14 Tháng 12 2005 - Cập nhật 11h51 GMT
Hồng Nga
Hồng Kông
Tổng giám đốc WTO kêu gọi thay đổi
Trong bài diễn văn khai mạc Tổng giám đốc WTO Pascal Lamy nói tuy rằng mặc dù có thể tự hào về nhiều thành tựu đã đạt được nhưng còn nhiều việc phải làm để dân chúng trên thế giới chấp nhận tổ chức này.
WTO hiện đang trong giai đoạn gặp thách thức về vai trò và uy tín của mình.
Mười năm trước, vào ngày 1/1/1995, WTO được chính thức thành lập. Từ đó tới nay, với con số thành viên chính thức là 149, WTO đã trở nên một tổ chức thương mại đa phương toàn cầu rộng lớn.
Ông Pascal Lamy đã trình bày tại Hồng Kông cái mà ông gọi là đánh giá tổng quan 360 độ về WTO, quá khứ, hiện tại và tương lai của tổ chức này.
Nhu cầu đổi mới
Ông Lamy, người lão luyện trong lĩnh vực thương mại đa phương nói, tuy đã đạt được nhiều thành quả, hoạt động của tổ chức này cần phải được cải thiện, nhất là trong công tác đàm phán.
"WTO không phải là một tổ chức quốc tế được nhiều cảm tình lắm. Với ngân sách hoạt động năm 2006 chỉ có 140 triệu đôla, WTO còn ít tiền hơn Liên đoàn bóng đá FIFA tới… năm lần!"
Hội nghị Bộ trưởng được tổ chức ít nhất một lần trong hai năm, là hoạt động đưa ra các quyết định quan trọng nhất của WTO.
Mục tiêu của các nhà tổ chức hội nghị lần này là làm sao để có thể đưa ra các thống nhất có tính cơ bản, tiến tới hoàn tất được Nghị trình Phát triển Doha, bắt đầu từ Hộ̣i nghị Bộ trưởng WTO lần thứ tư tổ chức tại thủ đô Qatar, lấy đó làm chính sách thương mại toàn cầu thay thế cho các quy định hiện hành mà đa số có từ vòng đàm phán Uruguay (1986-1994).
Đàm phán bế tắt
Đàm phán Nghị trình Doha đã thất bại trong Hội nghị Bộ trưởng tại Cancún, Mexico năm 2003 và nay nhiều người, trong đó có cả Cao ủy Thương mại châu Âu Peter Mandelson, tỏ ra hoài nghi là Hội nghị lần này có thể đưa ra được đột phá gì đáng kể để tiến tới hoàn tất vòng đàm phán Doha trong năm 2006.
Điều quan trọng là, nếu như không đạt được đồng thuận thì đây sẽ là một bước thụt lùi đáng kể đối với uy tín của WTO.
Nhiều nhà hoạt động chống lại toàn cầu hóa thương mại còn nhận định, nếu thất bại, tức qua ba lần hội nghị mà không đạt được đồng thuận đối với nghị trình Doha thì điều này có thể ảnh hưởng tới sự sống còn của WTO.
Tuy gạt bỏ dự đoán có phần kịch tính này, ông Pascal Lamy kêu gọi các đại biểu tham dự hội nghị thay đổi phương pháp đàm phán.
"Nếu như cứ lặp lại các quan điểm từ trước, sử dụng thứ ngôn ngữ rắc rối và quan liêu đồng thời không chịu hiểu các đối tác đàm phán và không chịu mạo hiểm thì hội nghị lần này sẽ không đi tới đâu cả."
Thế nhưng dường như tất cả những điểm mà ông Lamy kể ở trên đều thật khó thực hiện.
Không ai nhường ai
Đàm phán thương mại quốc tế, theo nhận xét của chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành từ Hà Nội, là một cuộc chiến tranh về kinh tế.
Đã là chiến tranh thì sẽ có kẻ thắng người thua, và theo ông Thành, người chịu thiệt thòi chính là các nước kém phát triển hơn.
Theo một số thống kê mà các tổ chức phi chính phủ đưa ra thì các nước nghèo châu Phi thiệt hại hàng trăm tỷ đôla thu nhập quốc dân trong vòng hai thập kỷ qua vì toàn cầu hóa thương mại.
Còn đánh giá của Ngân hàng thế giới năm 2005 thì nói việc toàn cầu hóa trong 15 năm nay mang lại 287 tỷ đôla cho các quốc gia nhưng chỉ chưa đầy một phần ba số đó là cho các nước đang phát triển.
Thách thức lớn nhất đối với WTO trong hội nghị lần thứ 6 này chính là nguyên tắc đồng thuận, một nguyên tắc mà tổ chức này vẫn luôn tự hào vì tính minh bạch và dân chủ.
Nếu như tất cả các điều khoản không được thống nhất thì sẽ chẳng có một đồng thuận cuối cùng.
Trong khi đó nhiều nước ít phát triển hơn đã tuyên bố ‘no deal is better than a bad deal’, tức thà rằng không đồng thuận còn hơn là chấp nhận một hiệp ước kinh tế bất lợi cho họ.
Và với những vấn đề nổi cộm mà các bên đều khó nhượng bộ như nông nghiệp hay mở cửa thị trường dịch vụ, thì xem ra hy vọng cho một bước đột phá có vẻ còn quá đỗi xa vời.