08 Tháng 11 2007 - Cập nhật 10h40 GMT

Ngô Quốc Phương
Gửi cho BBC từ Pháp

Trò đùa ác của ngôn ngữ y tế Việt Nam

Theo dõi báo chí Việt Nam những tuần này, tôi thấy Bộ trưởng Nguyễn Quốc Triệu đã xác nhận khoảng 1/5 bệnh nhân bị tiêu chảy ở 10 tỉnh, thành có kết quả xét nghiệm dương tính với vi khuẩn bệnh tả.

Bản thân ông Bộ trưởng còn nhắc lại thảm hoạ dịch tả trong lịch sử Việt nam, theo ông, có những nơi cả một làng bị xoá tên vì dân làng chết hết.

Tuy vậy suốt thời gian qua, các giới chức ngành y tế và truyền thông Nhà nước tránh không gọi đợt dịch hiện nay là dịch tả mà đều dài dòng là ‘dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm’.

Một thắc mắc đặt ra là tại sao ở Việt Nam lại có cách gọi bệnh tả trại đi "một cách khoa học" như thế?

Để bình luận về điều này, tôi muốn nhắc lại một câu nói của cố Thủ tướng Anh ông Winston Churchill (1874-1965). Sinh thời, ông từng phát biểu một ý nổi tiếng mà những người làm khoa học xã hội và chính sách luôn cần ghi nhớ là: thống kê là một trò chơi, nếu chúng ta muốn nó như vậy.

Còn riêng tôi thì thấy cũng có thể nói thêm: ngôn ngữ cũng là một thứ trò đùa ác, nếu chúng ta muốn thế.

Gọi lệch là một thông điệp y tế?

Dư luận trong nước có quyền đặt ra câu hỏi "Cái gì đứng đằng sau chủ trương có tính toán này khi đưa ra thông điệp về dịch bệnh như vậy?". Chắc chắc là mặt bên ngoài, người ta đã lấy cớ sợ gây rả hoảng loạn trong dư luận hầu dĩ không có lợi cho việc quản lý dịch bệnh trong xã hội, cộng đồng, nhưng bên trong có thể là ai đó đã sợ việc để xảy ra dịch bệnh này trên thực tế có thể ảnh hưởng đến các khía cạnh chính trị trong thành tích quản lý của mình, cũng như có thể cân nhắc đến những thiệt hại đến du lịch, thương mại v.v...

Có gì mà phải sợ, thực ra dịch bùng phát thì loan báo cho mọi người cảnh giác và tích cực xử lý, phòng chống chứ sao. Quả là một lối tư duy quản lý không bình thường!

Còn một điều nữa, ai đã qua mặt báo chí để cho mãi tới vài ngày gần đây khi dịch tả lan rộng, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của nhiều người dân trong cộng đồng ở nhiều nơi, mới có một vài báo chí công khai đưa tin công nhận cách dùng từ ngữ kiểu thuật ngữ y học hiện đại (bệnh tiêu chảy cấp và dịch tiêu chảy cấp) và cách dùng thuật ngữ y tế truyền thống lâu nay (bệnh tả, dịch tả) thực ra là để chỉ cùng một thứ mà thôi.

Dân gian, trong khi đó, ai ai cũng đã quen với cụm từ chỉ các căn bệnh nguy hiểm như "tả, lị, thương hàn". Chỉ cần nói qua với họ có dịch bệnh như thế, thì có thể họ sẽ ngay lập tức mau lẹ đề phòng cho bản thân và gia đình. Ai đã cố tình lợi dụng sự mập mờ này đồng thời thực hiện "việc đi vòng" trong việc đưa ra thông điệp truyền thông đáng ra có thể hiệu quả hơn về đợt dịch bệnh này như vậy?

	Chính quyền kêu gọi dân chúng chú ý vấn đề vệ sinh ăn uống

Chúng ta còn nhớ rằng, cách đây ít năm, Trung Quốc, được cho là do những lý do chính trị và kinh tế tương tự đã dấu biến các báo cáo chính thức về dịch cúm gà mang virus H5N1, và chính đây là nguyên nhân thứ hai sau chính nguyên nhân của dịch bệnh, làm cho số người tử vong và chịu ảnh hưởng tệ hại của dịch bệnh cúm gà lên rất cao ở Trung Quốc và còn sau đó tìm đường lan ra các quốc gia ở láng giềng, khu vực và nhiều nơi khác.

