Cổng vào trại tập trung Auschwitz có dòng chữ tiếng Đức 'Lao động đem lại tự do'

Lễ kỷ niệm chính là ngày 27.01, đúng 60 năm sau khi trại tập trung Auschwitz-Birkenau được Hồng quân Liên Xô giải phóng. Thế nhưng các buổi lễ khác nhau ở nhiều nơi đã dần được tổ chức trước đó.

Không thể hiểu thế giới Phương Tây và văn hóa chính trị châu Âu ngày nay nếu không nhìn lại cuộc Diệt Chủng Do Thái cách đây hơn sáu thập kỷ.

Bài học về chủ nghĩa toàn trị của đế chế Đức phát-xít và những vết thương khủng khiếp của Thế chiến II đã quyết định nhiều vấn đề của Âu Mỹ trong suốt nửa sau thế kỷ 20.

Chủ nghĩa phát-xít và chủng tộc

'Triết lý' giết người của chế độ phát-xít là để bảo tồn sự trong sạch về dòng máu cho 'chủng tộc thượng đẳng' Aryan mà đảng phát-xít cho là gồm dân Đức và một số sắc dân Bắc Âu.

Chúng phát triển những lý thuyết chủng tộc có từ thế kỷ 19 nói rằng giống người 'thượng đẳng' tóc vàng mắt xanh, cao lớn phải tránh hòa trộn dòng máu với các chủng tộc 'hạ đẳng' để giữ sự trong sạch. Điều nghịch lý là chính Adolf Hitler vốn thấp bé, tóc đen, mắt đen.

Các giống người khác, từ người Slavơ đến Do Thái, Di Gan đều bị chúng coi là 'thấp kém'. Những người Đức chính gốc nhưng bị tàn tật, bị bệnh thần kinh v.v. cũng được 'xếp hạng' là 'phế phẩm' về di truyền và rơi vào nhóm 'cần tiêu diệt'.

Các linh mục Công Giáo, nhân chứng Jehova, những người cộng sản, người đồng tính nam v.v. cũng là đối tượng của chế độ giết người này.

Cuốn 'Cuộc chiến đấu của tôi' do Adolf Hitler viết khi ngồi tù là cẩm nang hành động cho quân phát-xít Đức

Các nhóm dân quân phát-xít bắt đầu đập phá cửa hàng Do Thái từ năm 1933. Trong quá trình chế độ phát-xít lớn mạnh, chính sách phân biệt chủng tộc ngày càng trở nên tàn bạo.

Ban đầu, chủ nghĩa lý lịch được áp dụng bằng cách loại trừ khỏi công sở bất cứ ai có cha, mẹ hay thậm chí ông hoặc bà là người Do Thái.

Sau đó, người Do Thái ở Đức và các vùng quân Đức chiếm đóng bị buộc phải đeo hình ngôi sao David sáu cánh màu vàng. Tiếp đó, phát-xít Đức cho lập các biệt khu Do Thái (ghetto) để nhốt tất cả những người Do Thái châu Âu rơi vào tay chúng.

Năm 1933, trại tập trung đầu tiên được lập ở Dachau để nhốt người Do Thái và những ai mật vụ Gestapo coi là chống chế độ. Dần dần, các trại tập trung mọc lên ở những nơi Đế Chế Đức làm chủ mà phần nhiều ở Balan.

Cuối cùng, người Do Thái ở các biệt khu được đưa đến các trại tập trung để thiêu sống trong lò hơi ngạt. Đó là cách chế độ phát-xít nói là để 'giải quyết dứt điểm vấn đề Do Thái'.

Tội ác khủng khiếp

Hàng vạn cặp kính của người bị giết tại Auschwitz

Cho đến nay tội ác của phạt-xít Đức gây ra trong cuộc Diệt Chủng Do Thái vẫn là một đề tài khiến cả châu Âu kinh sợ.

Có nhiều cách hiểu mức độ ghê rợn của Holocaust. Điều khủng khiếp thứ nhất là tính công nghệ cao của dự án giết người hàng loạt này.

Khác với cách cuộc diệt chủng ở Campuchia hay Ruanda xảy ra tại những xã hội lạc hậu, nơi tội ác nhiều khi được thực hiện hết sức thô sơ như bằng dao, cuốc, gậy gộc...Holocaust là một chương trình giết người khổng lồ được chuẩn bị và thực hiện với độ chính xác cao.

Việc xây cất các trại tập trung và lò thiêu người đã lôi cuốn cả giới khoa học, công nghiệp Đức cùng bộ máy chiến tranh, các ngành vận tải, xây dựng, thống kê, y tế trong nhiều năm.

Các nhà khoa học Đức đã cung cấp những giải pháp giết người bằng hơi ngạt sao cho nhanh nhất, hiệu quả nhất.

Ban đầu chỉ là các xe ô-tô chứa khí độc nhằm để giết dân Do Thái và quân du kích ở vùng thuộc Liên Xô với số lượng nhỏ. Giết xong thì đạp xác người xuống hố để chôn.

Nhưng sau này tại Auschwitz-Birkenau (tức vùng Oswiecim hiện nay ở Nam Balan), chúng cho xây các buồng ngạt một cách công nghiệp để lùa hàng trăm nạn nhân vào mỗi ngày và giết họ bằng khí độc với độ chính xác như đồng hồ.

Trước khi vào buồng ngạt các nạn nhân bị cạo đầu, nhổ răng vàng. Tóc họ sẽ được đem nhồi gối và đệm. Răng vàng được thu lượm lại để lấy kim loại quý. Sau khi chết vì hơi độc, các xác người được chuyển vào những lò thiêu do các hãng xưởng của Đức đã đúc ra. Tro từ xương được đem ra bón ruộng.

