BBCVietnamese.com

Sinh hoạt về tranh vẽ càng ngày càng sôi động hơn tại Hà Nội với những cuộc triển lãm nhỏ gọi là bỏ túi tại các nhà tư nhân mà không cần đến phép của bộ thông tin văn hóa, vì một số họa sĩ cho rằng thủ tục xin phép rất nhiêu khê.

Nguyễn Minh Thành là một họa sĩ trẻ được đào tạo tại Hà Nội và từng tham gia vào các cuộc triển lãm ở ngoại quốc.

Hai ngày tới đây anh sẽ tổ chức một cuộc triển lãm bỏ túi tại Hà Nội.

Nguyễn Minh Thành nói với những người muốn tìm tòi các hình thứ thể nghiệm mới, không dễ dàng để họ xin phép được triển lãm chính thức:

Nguyễn Minh Thành: Những tác phẩm như sắp đặt, video...không phải như một bức tranh để có thể đưa cho xem trước. Khi xin giấy phép, giới chức yêu cầu phải nộp tất cả những hình có trong triển lãm, và trong vòng 10 ngày, họ sẽ trả lời.

Nhưng qua kinh nghiệm, mà mới nhất là cuộc triển lãm mấy tháng trước mà tôi làm với mấy bạn khác ở trung tâm L'Espace, chúng tôi nộp hồ sơ trước hai tháng. Nhưng hai tiếng trước khi triển lãm mở cửa, họ mới cấp giấy phép. Và với điều kiện là phải bỏ chỗ này, chỗ kia.

Trong cái khoảng thời gian hai tiếng từ chuẩn bị triển lãm cho đến khai mạc, phải làm đủ mọi thứ như thế, tôi nghĩ bất kì ai, chứ không chỉ riêng nghệ sĩ, sẽ đều cảm thấy rất bồn chồn, bất tiện.

BBC:Nghe nói anh từng mang tác phẩm sang Côn Minh, Trung Quốc để triển lãm để rồi khi đến cửa khẩu, thì bị cho về. Anh có thể cho biết chi tiết hơn về việc này?

À, cần nói rõ thế này. Chuyến đi Côn Minh là một chương trình trao đổi giữa một nhóm nghệ sĩ ở Hà Nội, độ mười người, và một nhóm nghệ sĩ bên Côn Minh. Mục đích là sang trao đổi, học hỏi, nói chuyện. Mình có thể cho họ xem các tác phẩm, hình ảnh mình làm, và xem của họ. Tinh thần là ngẫu hứng và trao đổi một cách thân mật.

Trong văn hóa, mình không biết mình được tự do sáng tác đến mức nào. Người nghệ sĩ cảm giác là anh ta phải tự kiểm duyệt.

Chúng tôi đi đến cửa khẩu để làm thủ tục xuất cảnh, thì đã thấy có điều gì đó không bình thường. Đợi rất lâu, sau những việc như họ bảo phải chờ để họ gọi điện về Hà Nội, để rồi họ bảo là chúng tôi không được xuất cảnh.

Còn các tư liệu cá nhân như ảnh, băng đĩa thì bị hải quan thu lại. Họ bảo đây là các băng đĩa không được giấy phép, không dán tem. Bọn chúng tôi cứ nghĩ là mấy thứ ấy họ thu lại là một việc, còn xuất cảnh là việc khác. Chúng tôi chấp hành, để lại mấy tư liệu ấy với hy vọng khi về sẽ được nhận lại.

Nhưng họ nói phải niêm phong mấy tư liệu này và gửi về Bộ Văn hóa, và người cũng không được phép xuất cảnh.

Chúng tôi thất vọng. Tại Việt Nam, những chuyện tương tự ở dạng này, dạng khác thì rất là nhiều. Nhưng riêng trường hợp này, cách giải quyết của họ không rõ rệt, không nói rõ đây là bất hợp pháp hay không. Mấy viên chức ở cửa khẩu nói 'chúng tôi chỉ biết là không cho các anh xuất cảnh, còn lý do thì không có để cung cấp cho các anh.'

Chúng tôi hỏi vậy ai chịu trách nhiệm để trả lời, các anh ấy chỉ bảo là về Hà Nội. Chung chung, chứ không có gì là rõ ràng.

BBC:Nói một cách chung hơn, công việc của các nghệ sĩ như anh chịu ảnh hưởng ra sao bởi việc kiểm soát?

Tôi nghĩ ảnh hưởng ở chỗ là tại Việt Nam, những chuyện như làm kinh tế thì còn có một số luật rõ ràng, cho anh làm tới mức độ này nghĩa là không vi phạm luật.

Còn về văn hóa, lĩnh vực tinh thần, mình không biết mình được tự do sáng tác đến mức nào. Người nghệ sĩ cảm giác là anh ta phải tự kiểm duyệt, trong đầu anh ta nghĩ 'làm thế này thì được, làm thế kia sẽ không được phép.'

Như thế, tác phẩm và tiếng nói của văn hóa không bao giờ được là tiếng nói tròn trĩnh, bao giờ cũng có khuyết tật gì đấy. Tôi nghĩ đó là vì nỗi sợ, rằng làm thế này thì không được giấy phép hay không an toàn. Trong tương lai, theo tôi, rất khó để có tác phẩm nghệ thuật có tiếng nói, suy nghĩ, có sự phát triển tự nhiên và lành mạnh.