Tổ chức Y tế Thế giới WHO sau đó đã nghiêm khắc phê phán nhà cầm quyền và giới quản lý y tế ở Trung Quốc về hành vi dấu diếm và thiếu trung thực đó về thông tin.

Ngôn ngữ không phải trò đùa

Cũng cần nhắc thêm, ngôn ngữ thực ra không phải là một trò đùa dễ dãi, tùy tiện, nhất là khi chúng được chuẩn bị thành các thông điệp.

Các nhà cầm quyền hay quản lý có thể cân nhắc các thông điệp của mình sao cho có lợi nhất cho họ, và trong trường hợp đó, quyền lợi và tính mạng của người dân đâu có phải là ưu tiên số một.

Cuối cùng, có thể thấy là Từ điển tiếng Việt hiện đại vốn đã được bổ sung phong phú nhiều với các cụm từ đồng nghĩa được tung ra theo kiểu như: "Biểu tình" = "Khiếu kiện đông người", bây giờ lại được thêm một mục từ mới "Dịch tả" = "Bệnh tiêu chảy cấp".

Cách nói trại hai mặt như vậy thật là rất "khôn" (vì khó ai có thể bẻ được), song chưa chắc đã là "ngoan", thậm chí là nguy hiểm, vì chúng động chạm đến những vấn đề thuộc sinh mạng hoặc an nguy của những con người cụ thể.

Cứ đà này, tôi không biết, liệu trong dân gian có ai đó sẽ đặt thêm một cụm đồng từ nghĩa nữa kiểu đại loại như: "Bệnh tả" = "Dịch tả trong ngôn ngữ học chính trị ở Việt Nam" hay không?

Tác giả Ngô Quốc Phương là giảng viên xã hội học, Đại học Quốc gia Hà Nội, hiện nghiên cứu tại Toulouse, Pháp. Bài viết thể hiện quan điểm riêng của người viết bài. Quý vị có ý kiến gì xin gửi về Diễn đàn BBC ở địa chỉ [email protected]

Vu Thang, Hà Nội
BBC này nên đóng cửa đi. Có bao giờ đọc được một bài nào ca ngợi CS đâu, chỉ toàn chọc ngoáy vớ vẩn. Đã không có ý kiến gì để giúp đỡ dập dịch lại còn bới lông tìm vết, phê phán nhố nhăng. Chắc bài này của tôi không được đăng đâu...

Vu Thang Hanoi

PH
Tại sao mình lại không nhìn kết quả dập dịch? mà lại tranh luận từng từ HÁN VIỆT !

Nguoi Dan
Tóm lại lãnh vực nào cũng chơi chữ, nhưng chơi chữ không đúng luật thì lại chết bởi chữ mà thôi! Trước đây nói cấm người truyền đạo trái phép, nhưng gần đây lại nói cấm người truyền đạo trái pháp luật.Vậy thử hỏi phép gì??? Luật gì??? Nói phép đảng, luật đảng đi cho xong, đàng này đi chơi chữ nói chung chung. Vậy đã có luật tôn giáo đâu??? hay toàn là nghị định với pháp lệnh....

Tran Tuan, Slovakia
Tôi nghĩ WHO họ có đủ khả năng và điều kiện để xác minh, đây có phải là dịch tả hay ko . Khi mà họ chưa lên tiếng, thì xin hai ông Ngô Quốc Phương ở Pháp và ông Võ Đức Chiêu ở Buôn Ma Thuột cứ bình tĩnh. Các ông đánh gía thấp WHO qúa .

Huy Phan, San Jose, Mỹ
Ở VN từ bao nhiêu năm nay luôn luôn có những ngôn từ để tránh né sự thật. Ví dụ như thay vì nói "giảng viên DH chúng ta kém tiếng Anh, hay đúng nhất là dốt tiếng Anh", thì họ tránh né bằng cách dùng câu như sau: "giảng viên DH chúng ta trình độ ngoại ngữ còn giới hạn". Họ cũng kỵ danh từ "tiếng Anh" mà thường dùng cụm từ "ngoại ngữ".

