Internet phát triển nhanh chóng ở Trung Quốc

Nhưng chính phủ ở Bắc Kinh không phải lúc nào cũng hài lòng với các cách thức sử dụng internet của người dân.

Trước kì họp Quốc hội đang diễn ra tại Bắc Kinh, nhà chức trách đã đóng cửa nhiều phòng chat trên mạng mang nội dung chính trị.

Vạn lý trường thành

Có thể xem firewall – hay bức tường lửa – là một dạng máy lọc giúp người dùng máy tính tránh bị nhiễm virus và các chương trình có hại khác. Nhưng nhà chức trách Trung Quốc sử dụng thứ máy lọc ấy để xây dựng nên cái có thể gọi là Một Vạn Lý Trường Thành

Nếu hỏi các quan chức Trung Quốc là họ ngăn chặn loại web site gì, thì hầu như câu trả lời luôn là: “Chúng tôi chặn các trang web khiêu dâm.”

Ben Edelman, là nghiên cứu sinh thuộc trung tâm Berkman về internet và xã hội, trực thuộc trường luật đại học Harvard. Ông theo dõi việc lọc các trang web của nhà chức trách Trung Quốc. Ben Edelman nói Trung Quốc quả thật có ngăn chặn nhiều trang web khiêu dâm, nhưng mục tiêu thật sự là các địa chỉ có nội dung chính trị:

Đặc biệt là các chủ đề chính trị liên quan châu Á. Bất kì thứ gì về Đài Loan, về dân chủ. Rồi thì bệnh SARS, cúm gia cầm.   Ben Edelman, đại học Harvard

"Đặc biệt là các chủ đề chính trị liên quan châu Á. Bất kì thứ gì về Đài Loan, về dân chủ. Rồi thì bệnh SARS, cúm gia cầm, v.v...Những thứ như thế có vẻ khiến nhà chức trách Trung Quốc lo ngại và ngăn chặn."

Một cách kiểm duyệt internet của nhà chức trách Trung Quốc là chặn theo các keyword – tức là các từ khóa. Người dùng internet sẽ không thể vào các trang web chứa các từ nhạy cảm như Pháp Luân Công hay Tây Tạng. Trung Quốc cũng có thể ngăn chặn hoặc chuyển vị trí của toàn bộ một trang web.

Nart Villeneuve, nghiên cứu gia thuộc đại học Toronto, chuyên theo dõi các xu hướng lọc các trang web trên thế giới.

Villeneuve đưa ra một ví dụ minh họa về một người dùng internet muốn truy cập web site của đài BBC. Ông nói nhà chức trách Trung Quốc có thể chuyển người dùng internet sang một địa chỉ khác:

"Khi anh đánh địa chỉ muốn vào, ví dụ như đài BBC – bbc.co.uk. Một địa chỉ như vậy nó tương đương với các con số, mà ta gọi là số IP. Và nhà chức trách chỉ việc thay đổi một chút cái con số IP này. Kết quả là họ đưa anh đến một web site khác hay chuyển anh sang các số IP không tồn tại. Nó có nghĩa là họ ngăn không cho người ta vào các trang web mà họ muốn."

Đổi mới

Nhưng những người sử dụng internet Trung Quốc vẫn thường phản ứng lại mỗi khi có các nỗ lực ngăn chặn toàn diện như vậy.

Vì thế, chính phủ Trung Quốc đưa ra các biện pháp mới. Nếu như trước đây, người dùng internet không được vào toàn bộ trang web đài BBC thì nay họ có thể đọc tin tức về các bộ phim, bài hát mới nhất trên BBC, nhưng không đọc được một số bản tin mà chính phủ không mong muốn.

Hoặc nếu chính phủ muốn ngăn chặn toàn bộ một web site nào đó, họ sẽ chỉ chặn chúng trong một khoảng thời gian ngắn nhất định.

Trung Quốc đã tìm cách phát triển một hệ thống theo dõi được cả việc ai đang có ý định muốn vào thăm trang web nào đó.   Nart Villeneuve, đại học Toronto

Nart Villeneuve nói kỹ thuật này không chỉ giới hạn trong việc ngăn chặn các web site:

"Luồng lưu chuyển của các thư điện tử email đã bị lọc, nhưng các khía cạnh khác của việc thanh lọc cũng được áp dụng. Trung Quốc đã tìm cách phát triển một hệ thống mà không chỉ ngăn chặn các web site mà còn theo dõi được cả việc ai đang có ý định muốn vào thăm trang web nào đó."

Bộ ngoại giao Hoa Kỳ ước tính Trung Quốc sử dụng khoảng 30.000 nhân viên để theo dõi việc sử dụng internet. Họ theo dấu vết những ai tiếp cận các trang web không được phép hoặc đưa lên mạng những nội dung mà chính phủ không đồng ý.

Tranh luận

Và một số tổ chức nhân quyền quy trách nhiệm cho các tập đoàn công nghệ thông tin của phương Tây đã cung cấp phương tiện phần cứng cho chính phủ Trung Quốc.

Trung Quốc thường thắt chặt kiểm soát trước mỗi sự kiện lớn

Ví dụ, Ân xá quốc tế chỉ trích công ty Cisco cung cấp cho Trung Quốc thiết bị giúp họ theo dõi và biết ai công bố thứ gì trên internet, biết người ấy đang ở đâu.

Các tập đoàn công nghệ thông tin quốc tế đều có những quan hệ kinh doanh ở nhiều mức độ khác nhau tại Trung Quốc.

Microsoft đã thiết lập một trung tâm nghiên cứu ở Bắc Kinh kể từ năm 1998 và vừa qua kí một thỏa thuận phát triển phần mềm với chính phủ Trung Quốc. Các công ty này đều phủ nhận cáo buộc nói họ đồng lõa với Bắc Kinh trong việc hạn chế tự do ngôn luận.

Trong khi đó, Ben Edelman từ trường Harvard nói ông không thấy có bằng chứng nào là Cisco đã làm chuyện gì sai trái. Những thiết bị mà công ty này bán cho Trung Quốc cũng y hệt như các thiết bị họ bán cho bất kì nước nào khác.

"Tính đặc thù của một máy lọc là nó có thể ngăn chặn luồng lưu thông quanh các máy chủ nhất định. Những chi tiết đó có sẵn trên máy của Cisco, chứ họ không thêm thắt vào khi bán cho Trung Quốc. Nếu Trung Quốc muốn mua các thiết bị mà Cisco đã bán cho các nước khác, thật khó để nói rằng công ty này không nên làm như vậy."

Mặc dù các tổ chức nhân quyền nêu quan hệ giữa các sản phẩm tin học và việc hạn chế thông tin, các nhà buôn bán lại nhấn mạnh vai trò của họ trong việc giúp phát triển kinh tế ở Trung Quốc.

Những cuộc tranh luận như thế có thể sẽ còn tiếp diễn trong tương lai.

Trong khi đó, trước thời gian diễn ra hội nghị mười ngày của Quốc hội Trung Quốc, chính phủ đã đưa ra thêm nhiều quy định hạn chế. Chẳng hạn, các diễn đàn bàn luận tin tức trên mạng giờ đây không được phép bao gồm bất kì chủ đề nào mà chưa được những cơ quan truyền thông lớn tại Trung Quốc tường thuật.