Biểu tình phản đối IMF

Và nhóm nước này đã thành lập hai tổ chức tín dụng đa phương, đó là Ngân hàng thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF).

Hai tổ chức này lúc đó được trao trách nhiệm điều hành các chương trình vay mượn và trợ giúp kỹ thuật để giúp giảm số người nghèo trên toàn cầu.

Thế nếu công việc có dụng ý tốt như vậy thì tại sao họ lại nhận được chỉ trích. Có cái gì khác nhau giữa lý tưởng và thực tế trong việc giúp đỡ người nghèo của hai tổ chức này?

Tăng trưởng là mục tiêu hàng đầu

Trong hội nghị thượng đỉnh Thiên niên kỷ (TNK) họp tháng 10 năm 2000 tại trụ sở của Liên Hiệp Quốc (LHQ) nguyên thủ của gần 200 quốc gia đã thông qua chương trình hành động TNK, trong đó đặt giảm nghèo là mục tiêu số một của mỗi quốc gia.

Mục tiêu mà họ thông qua là làm sao từ nay cho đến 2015 phải giảm được một nửa số người nghèo tại mỗi nước. LHQ vào cuộc, trao nhiệm vụ cụ thể cho mỗi quốc gia, thế vậy chức năng của Ngân hàng thế giới (WB) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) là gì? Ian Goldin là phó chủ tịch của Ngân hàng thế giới, và ông tin là phải tạo ra môi trường tăng trưởng

Mậu dịch bình đẳng sẽ góp phần giảm nghèo tại thế giới thứ ba

Chúng tôi tập trung vào việc tạo ra môi trường thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế. Chúng tôi biết rằng một nước không thể giảm nghèo được, nếu như quốc gia đó không có tăng trưởng kinh tế, như trong trường hợp của Phi Châu, hay những nước nghèo nhất chẳng hạn.

Mức tăng trưởng cao sẽ tạo điều kiện giảm nghèo tốt hơn, hơn tác động đến nhóm dân nghèo nhất trong xã hội. Nhưng họ cần phải biết chia sẻ đồng đều những thành tựu của tăng trưởng nữa.

Tuy vậy, theo một số chuyên gia thì cả Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền tệ quốc tế có lúc đã phạm phải một số sai lầm khi đưa ra các chính sách tăng trưởng kinh tế.

Những người chỉ trích nói rằng hai tổ chức tài chính này đã áp dụng nhiều chính sách sai, không có sự tham khảo đầy đủ nước nhận viện trợ tài chính.

Một số chỉ trích khác thì đổ lỗi cho các khoản vay nợ mà nhiều nước đang phát triển phải cư mang. Những người ôn hòa hơn thì nói rằng dù cho có một vài tiến bộ, thế nhưng họ chưa hoàn toàn thuyết phục về liều thuốc chữa bệnh của World Bank và IMF.

Chưa tư vấn đầy đủ

Jeff Powell là điều phối viên của một tổ chức phi chính phủ có tên là Bretton Woods Project, tổ chức theo dõi hoạt động của Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền tệ quốc tế. Ông tin là hai tổ chức này đã đặt lý thuyết điều hành lên trên thực tiễn hàng ngày

Về nguyên tắc mà nói thì chúng tôi đồng ý với những gì họ muốn làm. Thế nhưng liên quan đến thực hiện dự án trong thực tế, chúng tôi đang có rất nhiều vấn đề cần phải trả lời.

Các nhóm dân vận mà chúng tôi có dịp hỏi chuyện, nói rằng, họ bị loại ra ngoài trong quá trình ra quyết định, hay quá trình tìm tòi để tìm ra đâu là cách tốt nhất để thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo.

Jeff Powell nói rằng đôi lúc chính sách của hai tổ chức này đưa ra không chính xác, hoặc quá cứng rắn trong việc kiểm soát mức chi tiêu của chính phủ, quá vội vã trong việc thúc đẩy mậu dịch với thế giới bên ngoài.

Cải cách của ngân hàng thế giới đôi khi được coi là quá vội vã

Cạnh đó, hai tổ chức tín dụng này còn bị cáo buộc là cổ vũ cho nguyên tắc thị trường tự do, theo đuổi trường phái tân tự do. Ông nói

"Chúng tôi chứng kiến có những chương trình thắt lưng buộc bụng được soạn ra một cách vội vã. Các chương trình giải tư được đề ra như chỉ phục vụ cho việc đề cao ý thức hệ nào đó, chứ không nhắm đến lợi ích của người dùng dịch vụ".

"Chúng tôi cũng thấy một số chương trình tự do hóa thị trường thực hiện mà không hề cân nhắc đến hậu quả, hay là suy nghĩ trước về những thể chế gì cần phải có trước khi thực hiện các biện pháp tự do hóa thị trường".

Thấy vậy nhưng không phải vậy

Ian Goldin, phó chủ tịch của Ngân hàng thế giới cho rằng cái nhìn như trên của người điều hành Bretton Woods Project về tổ chức của ông là quá lỗi thời

Ngân hàng thế giới không hề thuyết phục một quốc gia phải theo mô hình kinh tế nào. Ví dụ có thể nói ngay được ở đây là chúng tôi đã không thúc đẩy chuyện giải tư, hay tư hữu hóa.

Chúng tôi không ép nước này, hay nước kia phải tự do thương mại một chiều. Chúng tôi không ép họ phải làm điều này hay điều kia như mọi người hay nghĩ.

Ví dụ như trong trường hợp của Trung Quốc, và của nhiều nước khác, chúng tôi ủng hộ chính sách kinh tế của chính phủ, mà theo tôi, không hề có hơi hướng gì của xu hướng tân tự do.

Cam kết chính của chúng tôi vẫn là làm sao giúp cho chính phủ giảm số người sống trong nghèo khổ.

Ian Goldin nhắc lại là không phải mọi trách nhiệm cứ dồn vào World Bank, hay IMF. Theo ông cần phải nhấn mạnh đến vai trò của các nước giàu nữa, nhắc nhở họ nói phải đi đôi với làm:

"Chúng tôi muốn thấy các nước giàu tăng viện trợ dành cho các nước nghèo. Cạnh đó một việc không kém quan trọng là tăng tính hiệu quả của các khoản trợ giúp này".

"Và làm sao tăng gấp đôi khoản trợ giúp nhân đạo quốc tế, mà hiện giờ đang ở mức quá thấp. Rồi các nước giàu phải nghiêm túc xem xét yêu cầu mở cửa thị trường cho hàng hóa của các nước đang phát triển".

Dù làm cách này hay cách khác, nhiều chuyên gia cho rằng trong thời đại bây giờ hai tổ chức World Bank và IMF đang đóng vai trò chủ chốt trong việc thực hiện cố gắng mang tính TNK của Liên Hiệp Quốc, đó là giảm một nửa số người nghèo đối trên quả địa cầu từ nay cho đến năm 2015.

Sáu mươi năm sau hội nghị Bretton Woods, cách làm việc của hai tổ chức tài chính lớn nhất trên thế giới vẫn gây ra tranh cãi, và chắc chắn sẽ có thêm tranh cãi khi công việc giảm nghèo trên toàn cầu tăng thêm tốc độ.