Doan Hau, Hải Phòng, Việt Nam
"Nhiều bạn đọc và nhiều tờ báo đã cho rằng Bộ Y tế chưa nói rõ tên dịch tiêu chảy cấp. Công điện của Thủ tướng hôm 2-11 đã nói xuất hiện một số trường hợp dương tính với phẩy khuẩn tả, chúng tôi cũng công bố 15% tổng số ca tiêu chảy cấp là do vi khuẩn tả và kết quả vụ dịch này cũng đúng như vậy. Từ nay, chúng ta cứ nói rõ những trường hợp "dương tính" là mắc bệnh tả” - Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu đã nói như vậy tại cuộc họp ngày 9-11 của Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch tiêu chảy cấp. ( Tuoitre.com.vn)

Khomo, Mỹ
Xin hỏi ông XP, tp HCM: Từ 'dịch tả' trong y hoc gọi là Cholera; vậy từ 'dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm trong y khoa gọi là gì mà ông bảo không sai? Mọi sự bao che thô thiển chỉ bộc lộ sự hèn kém của kẻ lừa đảo mà thôi!

BPQ, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam
Xin trả lời anh bạn Mai Nam là những quyền mà anh bạn nói : tự do ngôn luận , lập hội , biểu tình ..Ở VN quyền nào không đuợc thực hiện vậy ? Nếu nói quyền tự do ngôn luận thì tại sao Báo Pháp luật từng đưa ý kiến của một nhà trí thức đòi điều chỉnh Điều 4 Hiến pháp mà tờ báo và nhà trí thức này đâu có bị làm sao ?Với lại tự do ngôn luận không có nghĩa là anh bạn có quyền kêu gọi lật đổ chế độ VN. Chính phủ Mĩ sẽ để yên cho các tổ chức- Aqueda đòi lật đổ mình chăng .Nếu nói VN không có quyền tự do báo chí thì tại sao anh bạn vào đuợc trang WEB BBC vậy, chính phủ VN đâu có ngu mà không biết sự tồn tại của BBC- chuyện đưa tin về " tự do dân chủ ".Anh bạn Mai Nam dẫn các quyền ghi trong hiến pháp, " quyền tự do lập hội " , . VẬy để tôi nói ! cho anh bạn nghe , Đúng là là luật pháp VN có cho phèp lập hội , Nhựng KN hội và đảng là hoàn toàn khác nhau , luật pháp VN chỉ cho phép lập hội chứ đâu cho phép lập Đảng , anh muốn về VN lập bao nhiêu hội mà chả được " Hội thả diều " ," Hội cờ mây" , "Hội nuôi chó" ...Vả lại Hiến pháp VN ghi rành rành là chỉ có một Đảng lãnh đạo là ĐCS VN .Theo anh bạn Hiến pháp và pháp luật cái nào lớn hơn ? Còn nếu nói người dân VN không có quyền biểu tình thì những nguời khiếu kiện tụ tập đó là gì ? Chẳng phải là biểu tình sao? Nếu chính quyền VN cấm biểu tình thì những người khiếu kiện có tụ tập tại cơ quan nhà nước đuợc mấy tuần lễ không? Tại các nước khác thì những nguời khiếu kiện đã bị dẹp từ lâu rồi

Ba Phi
Thưa bạn đọc Ẩn danh, nếu kiểu nói dối "tầm cỡ quốc nội" này có thể qua mặt được đa số đồng bào hiền lành của chúng ta thì thử hỏi làm sao dân ta "miễn nhiễm" được với những lời nói dối "tầm cỡ quốc tế"? Sự việc hàng ngàn bà con ở Đồng Tháp và các tỉnh khác đang bị lừa đảo bằng chiêu mượn tiền lãi suất cao qua mạng Internet là một chứng minh. Nếu cứ "trị dân" bằng kiểu nói dối như thế này thì sẽ đem lại bình ổn xã hội kiểu gì đây? Hay chỉ như là vết thương lành ngoài da nhưng bên trong càng ngày càng ung thối?! Làm cho người dân mãi trong tình trạng "ấu trĩ" thì làm sao "nước mạnh" trong thời đại "hội nhập" này?! Thật hết biết!

