy nhiên, một báo cáo mới được xuất bản vào tháng 10/2024 của Trung tâm Nghiên cứu người Mỹ gốc Á (AAPI) của Trường UC Berkeley lại cho thấy một kết quả tương đối khác so với báo cáo trước đó của Pew.
AAPI đã so sánh hai khảo sát trong hai năm bầu cử 2020 và 2024 và nhận thấy sự ủng hộ dành cho Đảng Dân chủ của các cử tri gốc Việt tăng vượt bậc.
Theo khảo sát vào tháng 9/2024 của AAPI, 42% cử tri gốc Việt là người theo Đảng Dân chủ hoặc nghiêng về Đảng Dân chủ, 37% là người theo Đảng Cộng hòa hoặc nghiêng về Đảng Cộng hòa, 19% không thuộc đảng nào.
Trong khi 4 năm trước đó, 33% ủng hộ Dân chủ, 48% ủng hộ Cộng hòa và 19% không đứng về phe nào.
Đáng chú ý, hồi tháng 4 và tháng 5/2024, chỉ có 36% cử tri gốc Việt nói rằng họ sẽ bầu cho ứng viên Dân chủ khi đó là Tổng thống Joe Biden. Tuy nhiên, đến tháng 9/2024, 77% cử tri cho biết họ sẽ bầu cho ứng viên Dân chủ hiện nay là bà Harris.
Sự ủng hộ dành cho cựu Tổng thống Donald Trump chỉ nằm ở mức 20%, thấp hơn một nửa so với mức 48% năm 2020.
Theo khảo sát vào tháng 9/2024 của AAPI, 76% cử tri gốc Việt xem các vấn đề liên quan tới nhập cư là "cực kỳ quan trọng" đối với quyết định bỏ phiếu của họ.
Tôi đã theo dõi và tham dự 12 cuộc bầu cử tổng thống Mỹ từ trước đến nay. Đây là cuộc bầu cử căng thẳng, hào hứng và cũng có tính chất sống còn nhất từ trước đến giờ. Căng thẳng vì dù chỉ mới nhập cuộc chưa được ba tháng, bà Kamala Harris đã bắt kịp được nhịp chạy và thậm chí tạo cho bên đối thủ nhiều sự thách thức hơn họ tiên liệu. Hào hứng vì đây là lần đầu tiên có một ứng cử viên nữ đã tạo nhiều hứng khởi và ủng hộ đến nỗi số tiền gây quỹ của bà cao gấp ba đối thủ. Cuộc bầu cử mang tính sống còn vì nền dân chủ của nước Mỹ sẽ thay đổi hoàn toàn phụ thuộc vào ai đắc cử.
Tina Hà Giang
Nhà báo, cử tri bang California
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Donald Trump nắm bang Bắc Carolina trong hai cuộc bầu cử trước và bang này không được coi là bang dao động cho đến khi Kamala Harris đại điện Đảng Dân chủ ra tranh cử.
Nếu Trump thất bại tại Bắc Carolina, con đường đến Nhà Trắng của ông sẽ trở nên khó khăn hơn rất nhiều khi ông cần thắng ít nhất hai trong số các bang thuộc Rust Belt (Pennsylvania, Michigan vàWisconsin) và hai bang nữa tại Sun Belt (Arizona, Georgia, Nevada và North Carolina).
Bang này chỉ bỏ phiếu cho ứng cử viên Đảng Dân chủ một lần từ năm 1980 – cho Tổng thống Obama năm 2008.
Nhưng có một cơ hội Harris có thể nắm lấy nếu bà có thể khiến các cử tri da đen đi bầu, như họ từng đi bỏ phiếu cho Obama và bà có thể nhận được phiếu bầu từ dòng chảy các cử tri tốt nghiệp đại học.
Tiến sĩ Satoru Nagao từ Viện Hudson ở Mỹ nói với BBC:
"Hiện tại, các đồng minh của Mỹ đang quan ngại về sự khó lường của ông Donald Trump. Nhưng sự khó lường như vậy không chỉ gây lo lắng cho các đồng minh mà còn cho các đối thủ. Trung Quốc không thể dễ dàng hành động nếu cựu Tổng thống Trump thắng cử."