Những điều quái dị

Trẻ em tại trại tập trung Auschwitz

Tất cả các vụ việc đều được quân phát-xít ghi nhận và lưu lại với mục đích 'phục vụ khoa học'.

Đặc biệt hơn cả, trại Auschwitz-Birkenau còn có một dàn nhạc chuyên hát opera và chơi nhạc cổ điển. Họ là những tù nhân vốn từng nổi danh trong ngành nhạc châu Âu được chọn ra để ca hát, chơi đàn.

Điều khủng khiếp là họ bị buộc phải chơi nhạc, có khi là nhạc của Bach, Mozart v.v. ngay bên cạnh lối đi quân phát xít lùa những tù nhân khác vào lò thiêu.

Cho đến nay người ta vẫn chưa hiểu được quân phát-xít muốn điều gì qua việc tổ chức ra dàn nhạc giao hưởng đó.

Người ta cũng đặt câu hỏi tại sao một dân tộc văn minh như người Đức, vốn sáng tạo ra bao nhiêu tác phẩm âm nhạc, triết học và văn hóa vĩ đại cho loài người, lại có thể tiếp tay cho chế độ phát-xít làm những tội ác khủng khiếp như vậy.

Các nhà tâm lý và triết học cũng băn khoăn khi tổ chức giết người hàng loạt như vậy thì những tên lính hay đám chỉ huy phát-xít nghĩ gì.

Điều người ta biết được từ nhật ký của bác sỹ Mengele là cho đến lúc cuối đời sống chui lủi ở châu Mỹ La Tinh, nhân vật này không hề hối hận. Y còn ưa làm thơ và nghe nhạc hàng ngày.

Bài học lịch sử

Các vụ đốt phá đền Do Thái đang tăng lên ở cả châu Âu và châu Mỹ mất năm qua

Đảng Quốc gia Xã hội Chủ nghĩa Đức mà thực tế là Adolf Hitler và chừng mươi cộng sự thân cận nhất đã quyết định mọi vấn đề của nước Đức, từ chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục đến cả hôn nhân theo một ý thức hệ phân biệt chủng tộc cực đoan.

Tệ tôn thờ cá nhân Hitler đã trở thành một tôn giáo của nhà nước. Đảng Quốc Xã dùng hai lực lượng chính là Cảnh vệ SS và công an Gestapo để tiêu diệt mọi ý kiến trái mình.

Vào giai đoạn sau của Thế Chiến Hai, nhiều tướng lĩnh Đức thấy cuộc phiêu lưu quân sự đánh cả thế giới của Hitler sẽ dẫn khiến Đức đổ vỡ và tìm cách thay đổi đường lối này. Nhưng mọi âm mưu đảo chính đều bị tiêu diệt, những người chủ mưu bị giết dã man.

Từ chỗ duy ý chí và độc đoán, Hitler đi từ sai lầm này đến sai lầm khác và trở thành mối nguy hiểm cho chính người Đức. Ngồi tại lâu đài ở Bavaria hay ở Ổ Sói tại nơi nay thuộc Balan, Hitler tùy tiện quyết định việc chuyển quân ở chiến trường Liên Xô và mặt trận phía Tây, khiến hàng vạn quân Đức bị tiêu diệt.

Hitler cũng ra lệnh cho các tướng Đức không bao giờ được rút lui hoặc thay đổi kế hoạch định ra từ trước, dù phải nướng hàng quân đoàn. Khi Berlin sắp thất thủ, Hitler huy động cả trẻ em Đức tuổi chưa tới 15 ra trận để 'chết vì Đế Chế'.

Hình ảnh các trại tập trung khiến người châu Âu ghê sợ mọi hình thức giam người số đông không thời hạn, không có tòa án xét xử.

Chính sách phân biệt chủng tộc của phát-xít Đức cũng là một bài học lớn cho châu Âu. Từ một sự phân biệt nhỏ nó đã lớn lên thành một chủ nghĩa, gây hậu quả khôn lường vì không được ngăn chặn và lên án.

Chính vì thế mỗi khi có hiện tượng bài ngoại, bài Do Thái là dư luận châu lục này lại giật mình nghĩ đến quá khứ khủng khiếp của Holocaust. Với các chính trị gia ngày nay, không lên án tệ phân biệt chủng tộc là coi như đồng lõa với nó.

Vụ Holocaust cũng khiến châu Âu cẩn thận hơn trong khoa học. Môn eugenics tức 'chọn lọc di truyền' nhằm lấy những cá thể mạnh bỏ cá thể yếu coi bị như một bộ môn phản động và bị loại bỏ. Tinh thần vì sự thực, vì đạo lý cũng được nêu cao hơn trong giới khoa học.

Các nhà khoa học không thể tự bào chữa rằng họ chỉ biết nghiên cứu, còn việc áp dụng công nghệ, kiến thức đó ra sao là việc của người khác.

Giáo hội Công giáo cũng đã có những hành động sám hối trước sự im lặng đánh sợ của một số vị giáo hoàng thời Thế Chiến Hai, khi tin về các lò thiêu người được báo đến Vatican và sau sự giúp đỡ dành cho một số nhân vật thuộc lực lượng SS khét tiếng chạy trốn sang Nam Mỹ sau Thế Chiến II.

Nhưng châu Âu vẫn còn phải liên tục cảnh giác vì những năm gần đây, hiện tượng bài Do Thái lại có vẻ xuất hiện ngày một nhiều.