Đây là lần đầu tiên nhật ký của Grossman được dịch sang tiếng Anh

Cuốn tiểu thuyết Cuộc đời và Số phận của Vasily Grossman từng bị trưởng ban tư tưởng của Đảng Cộng sản Liên Xô, Mikhail Suslov, nói là nguy hiểm cho nhà nước hơn cả cuốn Bác sĩ Zhivago của Boris Pasternak.

Grossman lớn lên tại thị trấn đa phần là người Do Thái ở Ukraine, nơi mẹ ông bị phát xít Đức bắn chết trong những ngày chiếm đóng đầu tiên.

Grossman sau đó trở thành một trong ba phóng viên chiến trường hàng đầu của Liên Xô. Hai người kia, Ilya Ehrenburg và Konstantin Simonov, từ lâu đã được xem là nhà văn kinh điển của văn học Sôviết.

Tác phẩm của Grossman không được vị trí như thế, và tập nhật ký chiến trường của ông viết từ 1941-45, giải thích vì sao.

Trong Thế chiến Hai, tờ báo Sao Đỏ gần như là nguồn thông tin duy nhất cho quân đội Liên Xô, và nhiệm vụ chính của người phóng viên là động viên tinh thần chiến đấu và niềm tin vào thắng lợi trước Đức quốc xã.

Grossman đã viết những bài báo ca ngợi tinh thần anh dũng, nhưng trong nhật ký của mình, ông mới ghi lại toàn bộ những gì ông chứng kiến.

Ngay cả một số bài báo được in của Grossman cũng đã được biên tập lại để tăng thêm phần huyền thoại cho những nhân vật trong bài.

Nhật ký của Grossman nhiều lần than phiền về sự can thiệp này.

Khi Grossman đi theo quân đội tiến về hướng tây, ông bắt đầu quan tâm đến việc tàn sát người Do thái.

Ông muốn ghi các thông tin về nạn nhân Do thái vào bài báo, nhưng nhà kiểm duyệt đã bỏ hết.

Mặc dù lúc này chủ nghĩa bài Do thái của Stalin chưa chính thức ra đời, nhưng các biên tập viên Sôviết hiểu rõ ý kiến của vị nguyên soái về vấn đề này.

Theo lời khuyên của Ehrenburg, Grossman trở thành thành viên của Ủy ban chống phát xít của người Do thái. Ông giúp soạn thảo Cuốn sách Đen, mô tả tội ác của phát xít với người Do thái.

Nhưng sau chiến tranh, Liên Xô cấm việc xuất bản Cuốn sách Đen này.

Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Vasily Grossman, Cuộc đời và Số phận, nói về trận đánh Stalingrad, cũng gặp số phận long đong.

KGB đến nhà ông và tịch thu mọi bản thảo của tập sách.

Người đứng đầu ban tư tưởng của Đảng, Mikhail Suslov, gọi Grossman đến và nói tiểu thuyết của ông nguy hiểm cho nhà nước hơn cả Bác sĩ Zhivago của Boris Pasternak.

Dẫu vậy, Grossman đã đưa cho một người bạn một bản copy tiểu thuyết này, và sau khi ông mất năm 1964, nó được đưa lậu ra ngoài Liên Xô.

Trong cuốn Cuộc đời và Số phận, Grossman đi đến kết luận rằng hai đối thủ, Đức Quốc xã và Liên Xô, lại là hai tấm gương phản chiếu của nhau.

Vì lẽ đó, sự so sánh này của tác giả đã bị Mikhail Suslov - người sau này đóng vai trò chính trong việc đưa Leonid Brezhnev lên nắm quyền - gọi là 'trái bom nguyên tử.'

Nhật ký chiến trường của Grossman chỉ được xuất bản lần đầu tiên ở Nga năm 1989, và nay là lần đầu tiên nó xuất hiện ở phương Tây qua bản dịch tiếng Anh.