Long BK, Hà Nội
Các vị khỏi đoán mò "Dịch tiêu chảy cấp" là một tên gọi các hội chứng, triệu chứng chung nhưng có biến chứng đang lan rộng và nguy hiểm như: đi ngoài, tiêu chảy, kiết lỵ... trong đó có cả bệnh do vi khuẩn tả gây ra. Trong dịch tiêu chảy cấp lần này theo thống kê chỉ có 15% ca nhiếm bệnh là do vi khuẩn tả. Như vậy gọi có gì là sai Tôi không hiểu một vấn đề vô bổ như vậy cũng được viết lên để cho mấy bố "bất mãn" lấy cớ suy diễn lung tung

Minh Nam, Việt Nam
Xin được thưa với bạn XP. Tôi đã hỏi một ông BS, ông ta nói: "Tiêu chảy cấp nguy hiểm" là tình trạng mất nước nhanh chóng theo đường hậu môn. gây nguy hiểm đén tính mạng. Nó do rất nhiều nguyên nhân gây ra (vi trùng ta là một nguyên nhân). Nếu nó không phải do tả thì sẽ không lây lan. Nhưng nếu phát hiện do vi trùng tả thì nguy cơ lây lan rất cao, cần thông báo rộng khắp. Nếu cứ nhập nhằng luẩn quẩn "tiêu chảy cấp nguy hiểm" thì mới thật là nguy hiểm. Thưa bạn XP, người trong ngành y tế đã nói vậy, bạn không nên cố cãi làm gì. Bênh đảng cũng phải kheo khéo một chút.

Anh Khoa, Việt Nam
Chuyện thay đổi từ ngữ là bắt đầu từ sau năm 1975, tôi được biết một cán bộ nói là ta không nên xài từ ngoại lai nên từ" trực thăng" đổi thành "máy bay lên thẳng", "phi công" thì thành "giặc lái" v.v. nhưng nay vì tình hình của đất nước nên các cái gì không có lợi cho đất nước thì đảng ta tìm cách tránh đi mà thôi,bệnh này các bác sĩ chắc biết là bệnh dịch tả rồi, nhưng chủ trương của đảng và nhà nước nên phải ghi vào sổ là bệnh"tiêu chảy cấp nguy hiểm", chỉ tổ tội cho các ông học ngoại ngữ phải thường xuyên cập nhật, mà cũng tội cho dân ta ngư ngác không hiểu là bệnh gì chắc là bệnh mới có.

Thính giả ẩn danh
Tôi thấy XP thú vị quá. Từ nay ở VN nên dùng từ hợp lý hơn. Ví dụ nhà máy rượu gọi là nhà máy “Etanol”, ngành thủy sản xuất khẩu được nhiều “Pangasius hypophthalmus” (cá tra),đánh bom cảm tử ở Iraq viết là “dân làng BinhdaSra thử pháo ngoài đường” v.v..

Luu, tp Hồ Chí Minh
Hãy so sánh bệnh "tiêu chảy cấp này" so với bệnh "heo tai xanh"! Bệnh ở heo được các cơ quan thú y nhanh chóng vào cuộc, ngăn chặn việc di chuyển, tiêu hủy heo bệnh để tiêu dịch. Lần đầu tiên tôi mới nghe đến "bệnh tiêu chảy cấp", còn dịch tả tôi đã nghe đến, một dịch bệnh nguy hiểm chế người, dịch bệnh có thể lây lan nhanh. Gọi đúng tên dịch bệnh để người dân biết mà để đề phòng không là gì "xã hội rối loạn". Dịch bệnh nhanh chóng lây lan ở con người chứ không phải con heo! Bảo vệ tính mạng con người là quan trọng nhất.

Mai Nam, Việt Nam
Tôi xin góp một ví dụ nhỏ nữa. Tuy nhỏ, nhưng có lẽ rất cơ bản vì nó nói lên bản chất.

Hiến pháp (bộ luật cao nhất) ghi: Dân có các quyền tự do ngôn luận, báo chí, hội họp, lập hội, biểu tình... nhưng lai thêm cái đuôi "theo quy định của pháp luật". Thế là trên 200 người tự ứng cử nhưng "pháp luật" chỉ cho 30 người vào danh sách.

