Trang Quang Sen Chuyên gia tin học Hannover-Đức

Ông là cộng tác viên cho hai báo trong nước, đó là Thời báo kinh tế Sài gòn, và Thời báo tin học Sài gòn. Nhân hội nghị Việt Kiều và chiến lược phát triển tin học tại Việt Nam gia đọan 2006-2016, Phạm Khiêm của đài BBC đã phỏng vấn ông Trang Quang Sen(TQS)

BBC Thưa ông có quan tâm đến tình hình CNTT tại nước nhà hay không?

TQS Tôi rất quan tâm về CNTT tại VN vì là người Việt và nó lại là ngành nghề của tôi.

Hơn nữa, hiện nay CNTT là ngành mũi nhọn của thế giới và VN với điều kiện của mình (nghèo về vật chất, nhưng giàu về con người) có thể phát triển tốt và nhanh.

BBC Nhân chuyện có một hội nghị thông tin lớn liên quan đến Việt Kiều họp tại tp HCM, anh thấy chủ trương mời Việt Kiều (VK) về nước làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin có đúng không?

TQS Tôi thấy việc mời VK về nước mở công ty là đúng và cần thiết, vì nó có lợi cho cả hai bên,

Lợi cho phiá VK, vì Việt Kiều là người Việt nên hiểu rõ môi trường VN hơn những nhà đầu tư người nước ngoài.

Lợi cho phía VN, vì Việt Nam có cơ hội thu nhập các know how về CNTT cập nhật từ những nước tiền tiến trên thế giới.

Sở dĩ nước Ðức phát triển mạnh, không phải chỉ nhờ các tập đoàn lớn mà chính nhờ các công ty nhỏ và vừa, có tính cách gia đình. Các công ty nầy đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế Ðức.

Việt Nam thiếu rất nhiều loại công ty nhỏ này. Công ty VK thường là công ty nhỏ và vừa, có tính cách gia đình. Thì việc Việt Kiều về VN đầu tư mở công ty, tức là bổ xung vào lổ hỏng trong cơ cấu kinh tế VN .
và theo tôi nó sẽ góp phần phát triển nền kinh tế, không chỉ trong lãnh vực CNTT, mà chung cho cả nền kinh tế của VN.

Vì vậy tôi thấy rất đúng, nếu chính phủ Việt Nam tạo điều kiện để Việt Kiều về nước đầu tư.

Tuy nhiên để thực hiện đầu tư có lợi cho cả hai bên thì phiá VN phải đi trước, chính phủ VN phải có chánh sách cụ thể đối với các nhà đầu tư Việt Kiều. Chứ không kêu gọi chung chung như trước đây (có cũng được mà không cũng không sao!)

BBC Ông thấy chính sách trong nước cần phải thay đổi như thế nào để thu hút chất xám của Việt Kiều, nhất là trong lĩnh vực CNTT?

Trước đây 5 năm tôi có đặt vấn đề nầy qua một số bài báo. Và trong thời gian qua VN đã có nhiều tiến triển, nhưng sự phát triển VN so với sự tiến triển hiện nay của thế giới, chưa đủ.

Theo tôi Việt Nam không phải đi mà phải tập trung sức để nhảy,
mà điểu này có thể thực kiện được, nếu VN sử dụng đúng mức chất xám của VK, của cả hai thế hệ.

Thế hệ sồn sồn như chúng tôi và thế hệ con em kế tiếp, hiện sống và làm việc tại các nước phát triển. Họ chính là cầu nối Việt Nam với thế giới.

Anh đặt câu hỏi “Làm thế nào thu hút chất xám CNTT của VK” thì tôi xin được nói vài điểm chủ quan của mình. Theo tôi, Việt Nam nên

-Tạo hạ tầng cơ sở CNTT tốt (thí dụ mạng Internet với băng tần rộng) và đủ khả năng đáp ứng nhu cầu.

-Mở rộng thông tin cho người sử dụng và cho phép công ty tư nhân hoạt động trong lãnh vực viễn thông.

