Bạn Bạch Minh mến, cuối tuần quá bận không thể viết trả lời bạn chứ không phải là “không đủ khả năng nhận thức để hiểu gì về vấn đề dân chủ và dân quyền” làm buồn lòng bạn. Cám ơn bạn đã viết cho chúng tôi biết thêm những giáo trình ở trong nước đã định nghĩa về dân chủ và khẳng định nhân dân Nga đã có “dân chủ gấp triệu lần dân chủ tư sản” lại không theo lệnh Lênin gìn giữ nó tiếp mà vất đi thì thật quá uổng.

Để làm rõ ràng quan niệm về dân chủ và nhân quyền kiểu của chúng tôi, những người hải ngoại, cho các bạn trẻ trong nước thấy, tôi nghĩ cần rất nhiều công sức và thời gian chứ không thể vài ba trang giấy là xong.

Tuy nhiên với tấm lòng và nhiệt huyết cho tương lai của đất nước, tôi nghĩ, nếu được như lời bạn nói “trao đổi trên tinh thần cởi mở và thẳng thắn” chúng ta sẽ vượt qua mọi trở ngại để thông hiểu lẫn nhau. Bốn điều kiện do chính chúng tôi đặt ra để tránh bàn luận dông dài, mong bạn chấp nhận:

1) Chúng ta không nói kiểu câu giờ. Thí dụ tôi đưa ra vấn đề nhân quyền, có bạn lại đáp lời: cứ lo cái bụng cho no trước, từ từ nhân quyền sẽ nở rộ sau. Đảng cộng sản đã có nước VN 30 năm rồi, riêng miền Bắc thì có hơn 50 năm. Chúng tôi không thể cho thêm giờ được nữa đâu. Nhà nước không thể tà tà cho phép nhân dân đợi thêm vài ba chục năm nữa.

2) Chúng ta không nói kiểu huề tiền: thí dụ tôi đưa ra vấn đề tham nhũng hiện là quốc nạn của VN, có bạn hỏi ngược lại tôi: thế ở Mỹ không có tham nhũng à? Thưa bạn, hỏi như vậy là huề cả làng vì ở đâu mà chả có tham nhũng, chỉ có nhiều hay ít mà thôi.

Vấn đề tôi muốn nêu lên là ở Mỹ, tham nhũng không vượt quá phạm trù đạo đức như lời thủ tướng Lý Quang Diệu nói khi đến thăm VN. Có nghĩa là người ta tham nhũng tự nhiên đến độ không còn biết mắc cở là gì. Ngoài ra ở Mỹ bạn có quyền đưa ra những thắc mắc, nghi ngờ về tham nhũng của các ông tai to mặt lớn hay giúp nước thành lập đảng chống tham nhũng. Tại VN không có chuyện này hay nếu có thì người tố tham nhũng có thể bị khởi tố vì tội tiết lộ bí mật quốc gia.

3) Như tôi đã trình bầy, cái bánh dân chủ quá lớn, tôi không thể mời bạn xơi vói tôi nguyên cái trong một lúc được. Tôi phải cắt ra từng phần nhỏ để mời bạn dùng.

Hôm nay tôi bàn với bạn về quyền tự do ngôn luận cho dân chủ. Khi nào mọi người đều đồng ý VN có hay không có, cần hay không cần nó, chúng ta sẽ bàn qua về vấn đề khác, thí dụ như quyền tự do ứng cử cho dân chủ, quyền tự do báo chí, tín ngưỡng, bầu cử công bằng hay đảng cử dân bầu, đa đảng và quyền tự do hội họp, quyền được bảo vệ bình đẳng trước pháp luật… Sở dĩ tôi đòi sự đồng ý trước khi đổi qua đề mục khác là vì tôi không muốn sau vài ba tuần tranh cãi, có bạn lại viết than: “Ôi! mấy cái thứ xa xỉ này nước mình chưa cần ngay đâu, từ từ lúc nào có mà chả được! ”. Nói cái kiểu cho qua đường như vậy sẽ tốn giờ vô ích, không còn tí nào “trao đổi trên tinh thần cởi mở và thẳng thắn” như lời của bạn được.