http://www.bbcvietnamese.com

18 Tháng 9 2005 - Cập nhật 11h42 GMT

Emma Simpson
BBC Newsnight

Các công ty giàu để ý Sakhalin

Bão Katrina đã làm người ta phải nghĩ tới một nguồn cung năng lượng mới.

Shell, công ty dầu của Anh-Hà lan, đang xâydựng một trong những cơ sở khai thác dầu lớn nhất thế giới ngoài khơi đải Sakhalin ở vùng viễn đông của Nga.

Các công ty dầu giờ đang đặc biệt chú ý tới khu vực giá lạnh này của Nga, một khu vực băng giá gần như quanh năm và rất hay có động đất
Sakhalin cách Matxcơva 9.900 kilomet về phía đông.

Vùng này trước kia thuộc sự kiểm soát của Sa hoàng, cũng là khu vực quân sự của Nga, một nơi mà trước kia người nước ngoài không được đặt chân tới.

Nhưng nơi đây cũng có một trữ lượng dầu và gas rất lớn, một nguồn năng lượng mà quốc gia nào cũng phải mơ tới.

Shell hoạt động tại đây dưới tên Sakhalin Energy, hiện đang tiến hành một dự án xây dựng khổng lồ.

Công ty này đang xây dựng thêm hai giàn khoan dầu, 800 kilomet đường ống cũng như một nhà máy gas lỏng khổng lồ nhằm biến năng lượng thành chất lỏng để có thể chuyển đi bằng thùng tới những nước đang khát năng lượng như Nhật bản và Nam Hàn.


Động vật quý hiếm

Dự án này có thể mang lại lợi nhuận khổng lồ. Nhưng ở đâu có dầu, nơi đó thường là nơi trú ẩn của các động vật quý hiếm.

Không may cho Sakhalin Energy, một số động vật quý hiếm đang tồn tại ngay tại các mỏ dầu và khí mà họ đang khai thác.

Chúng tôi đi thuyền để tham quan loài cá voi xám ngoài biển.

Trên thế giới chỉ còn khoảng 100 con cá voi này và chúng thường tới đây kiếm ăn mỗi mùa hè, chỉ khoảng 7 kilomet từ một trong những giếng dầu mới của Sakhalin Energy.

Những sinh vật này chưa bao giờ được quan tâm nhiều thế.

Sự an toàn của chúng trong tương lai là một trong những lý do tại sao Ngân hàng tái thiết và phát triển châu Âu chưa đồng ý tiếp tục đầu tư cho dự án này, một dự án mà ngân hàng này gọi là chưa phù hợp với mục đích của ngân hàng.

Khi chúng tôi tới thăm khu vực này, có vẻ như ở đây có nhiều khoa học gia hơn là cá voi – ba nhóm nghiên cứu đang theo dõi nhất cử nhất động của loài động vật quý hiếm này.

‘Nhượng bộ’

Ông James Leaton từ Quỹ tự nhiên thế giới (WWF), cho chúng tôi biết họ muốn trì hoãn dự án xây dựng của Sakhalin Energy đến khi đã có thêm nghiên cứu.

"Nếu thêm một con cá voi cái chết, loài này có thể sẽ hoàn toàn tuyệt chủng. Chúng tôi muốn Shell hãy thận trọng, đối với những con cá voi này, không có cơ hội thứ hai.”

"Tôi cho rằng có rất nhiều điều cần xem xét liên quan đến danh tiếng của Shell, liệu họ có muốn việc loài thú này bị tuyện chủng được gắn liền với tên tuổi của họ hay không.”

"Mọi dự án tài trợ cần có những tiêu chuẩn về môi trường gắn liền”
Sakhalin Energy cũng có một nhóm chuyên gia chuyên theo dõi mức độ tiếng ồn bằng công nghệ cao.

Công ty này nói rằng họ đã làm tất cả để giảm thiểu các rủi ro. Nhưng rõ ràng shell vẫn đang hoạt động với một câu hỏi lớn “nếu ... thì sao”.

Sakhalin Energy nói họ đã có nhượng bộ trong việc lái các đường ống về hướng cách xa những con cá voi.

Liệu có bõ không?

Nhưng những tranh cãi không chỉ nằm ngoài khơi Sakhalin. Sakhalin Energy cũng đang bị chỉ trích là không chú ý tới việc bảo vệ hàng trăm con suối và sông mà đường ống của họ đi qua.

Salmon là loài cá quan trọng nhất của hòn dảo và loài cá này cần sống trong nước sạch.

Chúng tôi được đưa tới thăm quan một dòng suối nơi bùn liên tục trượt xuống nước.

Dmitry Lisitsyn, một cựu địa chất gia và đứng đầu Sakhalin Environment Watch nói đây là một “tiền lệ xấu”

"Tôi tin chắc rằng nếu đường ống này được xây dựng tại Anh hoặc Mỹ thì họ sẽ cẩn thận hơn nhiều.”

Ian Craig, giám đốc Sakhalin Energy, công nhận đã có những sai lầm.

“Tôi sẽ là người đầu tiên công nhận rằng chúng tôi đã không làm đúng lần thứ nhất... nhưng chúng tôi có những thử thách rất lớn.“

Tôi hỏi ông Dmitry Lsitsyn liệu dự án này có đáng thực hiện trong dài hạn hay không.

"Đây không còn là nguồn dầu khí của chúng tôi nữa.

Nó đã được bán cho Shell để cung cấp cho Nhật bản và các thị trường châu Á. Về mặt thu nhập, chúng tôi sẽ không nhận được gì. “

Đảo Sakhalin là một ví dụ về những căng thẳng giữa khai thác dầu trong tương lai và cái giá phải trả.