"Pháp luật" cũng cho phép một dúm người ở cái uỷ ban mặt trận tổ quốc đưa vào danh sách ứng cử 800 người theo ý họ. Cái đuôi "pháp luật" quy định" khiến ông thủ tướng Dũng ngang nhiên cấm báo chí tư nhân. Cái đuôi này còn bỏ tù những ai vạch cái sai hoặc nói trái ý đảng (nếu tôi nói những ý kiến này ở cuộc họp cơ quan thì tôi bị đuổi việc. Nhưng may, có diễn đàn BBC).

Xin hỏi đảng ta: Pháp luật làm sao cao hơn hiến pháp? Vậy mà đảng ta cứ sưng sưng lắp đuôi cho một quyền tự do để hạn chế nó? Văn bản ghi "đảng hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp". Ở VN câu này đang chửi sự thật.

Teddy, Hà Nội
Có hai cách thông thường để che dấu thông tin: dấu nhẹm đi hoặc đánh tráo ngôn từ. Từ xưa tới nay báo đài vẫn làm thế nên trong xã hội mới có một cách truyền tải thông tin khác đó tin đồn.

Dù gọi bệnh này là gì thì tới giờ cũng đã có nhiều người gọi nó bằng đúng cái tên của nó là dịch tả. Chỉ có điều nguyên nhân, mức độ lây lan, nguy hiểm của dịch tả thế nào thì nhiều người chưa biết nên coi thường.

Trong thế kỷ 19 mỗi lần dịch tả biến thành đại dịch thì cái giá phải trả là hàng triệu sinh mạng. Bệnh này do vi khuẩn vibrio chorela, có hình dấu phảy gây ra. Hiện tượng khi mắc bệnh là nôn mửa, xuất huyết, sốt cao, cảm giác lạnh vì mạch đập rất yếu, và tử vong rất nhanh (nguồn VTC News).

Tran
Gởi bạn "Ẩn danh" với lời mở đầu "Ngô Quốc Phương chỉ là một nhà khoa hoc..." (tránh ngộ nhận những bạn ẩn danh khác). Bạn thật mơ hồ khi nói "Trước sau thì người dân cũng sẽ biết được thực tế." Nếu chính quyền áp dụng chính sách mị dân hoặc không giải mật hoặc không bị ai tiết lộ, nhân dân còn lâu mới rõ.

Ví dụ chuyện số phận số vàng quốc gia VNCH sau chiến tranh, hồ sơ & tung tích những người khiếu kiện đất đai ,... Bạn viết "nói toạc ra là dịch tả để đẩy xã hội vào hoảng loạn". Bạn là chuyên gia xã hội biết được diễn biến này? Căn cứ vào đâu? "Có sự mập mờ hoặc trò đùa ác ở đây sao? Xin thưa là không." Nếu là "quan điểm cá nhân" của bạn, tại sao bạn quả quyết hộ cho Bộ Y Tế VN chắc như bắp rang vậy ?

XP, tp Hồ Chí Minh
Anh bạn Minh có gì mà bức xúc giữ vậy. Tôi xin hỏi tác giả là Bộ Y tế VN dùng từ " Dịch tiêu chảy cấp nguy hiểm " thay cho từ thổ tả có gì sai không, có gì trái với ngôn từ trong y học không? Có bị WHO phản đối không? Nếu không thì chẳng có gì phải bàn cãi. Có chăng là chính phủ VN dùng từ không đuợc thông dụng trong dân gian thôi.

Cũng giống như thay vì ra chợ tôi nói mua 1l ruợu đế mà đổi lại thành mua 1l etanol hay thay vì nói mua 1kg thuốc tím tôi lại nói mua 1kg Kalipemganat ( KMNO4). Hai từ ruợu đế - etanol, thuốc tím- Kalipemanganat đâu có gì khác nghĩa nhau . Tôi cảm tuởng như anh bạn Minh, Úc , có ác cảm chính phủ VN, với ĐCS hay sao mà mỗi khi có việc gì xảy ra từ cầu đuờng , y tế , giáo dục, văn hoá ...là anh bạn lại đổ tội lên đầu ĐCS, đổ cho ĐCS độc tài ....Chắc chỉ trừ lụt lội, hạn hán là anh bạn không đổ tội đuợc thôi . Chắc tại lụt lội, hạn hán do trời nên anh bạn đổ tội không đuợc nếu không chắc anh bạn cũng cho là " Do ĐCS độc tài nên dân VN bị trời trừng phạt gây bão lũ " chăng?

