Nhớ lại khủng hoảng kinh tế

"Sau khi thị trường sụp đổ, tôi là một trong số ít người còn có việc làm trong công ty,'' ông Russell Bickell nói.

Vụ sụp đổ ông nói tới xảy ra cách đây gần 80 năm và dẫn tới cuộc Đại Suy thoái hồi năm 1929.

Giờ đã gần 97 tuổi và vẫn là chuyên gia tư vấn tài chính, ông Bickell thấy nhiều sự tương đồng giữa cuộc khủng hoảng hiện nay và những hỗn loạn hồi năm 1929.

''Khi đó người ta vay mượn nhiều ngay trước khi thị trường sụp đổ, cũng giống như hôm nay, ai cũng đang vô cùng hạnh phúc,'' ông nói.

''Người ta đang kiếm rất nhiều tiền nhưng bỗng nhiên mọi thứ thay đổi.''

Khi 17 tuổi, ông Bickell bắt đầu làm việc tại một công ty môi giới chứng khoán tại thị trấn Reading ở Pennsylvania.

Khi Phố Wall chứng kiến cú rơi tự do tài chính ngày 24 tháng Mười năm 1929 ông được thăng chức trong lúc công ty của ông bắt đầu sa thải người.

Ông Bickell đã chứng kiến hậu quả của cơn khủng hoảng, tiếp tục được thăng chức và vào giữa thập niên 30 đã trở thành nhà môi giới chuyên nghiệp.

Nhưng trong những năm khó khăn, ông Bickell nói làm việc trong ngành tài chính không không đủ để nuôi gia đình.

''Sau khi thị trường đóng cửa và vào cuối tuần, tôi làm thêm ở các cửa hàng bán giày dép,'' ông Bickell nói.

''Vì tôi sống cùng bố mẹ, hai việc của tôi kiếm đủ tiền để đóng góp vào chi tiêu của cả nhà.''

Sỡ hãi và tự tử

Từ ngày 29 tháng Mười tới ngày 13 tháng Mười Một năm 1929 khi giá chứng khoán xuống mức thấp nhất, hơn 30 tỷ đã bốc hơi khỏi nền kinh tế Hoa Kỳ.

Khi giá chứng khoán giảm mạnh, các nhà đầu tư bỏ nhiều tiền vào chứng khoán nhận thấy mức lỗ khủng khiếp của họ và phát hoảng.

Đối với nhiều nhà đầu tư và môi giới chứng khoán, tình thế quá sức chịu đựng.

Nhiều tin đồn về chuyện người ta nhảy khỏi cửa sổ văn phòng tự tử bắt đầu lan ra.

Mặc dù nhiều lời đồn đại đã phóng đại câu chuyện nhưng thực tế đã có người tự tử để thoát khỏi nỗi đau tài chính.

Và dù cách xa trung tâm tài chính New York, vùng quê Reading của ông cũng không vì thế mà thoát nạn.

''Tôi nhớ hai người ở chỗ tôi sống tự tử vì hậu qủa của thị trường sụp đổ,'' ông nói.

Khi sự trì trệ và sụp đổ lan ra các ngành khác ở Hoa Kỳ, số người thất nghiệp lên tới 13 triệu và các biển ''Không Cần Người'' bắt đầu xuất hiện khắp nơi.

Ông Bickell và các đồng nghiệp phải nghỉ phép bắt buộc vì công ty của họ gặp vấn đề.

''Chuyện thường xảy ra là cứ một tháng chúng tôi lại nghỉ phép không lương một tuần,'' ông Bickell nói.

Khủng hoảng Wall Street II?

Giống như những tháng cuối của năm 1929, mấy tuần qua nền móng của hệ thống tài chính Hoa Kỳ đã lung lay vì những quyết định mà một số ngân hàng lớn của Wall Street đưa ra.

Và sau gần 80 năm làm trong ngành tài chính, ông Bickell lại chứng kiến những cơn gió của một trận bão kinh tế khác.

Hiện ông đang làm việc cho một chi nhánh của Ngân hàng Wachovia ở Wyomissing gần nhà và ông lại thấy những hiện tượng của cuộc khủng hoảng 1929 lặp lại.

Giống nhiều ngân hàng khác sau cuộc Đại Suy thoái, ngân hàng ông đang làm mới đây phải đồng ý để đối thủ cạnh tranh Wells Fargo mua lại để có thể tồn tại.

Ngồi tại bàn làm việc của ông, ông Bickell đùa rằng những kinh nghiệm của ông từ năm 1929 là tài sản vô giá cho các nhà tài phiệt giữa lúc khủng hoảng như hiện nay.

"Tôi hơi bực là người ta không hỏi ý kiến tôi về vụ sát nhập mới nhất này, nhưng mà dù sao thì tháng sau tôi cũng 97 tuổi rồi.''