Nguyễn Hùng Ban Việt ngữ BBC

Nhiều sinh viên nay rời Việt Nam khi đang học trung học

Thủ tướng Việt Nam, ông Phan Văn Khải cũng chính là Chủ tịch Hội đồng Quốc gia Giáo dục của Việt Nam và tham gia cuộc gặp về giáo dục tại Hà Nội với ông có những tên tuổi như Hoàng Tụy, Văn Như Cương, Hoàng Xuân Sính.

Trong lúc các nhà giáo dục Việt Nam đang loay hoay giải quyết với cái mà Giáo sự Hoàng Tụy gọi là 'ba khối u lớn cần giải phẫu' của giáo dục Việt Nam, nhiều sinh viên và gia đình họ đã quyết định bỏ cả gia sản để tìm tới kiến thức tại nước ngoài.

Nguyễn Phương Mai là sinh viên đang du học tại Đại học Leiden, Đại học lâu đời nhất của Hà Lan. Phương Mai hiện cũng đang theo đuổi một đề tài mà nhiều nhà giáo dục Việt Nam quan tâm - đó là thiết kế một khóa đào tạo sư phạm nhiều năm cho sinh viên.

Cô nói: ''Thực ra điểm cơ bản khác biệt giữa các nền giáo dục với nhau là phương pháp. Nếu có phương pháp đúng thì sẽ có hiệu qủa tốt, còn phương pháp sai lệch thì hiệu qủa sẽ không đến đâu cả.''

Phương Mai cũng nói rằng Việt Nam có hiện tượng 'copy' những phương pháp giáo dục của các nước khác mà không để ý tới khía cạnh văn hóa của Việt Nam. Bộ sách cải cách cho cấp Một, theo cô là một ví dụ.

Không phải tất cả đều màu xám

Nói cho công bằng, Việt Nam cũng là một trong những nước có thể coi là thành công về phổ cập giáo dục ở bậc tiểu học và ở trung học.

Hơn nữa, tranh luận về những vấn đề liên quan tới giáo dục xảy ra ở ngay cả những nước có nhiều sinh viên du học nhất như nước Anh.

Hoàng Lê Thùy Dương hiện đang học tại Học viện Kinh tế Chính trị Luân Đôn, nhớ lại khi quay trở về Việt Nam học tiếp phổ thông sau khi tới trường ở Luân Đôn trong những năm học đầu tiên: ''Ở Việt Nam thì học sinh học chương trình nặng hơn về tự nhiên. Như ở đây (Anh Quốc) học cấp Một thì giáo viên thường cho chơi các hoạt động bơi lội, thể dục thể thao, hay vẽ.''

Thùy Dương nói rằng sự khắt khe trong giáo dục ở Việt Nam cũng có mặt tích cực. Cô nói rằng chương trình giáo dục nặng về kiến thức, nặng về học, nhẹ về chơi ở bậc phổ thông giúp cho các học sinh chuẩn bị cho các bậc học cao hơn khi họ phải tiếp thu một lượng kiến thức lớn hơn.

Nhưng ngoài những gì diễn ra trong khuôn khổ nhà trường, sự phát triển chung của toàn xã hội cũng có ý nghĩa quan trọng tới khối lượng kiến thức mà học sinh, sinh viên thu thập được.

Học sinh phổ thông Việt Nam 'học nhiều chơi không đủ'

Trần Việt Hưng vừa kết thúc khóa dự bị đại học tại Cambridge Tutors College ở Croydon, gần Luân Đôn nói:''Một điều em thấy rất ấn tượng ở nước Anh là hệ thống thư viện của nó. Mình chỉ cần là sinh viên của một trường nào đó thì có thể đến thư viện để mượn sách miễn phí... và có thể gia hạn sách qua mạng internet.''

''Hệ thống internet ở đây rất thoải mái và làm cho mình có thể tiếp cận với thông tin mới nhất một cách nhanh chóng. TV và sách báo cũng rất nhiều do đó môi trường thông tin luôn đa dạng và phong phú.''

'Tôn sư trọng đạo'

Quan hệ thầy trò cũng là điều khác biệt giữa Việt Nam và nhiều quốc gia có nền giáo dục phát triển khác.

Chuyện học trò 'chấm điểm' giáo viên qua các nhận xét bí mật giữa kỳ không phải là điều gì lạ lùng nhưng có lẽ quan trọng hơn là mối quan hệ cởi mở, tạo môi trường cho những cuộc trò chuyện trong lớp.

Ngô Trọng Trí đang học năm thứ hai tại Abbey London College: ''Ở bên Việt Nam em vẫn quen với thầy cô giáo thường khá là nghiêm khắc và muốn mình vâng lời các thầy cô.''

''Nhưng em ang đây em thấy các thầy cô giáo thứ nhất rất là trẻ, nhưng cũng rất giỏi. Thứ hai họ rất thoải mái với mình, trong lớp rất cởi mở, nói chung mọi người ngồi trong lớp có thể đùa với thầy cô giáo và nếu thảo luận điều gì thì ai cũng đều có thể nêu ý kiến của mình, sai đúng gì cũng đều được hết. Em thấy lớp học rất vui.''

''Họ cởi mở với mình nhưng mình vẫn tôn trọng họ chứ không phải là không. So với Việt Nam thì em nghĩ sự tôn trọng cũng là như nhau.''

Nhưng một trong những vấn đề quan trọng nhất khi nói về giáo dục vẫn là tài chính.

Những đại học nổi tiếng như Harvard hay Standford của Hoa Kỳ thu của mỗi sinh viên hàng chục ngàn đô la mỗi năm bên cạnh các khoản đóng góp lên tới hàng tỷ đô la của các cá nhân quan tâm tới giáo dục.

Đây có lẽ cũng là điều gây nhiều tranh cãi tại Việt Nam. Và trong lúc Việt Nam đang kêu gọi những người trong ngành giáo dục hay quan tâm tới giáo dục đóng góp ý kiến thì các bạn sinh viên nói rằng cần có người thực sự hiểu biết và dũng cảm để đưa ra quyết định cần thiết cho giáo dục dự trên những ý kiến đóng góp.