Tiến sĩ Nagao đưa ra dẫn chứng rằng không chỉ Trung Quốc mà các đối thủ khác của Mỹ đã leo thang các hoạt động của họ trong thời gian Đảng Dân chủ nắm quyền.
Pennsylvania là giải thưởng lớn nhất của các bang dao động năm 2024 với 19 phiếu đại cử tri.
Nếu Kamala Harris có thể giành chiến thắng tại Pennsylvania cộng thêm một phiếu nữa từ nhóm Rust Belt (ba bang dao động là Pennsylvania, Michigan và Wisconsin là một phần của Rust Belt – trung tâm trước đây của ngành sản xuất Hoa Kỳ), bà sẽ khiến Donald Trump phải gần như giành chiến thắng áp đảo ở tất cả các tiểu bang dao động khác mới hy vọng.
Với Pennsylvania, bà Harris có thể vượt qua 270 phiếu bằng cách chỉ giành chiến thắng ở ba tiểu bang dao động nói chung.
Nevada không có đủ phiếu đại cử tri cho kịch bản này, nhưng Pennsylvania và bất kỳ hai phiếu nào khác cũng đủ.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Kết quả bỏ phiếu không chỉ định đoạt số phận chính trị của ông Trump mà cả kết quả của những rắc rối pháp lý ông đang vướng vào, theo NBC News.
Một chiến thắng trong cuộc bầu cử mà ông gọi là "quan trọng nhất" trong lịch sử nước Mỹ có thể khiến các vụ án liên bang của ông bị hủy bỏ, các vụ án hình sự cấp bang có thể sẽ bị đóng băng cho tới khi ông rời nhiệm sở, và các vụ kiện dân sự đang chờ xử lý cũng có thể sẽ bị trì hoãn thêm.
Ngược lại, nếu thua bà Harris, ông Trump có thể sẽ đối mặt với án tù trong tháng này do bản án hình sự ở New York, cùng với khả năng đối mặt với các phiên tòa hình sự mới vào năm 2025.
Ông cũng có khả năng phải đối mặt thêm những vụ kiện dân sự trong tương lai gần.
Ông hiện đang kháng cáo khoản bồi thường khoảng 500 triệu USD từ các vụ kiện dân sự.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Các ứng viên của bên thứ ba không có cơ hội nào để chiến thắng cuộc bầu cử. Tuy nhiên, họ có thể khiến ứng viên của cả Dân chủ lẫn Cộng hòa mất đi một lượng phiếu đáng kể.
Dưới đây là những ứng viên bên thứ ba nổi bật trong đợt bầu cử Mỹ năm nay:
Ở tuổi 39, hơn 4 tuổi so với độ tuổi tối thiểu để trở thành ứng cử viên tổng thống Mỹ, ông Chase Oliver từ Đảng Tự do là ứng viên trẻ nhất trong cuộc đua năm nay.
Bà Jill Stein, 74 tuổi, một nhà vật lý học, đã đại diện cho Đảng Xanh để tranh cử tổng thống Mỹ vào năm 2016. Năm nay bà làm điều đó lần nữa.
Ứng viên Cornel West, 71 tuổi, ban đầu ứng cử với tư cách đại diện Đảng Xanh. Nhưng vào tháng 10/2024, ông cho rằng mọi người "muốn có chính sách tốt hơn là chính trị đảng phái" và tuyên bố mình là ứng cử viên độc lập.
Ông hứa sẽ chấm dứt đói nghèo và đảm bảo nhà ở cho người dân.
Ý tưởng xã hội chủ nghĩa của ông West tập trung vào tài trợ chăm sóc sức khỏe cộng đồng và cắt giảm ngân sách quốc phòng Mỹ.
Thế Sơn đã bầu khiếm diện và gửi thư đi rồi.
[Lần này mình bầu] cho người làm lợi cho nước Mỹ.
Mình đã đi bầu nhiều lần rồi, từ thời ông George W. Bush.
Ca sĩ Thế Sơn trả lời BBC News Tiếng Việt ngày 2/11.
Nguồn hình ảnh, Facebook ca sĩ Thế Sơn