02 Tháng 2 2005 - Cập nhật 12h56 GMT

Các ý kiến mới về Pol Pot và Khmer Đỏ

Những tội ác của Pol Pot và Khmer Đỏ gây ra có nguồn gốc từ 'logic Mác-Lênin' hay từ văn hóa Campuchia? Đó là những câu hỏi giới nghiên cứu đặt ra nhân một cuốn sách mới về Pol Pot được xuất bản.

Đó là cuốn Pot Pot: The History of A Nightmare (Pol Pot: lịch sử cơn ác mộng) của tác giả Philip Short, dày 448 trang, vừa dựng lại chân dung và tiểu sử của Pol Pot, vừa tìm hiểu tình hình Campuchia từ sau Thế Chiến Hai.

Một nét chính trong cuốn sách là dù phong trào cộng sản Cam-Bốt chịu ảnh hưởng nhiều của phong trào cộng sản Việt Nam, nhưng 'về bản chất, chế độ Khmer Đỏ là sản phẩm của văn hóa và lịch sử nước Campuchia'.

Trong một cuộc phỏng vấn với Ban Việt Ngữ BBC, ông Philip Short, một nhà nghiên cứu châu Á người Anh và cũng là tác giả cuốn 'Mao: A Life' về Mao Trạch Đông, nói:

'Phong trào Isarak, tức các du kích Cam-Bốt không cộng sản đánh Pháp vào thập niên 40 và 50, đã từng gây ra những tội ác khủng khiếp, giống như những gì chế độ Khmer Đỏ gây ra dưới thời Pol Pot'.
Các tội ác của Pol Pot và Khmer Đỏ có nguồn gốc trong truyền thống Campuchia

Philip Short

Mà theo ông Short, 'Những du kích Isarak rõ ràng không chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản, bởi những gì họ làm đã có sẵn nền tảng trong cách hành xử rất Khmer của họ. Nó được tiếp tục dưới thời Pol Pot. Một lãnh tụ Phật Giáo Campuchia nói Khmer Đỏ là 'đứa con' của nước Campuchia, và ông ta đã nói rất đúng'.

Ông Short còn nói với BBC rằng trong quá trình tìm tài liệu để viết sách, ông đã nói chuyện với nhiều nhân vật người Campuhcia từng là sinh viên du học ở Pháp cùng thời Pol Pot và sau này. Theo ông, nhiều người không nói giỏi tiếng Pháp và đều thừa nhận họ thấy các sách vở về chủ nghĩa Mác-Lênin là khó hiểu.

Ông tin rằng đối với những người Khmer theo chủ nghĩa cộng sản ở Pháp mà Pol Pot là một, cuốn 'Chủ nghĩa Bôn-sê-vích' của Stalin dễ hiểu hơn so với các lý luận kiểu châu Âu của Mác và Lênin. Đặc biệt là phần về 'thanh trừng nội bộ đảng' do Stalin soạn.
Bằng chứng thời diệt chủng ở Choeung Ek

Ông cũng cho rằng cuốn sách của Stalin có ảnh hưởng tương tự đối với những người cộng sản Việt Nam và có tác động đến chính sách của họ ở Việt Nam sau này.

Ý kiến trái lại

Nhưng có ý kiến không đồng ý với ông Short. Đó là nhà nghiên cứu David Chandler, bản thân từng viết cuốn Brother Number One: A political Biograpgy of Pol Pot (tạm dịch là Tiểu sử Anh Cả Pot Pot), ra năm 2000.

Ông Chandler cho rằng ông Short đã 'đơn giản hóa vấn đề quá mức khi nói về văn hóa Campuchia, hay 'tâm hồn Khmer' là nguyên nhân của cuộc tàn sát thời Pol Pot.

David Chandler nói rằng chính logic của chủ nghĩa Mác-Lênin phải chịu trách nhiệm nhiều hơn cả cho những điều kinh hoàng chế độ Khmer Đỏ gây ra.

Theo ông, logic này gồm ba thành phần:
-Nguyên tắc miễn tội cho các lãnh tụ Đảng trong mọi hành động,
-Tinh thần tự cho Đảng có quyền quyết định mọi việc,
-Niềm tin rằng tổ chức chỉ đi theo và nghe theo cái gọi là 'quy luật lịch sử'.
Chủ nghĩa Mác-Lênin phải chịu trách nhiệm nhiều hơn vì các tội ác của Khmer Đỏ

David Chandler

David Chanlder nói rằng ba thành phần này được kết hợp với truyền thống chuyên chế của Camouchia đã dẫn đến những tội ác của Khmer Đỏ.

Tác giả này, trong bài bình luận cuốn sách của Philip Short đăng trên tạp chí Far Eastern Economic Review số tháng Giêng 2005, còn cho rằng chế độ Pol Pot được khuyến khích bởi Trung Quốc chứ không chỉ vì 'đọc sai sách của Mác và Lênin'.