-Tạo một số điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư VK, thí dụ như vấn đề nhà cửa đất đai, nhất là đối với các chuyên gia sồn sồn như chúng tôi. Có như vậy thì tình cảm của họ với đất nước mới mặn nồng, mới gắn bó.

-Luật pháp VN phải rõ ràng, phân minh, không tư vị. (Tránh trường hợp, một người làm quan cả họ được nhờ). Ở điểm này, có lẽ chúng ta phải học hỏi rất nhiều người châu Âu.

BBC Mức độ cạnh tranh trên thế giới trong việc chọn nơi gia công phần mềm (outsourcing) giữa Việt Nam, Trung Quốc và Ấn Độ có gay gắt không? Việt Nam đang ở đâu tren bàn cờ nay, trong bối cảnh đó nên làm gì và không nên làm gì?

TQS Vấn đề Outsourcing CNTT rất quan trọng hiện nay. Theo chỗ tôi biết người ta dư báo, doanh thu trong năm 2006 có thể lên đến một ngàn tỉ đô la Mỹ. Ðây là một số lượng rất lớn. Nếu Việt Nam nhận được 0,1 % thôi cũng đã có gần 1 tỉ US Ðô la.

Nếu so với Trung Quốc và Ấn Ðộ thì Việt Nam còn thua xa. Họ đã đi trước VN nhiều bước.

Vì vậy theo tôi, VN không nên và không thể cạnh tranh với họ, (tốn sức vô ích)

Nhưng VN có thể là đối tác với hai nước này. Giống như Ðài Loan trước đây, họ nhận hợp đồng của các nước kỹ nghệ và một phần đem thực hiện ở một số nước, chưa có hạ tầng cơ sở nhưng có nhân công rẻ hơn như Trung quốc ngày trước.

Tôi nghĩ Việt Nam cũng có thể làm như vậy trong lãnh vực CNTT để làm bàn đạp cho tương lai.

Mình phải xem họ là đối tác của mình, chớ không phải là đối thủ.

Tuy nhiên cũng phải dễ vì hiện nay những nước chung quanh VN cũng muốn làm như vậy như Thái Lan, Philippin v.v., nhưng theo tôi, VN có điều kiện thuận lợi hơn mấy nước nầy, ở điểm là VN có rất nhiều Việt Kiều sẵn sàng tham dự vào sự phát triển này, nếu chính phủ VN có một chính sách đúng đắn.

BBC Tại sao ở Việt Nam nhà nước chưa phải là những đơn vị mua sắm lớn các phần mềm, hay sản phẩm của công ty công nghệ tin học trong nước, vì ít ra có mua thì các công ty này mới có điều kiện phát triển?

BBC Ðây là sự kiện rất quan trọng. Anh đặt vấn đề rất đúng
Kinh nghiệm trên thế giới ở những nước kỹ nghệ như Anh quốc, Ðức, Pháp, Mỹ… cho thấy là muốn tạo cơ sở phát triển CNTT thì nhà nước phải là khách hàng quan trọng để làm bàn đạp cho các công ty trong nước phát triển.

Anh đặt câu hỏi tại sao, thì tôi chưa dám trả lời, nhưng có thể nêu vài yếu tố ảnh hưởng đến quyết định trên.

Có thể Việt Nam chưa đánh giá đúng mức về yếu tố nầy nên chưa có một chính sách cụ thể cho các cơ quan nhà nước cấp dưới, nên các cơ quan nầy còn ngần ngại chưa dám thực hiện, sợ trách nhiệm.

Cũng có thể là VN chưa có công ty tạo ra được những chương trình lớn, cấp nhà nước vì thiếu know how. Tôi biết VN có rất nhiều “thợ giỏi” để xây nhà, nhưng lại thiếu “kiến trúc sư” và cai thầu, nên ngôi nhà CNTT Việt Nam còn rất thô sơ.

Vì vậy vấn đề anh đặt ra lúc nãy, về việc mời Việt Kiều đầu tư ở VN, rất quan trọng. Nó sẽ là đầu mối thúc đẩy quá trình nầy.