Ẩn danh
Ngô Quốc Phương chỉ là một nhà khoa học thuần túy mà chưa phải là nhà xã hội học, lại càng không phải là nhà quản lý xã hội. Biết một mà không biết hai. Quản lý xã hội là không thể để xã hội rối loạn. Trước sau thì người dân cũng sẽ biết được thực tế. Thế nhưng thật ấu trĩ nếu nói toạc ra là dịch tả để đẩy xã hội vào hoảng loạn (thật ngu xuẩn nếu cho rằng xã hội hoảng loạn thì sẽ nhanh chóng tìm ra biện pháp cứu chữa)...

Có sự mập mờ hoặc trò đùa ác ở đây sao? Xin thưa là không. Đó là sự dối trá được chấp nhận, xưa nay và từ nay về sau vẫn vậy. Phương hãy là kẻ không ác ý đã, sau đó mới cho mình cái quyền đi trách cứ những người có trách nhiệm với cả xã hội. Vậy mà từ trước đến nay tôi vẫn cứ tưởng người đi học ở nước ngoài thì có gì đó hơn người trong nước. Đây là quan điểm cá nhân của tôi, tôi không đại diện cho ai hay đi bảo vệ ai cả.

Xuan Nguyen, Hà Nội
Còn nhiều nữa trò đánh tráo khái niệm với xảo ngữ nữa này: + "Tư Nhân Hoá = Cổ phần hoá." (Hay thế là không đi theo tư bản vẫn XHCN) + "Bệnh thành tích đẩy học sinh dốt lên lớp = Học sinh ngồi nhầm lớp" (hay, nghe cứ như là lỗi của học sinh) + "Lạm phát = Tăng chỉ số giá tiêu dùng" (hay, không lạm phát tăng chỉ số giá vậy thôi!). + "Bắt người dân phải đóng góp = Xã hội hoá" (về cái quái gở này, GS Hoàng Tuỵ đã phân tích). + "Yêu Đảng, yêu chủ nghĩa XH = yêu nước". + "Có ý kiến ngược lại quan điểm của Đảng = Các lực lượng thù nghịch" + Và không nên quên chiến thuật nối tên vô duyên, cứ lấy của người khác rồi + thêm cái đuôi "Định hướng xã hội CN" là xong. Ví dụ như: + "Nhà nước pháp quyền XHCN" + "Kinh tế thị trường định hướng XHCN". + "Nền bóng đá chuyên nghiệp định hướng XHCN" .... Thực chất là định hướng bởi một nhóm nhỏ trong Đảng, chính nhóm này là nhóm luôn sáng tác các "thuật ngữ mới" làm hỏng tính trong sáng của tiếng Việt, và bắt toàn dân phải nhai nhải theo như kiểu một thời ai ai cũng phải "nội lực", "đi tắt đón đầu" etc.

Minh Melbourne - Australia
Vốn chẳng lạ gì trò lập lờ ngôn ngữ, xào xáo thêm bớt thông tin trong các văn bản cấp bộ trở lên của nhà nước CSVN, song lần này thật không thể nào chịu nổi! Xin lỗi, song đành phải dùng đến hai từ "THỔ TẢ" để tặng cho các ông lãnh đạo ngành y tế, thông tin truyền thông. Dịch tả bùng phát, bởi vì các ông cố ý giấu giếm sự thật đáng sợ về dịch bệnh, với một lý do không hề thuyết phục: e rằng ảnh hưởng đến kinh tế, du lịch và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Khi sức khỏe và tính mạng của hàng triệu người dân bị đe dọa vì không được thông tin chính xác để có các biện pháp phòng ngừa tương xứng, thì những mỹ từ kinh tế, du lịch, uy tín, ... gì gì đó cũng trở nên vô nghĩa. Nói trắng ra là lợi ích cá nhân của các ông bị ảnh hưởng nếu công bố sự thật. Một xã hội văn minh và nhân đạo là phải biết đặt tính mạng con người lên trên hết. Nếu các ông lãnh đạo quên mất điều này, dù là vô tình, thì ... chẳng còn gì để mà nói nữa!