Tiền tỉ chui qua lỗ kim

Bernard Madoff, 'công dân phố Wall' và là người bị cáo buộc đã lừa đảo tiền tỉ, bắt đầu sự nghiệp tài chính vào tuổi 22 với số vốn trong tay chỉ là 5 ngàn đôla.

Lấy số tiền gây dựng được từ các công việc làm trong dịp hè như cứu hộ bãi biển và lắp đặt ống nước tưới vườn ở quận Queens ở New York, ông thành lập công ty đầu tư mang tên mình vào năm 1960.

Giờ đây, sau gần nửa thế kỷ kinh doanh, danh tiếng của ông lụn bại khi ông phải đối mặt với các cáo buộc là toàn bộ sản nghiệp của ông không có gì hơn là kế hoạch lừa đảo các nhà đầu tư trị giá hơn 50 tỉ đôla.

Trong khi những người bị cho là nạn nhân của Bernard Madoff tiếp tục đặt câu hỏi về chuyện làm thế nào giới chức điều hành ở Mỹ không phát hiện những gì diễn ra, có vẻ như cách thức hoạt động của ông Madoff là mấu chốt mang lại thành công cho ông.

Trong khi những người biết Bernard Madoff thì mô tả ông là “dễ mến”, “người quan trọng nhưng không phô trương”, thực ra, ông ta đã bỏ rất nhiều công để tạo ra một môi trường biệt lập.

Rất nhiều khách hàng giàu có của ông được tuyển mộ từ các cuộc trò chuyện cá nhân tại các câu lạc bộ đầu bảng ở New York và Florida, khiến họ có cảm giác mình thuộc về một tầng lớp đặc biệt của những người nắm rõ đường đi lối lại.

Thế rồi ông ta dùng những tên tuổi lớn đó để thu hút các nhà đầu tư khác, cho tới khi sức ảnh hưởng của ông ta tác động tới các ngân hàng quốc tế, các quỹ đầu tư và thậm chí cả các quỹ thiện nguyện.

'Chỗ trú an toàn'

Có vẻ như không ai biết chính xác những gì diễn ra với toàn bộ số tiền bạc đầu tư. Trong vụ kiện ông ta tại Mỹ, ông Madoff được trích lời nói rằng ông ta “hoàn toàn chẳng có gì cả”.

Hiện chưa rõ ông ta đã tiêu hết số tiền đó, cất giấu ở đâu, hay đơn thuần chỉ đánh mất số tiền này trên các thị trường.

Ông Douglas Kass, lãnh đạo quỹ đầu tư Seabreeze Partners Management, nói: “Có vẻ như ít nhất 15 tỉ dollar của cải, đa phần tập trung tại nam Florida và thành phố New York, đã được chuyển tới nơi toàn”.

Các vụ giao dịch làm ăn của ông Madoff chắc chắn cũng rất mờ ám.

Cùng với công ty ban đầu của ông là Bernard L Madoff Investment Securities, ông có một công ty cố vấn đầu tư riêng biệt khác, vốn bị ám chỉ có liên quan đến các vụ gian lận.

Ông Bernard Madoff chưa bao giờ nói về các biện pháp giao dịch của mình cũng như làm thế nào ông có thể mang về lợi nhuận cho số tiền của nhà đầu tư.

Bằng cách nào đó, cả trong lúc thuận lợi cũng như khó khăn, ông luôn có khả năng trả 10% lãi cho các nhà đầu tư mỗi năm. Có lần, ông tuyên bố: “Đó là chiến lược sở hữu. Tôi không thể nói chi tiết được”.

Các công tố viên giờ đây cho rằng họ đã biết rõ “chiến lược sở hữu” của ông Madoff nghĩa là gì: dùng tiền của nhà đầu tư mới để trả cho nhà đầu tư cũ, theo cách mà trước đây người ta thường gọi là kế hoạch Ponzi.

Lỗ hổng về quy định

Vậy tại sao tình trạng làm ăn đáng ngờ này lại không được các nhà kiểm soát phát hiện sớm?

Câu trả lời có lẽ là do sự kết hợp giữa một bên là danh tiếng cá nhân của ông Madoff với bên kia là những lỗ hổng trong hệ thống.

Là cựu chủ tịch thị trường chứng khoán Nasdaq, và đã từng làm giám đốc nhiều công ty cũng như là nhà tài trợ hảo tâm cho các chương trình thiện nguyện, ông Bernard Madoff được nhiều người tin tưởng.

Còn đối với giới chức, uỷ ban theo dõi các giao dịch chứng khoán Mỹ, SEC, thường xuyên kiểm tra công ty đầu tư chứng khoán Bernard L Madoff nhưng lại không kiểm tra công ty cố vấn đầu tư riêng của ông ta.

Công ty riêng này có một quỹ đầu tư không đăng ký với SEC cho tới tận tháng 9/2006, và theo nhiều tường thuật, công ty này cũng chưa bao giờ bị kiểm tra kể từ đó tới nay.

Giờ đây, có các thông tin mới được đưa ra về các vụ điều tra của SEC với các giao dịch của ông Madoff.

Tuần trước, SEC nói các hoạt động buôn bán chứng khoán của ông Madoff bị điều tra từ năm 2005 và bị kết luận là đã vi phạm các nguyên tắc - vốn yêu cầu nhân viên giao dịch phải kiếm được giá tốt nhất cho các lệnh mua.

Một cuộc điều tra thứ hai của SEC vào năm 2007 lại không phát hiện ra sai phạm nào.

Án tù

Ông Madoff được biết đã nói với các điệp viên FBI rằng ông không thể đưa ra lời giải thích nào cho sự sụp đổ của quỹ đầu tư của ông ta.

Rất nhiều người giàu có được cho là đã khuynh gia bại sản sau vụ lừa đảo này. Các thể chế tài chính trên toàn thế giới hiện vẫn đang đếm lại thất thoát.

Đáng buồn nhất là một số quỹ từ thiện bị buộc phải đóng cửa vì những mất mát sau vụ gian lận này.

Bản thân ông Madoff được cho tại ngoại hầu tra sau khi bỏ ra 10 triệu dollar. Tuy nhiên, nếu những lời buộc tội dành cho ông ta được chứng minh thì ông có thể phải chịu án tù tới 20 năm và bị phát tới 5 triệu đôla.