21 Tháng 6 2005 - Cập nhật 11h40 GMT

Di sản văn hóa bị đánh cắp ở Iraq

Di sản văn hóa của Iraq đang chịu đe dọa còn lớn hơn là tình trạng hỗn loạn của những ngày mới kết thúc chiến tranh năm 2003.

Đó là theo lời của một nhà khảo cổ học Mỹ, người nói rằng các địa điểm cổ xưa của Iraq đang chịu tình trạng tồi tệ hơn vụ ăn trộm Bảo tàng quốc gia ở Baghdad năm 2003.

Giáo sư Elizabeth Stone của Đại học Stonybrook ở New York nói các bức hình vệ tinh cho thấy việc ăn cắp có hệ thống tài sản của nước này.

Bà đang cố gắng tập hợp một tập ảnh ghi lại tầm mức đầy đủ thiệt hại.

"Những gì diễn ra ở đây còn tồi tệ hơn những gì xảy ra với bảo tàng Baghdad. Dĩ nhiên những gì đã xảy ra ở bảo tàng Iraq là rất tồi tệ và lẽ ra không được phép xảy ra. Nhưng xét theo khía cạnh số lượng đánh cắp, đa số chúng được lấy đi từ những địa điểm khai quật hợp pháp. Chúng ta biết nguồn gốc của chúng, có hình chụp. Nhưng bây giờ, những gì đang xảy ra, chúng ta không biết chút gì."

Những di vật từ vùng Lưỡng Hà, mà một số món đồ hơn năm ngàn năm, thu hút nhiều khán giả. Nhưng chính sự thu hút này đang tạo nên thị trường cho đồ cổ ăn cắp.

John Curtis là người phụ trách ban Cận Đông của bảo tàng. Ông nói Lưỡng Hà là cái nôi của văn minh nhân loại. Đây là nơi bắt đầu của chữ viết, thuốc men, toán học và thiên văn học.

"Xét theo nghĩa di sản văn hóa thế giới, đây là khu vực rất quan trọng và vì thế, đa số đồ cổ cũng xuất phát từ đấy."

"Những địa điểm khảo cổ đang bị bọn buôn lậu tàn phá để tìm kiếm của cải. Và trong quá trình ăn cắp, các chứng tích khảo cổ quan trọng bị mất đi. Mà chứng tích này lại gúp ta biết nhiều hơn về nền văn minh."

Các nhà điều tra đã xem xét những đồ cổ tìm thấy sau vụ đánh cắp bảo tàng quốc gia ở Baghdad hai năm trước. Một số món bị đánh cắp nay đã trở về. Một phần là vì tại nhiều nước, sẽ là bất hợp pháp khi buôn đồ cổ Iraq.

Nhưng vẫn có một thị trường chợ đen phát triển.

Tiến sĩ Donny George giờ đây là người quản lý bảo tàng Iraq và ông tin rằng nhiều nhà sưu tập cá nhân đang hợp tác với những kẻ ăn cắp.

"Có một mối liên hệ rất chặt chẽ giữa kẻ cắp và những người sưu tập ở nước ngoài. Có những người ở Ảrập Saudi, Jordan yêu cầu những đồ vật cụ thể tại các địa điểm này. Tôi tin rằng những người như thế là thị trường chính cho các đồ cổ này."

Nhưng việc truy tìm không dễ dàng. Interpol, cũng như một số lực lượng cảnh sát quốc gia, lưu giữ hồ sơ về những đồ vật bị mất quan trọng nhất.

Nhưng để tìm kiếm, thì những món này phải xuất hiện trên thị trường. Và theo Elizabeth Stone, chuyện này không xảy ra:

"Ở ngoài kia có những nhà kho chứa đầy đồ vật. Nhưng chúng không phải để đem ra thị trường. Đó là vì có những sự trừng phạt quốc tế đối với việc buôn đồ cổ Iraq."

"Tôi đoán là những người đang giữ đồ cổ là những công ty gia đình buôn bán lâu dài. Họ nghĩ rằng nếu chưa bán được trong thế hệ này, thì còn thế hệ kế tiếp, những người sẽ hưởng lợi."

UNESCO đang duyệt lại công việc ngăn chặn buôn lậu tại một hội nghị trong tuần này.

Nhưng cơ quan này cũng gặp khó khăn. Ngân sách eo hẹp, tình hình an ninh ở Iraq chứng tỏ ít có dấu hiệu cải thiện và những kẻ buôn lậu đang có tổ chức hơn bao giờ hết.