19 Tháng 12 2005 - Cập nhật 10h32 GMT

Áp lực thời gian sau Hội nghị WTO

Hội nghị Bộ trưởng các nước thành viên tổ chức thương mại thế giới WTO đã kết thúc tại Hong Kong sau khi đạt được ít nhiều kết quả trong việc thống nhất cắt bỏ trợ cấp xuất khẩu nông sản vào năm 2013 và tăng hỗ trợ cho các nước nghèo.

Thời hạn này trước đó được định vào năm 2010, nhưng sau phản đối của Liên hiệp châu Âu đã được gia hạn thêm ba năm, và được châu Âu cho là 'chấp nhận được'.

Tuy đây chỉ là một kết quả khiêm tốn, nhưng thực sự nó đã cứu vãn hội nghị Bộ trưởng lần này khỏi tình trạng 'hoàn toàn thất bại'.

Tổng giám đốc WTO Pascal Lamy dường như đã thở phào nhẹ nhõm khi ông tuyên bố rằng thỏa thuận cuối cùng đạt được đã mang lại hy vọng cho quá trình đàm phán.

"Thành quả lớn nhất của hội nghị lần này là một năng lượng chính trị mới, một luồng dưỡng khí để sang năm cuộc đàm phán có thể tăng tốc".

Thách thức cho uy tín của WTO

Thực tế, tăng tốc là điều mà các chính trị gia các nước thành viên WTO chắc chắn sẽ phải làm nếu muốn hoàn tất vòng đàm phán Doha vào cuối năm 2006 như đã định.

Đây là một thời hạn sống còn cho nghị trình Doha vì nếu không thông qua được trong năm tới thì nó sẽ có nguy cơ hoàn toàn đổ vỡ.

Kinh tế gia Mai Kim Đỉnh nhận định điều này còn trực tiếp ảnh hưởng tới uy tín của Tổ chức Thương mại Thế giới, mà theo ông đang gặp nhiều rắc rối.

Đại diện thương mại Hoa Kỳ Rob Portman, người cũng đề xuất một hội nghị bộ trưởng tiếp theo vào đầu quý hai 2006 tại Geneva để tiếp tục vòng đàm phán Doha, thì phân tích rằng, nếu các nước thành viên WTO không đạt được tiến độ thì các thỏa thuận tương lai sẽ gặp khó khăn trong việc thông qua tại Quốc hội Hoa Kỳ.

Ông Rob Portman nói hiện nay Tổng thống Bush đang nắm quyền phê chuẩn các thỏa thuận thương mại quốc tế và các thỏa thuận này chỉ được mang ra Quốc hội để thông qua hoặc bác bỏ chứ không thay đổi.

Sang năm 2007, quyền hạn này sẽ kết thúc và có thể không được gia hạn, do vậy việc thông qua tại Quốc hội sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Áp lực đối với Việt Nam

Với các mốc thời gian đặt ra sát sao như vậy, có thể thấy các cuộc tiếp xúc thương thảo trong khuôn khổ nghị trình Doha sẽ rất cấp bách trong năm tới. Với chương trình hành động bận rộn của các nước WTO, liệu một nền kinh tế nhỏ như Việt Nam sẽ có vị trí như thế nào?

Theo tiến sỹ Mai Kim Đỉnh, việc Việt Nam vào WTO không bị ảnh hưởng quá nhiều từ kết quả hội nghị lần này cũng như quá trình đàm phán của các nước thành viên sắp tới.

Ông Đỉnh cho rằng với cơ cấu xuất khẩu như của Việt Nam hiện nay, Việt Nam không bị ảnh hưởng nhiều về quy chế hạn ngạch WTO, do đó tự do hóa thị trường nông nghiệp không phải là vấn đề đau đầu.

Ông cũng nói Việt Nam hoàn toàn có thể vào WTO trong năm 2006.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác lại cho rằng Việt Nam đang gặp áp lực về thời gian.

Muốn gia nhập WTO trong năm 2006, đàm phán song phương với năm nước đối tác còn lại, trong đó có Mỹ phải được kết thúc chậm nhất là vào nửa đầu năm sau.

Thứ trưởng Thương mại Việt Nam Lương Văn Tự trong bài phát biểu kéo dài mười phút tại Hội nghị Bộ trưởng WTO đã kêu gọi các nước đang đàm phán song phương với Việt Nam tỏ ra mềm dẻo hơn.

Ông Tự nói ông thỉnh cầu các nước đối tác hoàn tất đàm phán với Việt Nam càng sớm càng tốt.

Ông khẳng định cam kết của chính phủ Việt Nam trong việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới, nhưng nhắc lại một sự thực là Việt Nam còn ở mức phát triển thấp, kinh tế gặp nhiều khó khăn và mong muốn các nước đối tác không đưa ra những "yêu cầu bất hợp lý, quá với khả năng của Việt Nam".

Khúc mắc trong kết thúc đàm phán song phương với Hoa Kỳ chính là vì nước này đã đưa ra các yêu cầu mà Việt Nam cho là 'quá khả năng' như vậy.

Mỹ nhiều lần khẳng định đàm phán với Việt Nam là một trong các 'ưu tiên cao'. Thế nhưng các nhà phân tích nói tiến trình đàm phán trong những tháng đầu năm sắp tới sẽ cho thấy đó là sự thực hay chỉ là những lời nói ngoại giao.