BBCVietnamese.com

29 Tháng 9 2006 - Cập nhật 14h21 GMT

Nguyễn Giang, bbcvietnamese.com

Bản sắc đa dạng của văn hóa Đài Loan

Với người Việt Nam Đài Loan gợi ra hình ảnh một nước Trung Quốc nhỏ bé, cả về văn hóa, ẩm thực và ngôn ngữ.

Nhưng đó chỉ là ấn tượng ban đầu và phần nào được chính chế độ Quốc Dân Đảng trước đây cổ suý bởi họ muốn phục hồi quyền lực trên toàn Trung Quốc.

Trên thực tế, Đài Loan là một nước Đông Nam Á với các tầng văn hóa bản địa, Trung Hoa, Nhật Bản và Âu Mỹ hòa trộn với nhau qua nhiều thế hệ.

Đài Bắc là thủ đô nên được xây cất hiện đại nhất, với cao ốc, xa lộ, tuyến xe lửa, xe điện ngầm khá hiện đại.

Nghe bài Văn hóa Đài Loan

Biển quảng cáo, đèn nê-ông sáng chói suốt đêm, những cửa tiệm bán hàng hiệu quốc tế cũng chẳng thiếu.

Lẫn vào đó là các dòng chữ tiếng Hoa đủ kiểu và tiếng Anh có mặt ở rất nhiều nơi.

Giới trẻ Đài Loan có vẻ bị Âu hóa và Mỹ hóa rất mạnh. Họ ưa thích âm nhạc của Anh, Mỹ, rất thích xem phim Hollywood và có vẻ không ham xem phim Đài Loan.

Hàng ăn và các tiệm cà phê, bánh ngọt cũng có đủ loại từ Hoa, Hàn, Nhật đến Mỹ, Pháp.

 Tôi coi phim của tôi trước hết là về Đài Loan, của Đài Loan
 
Đạo diễn Trương Tác Ký

Đây đó là giáo đường thờ Thiên Chúa của Công giáo và Tin Lành.

Trong hàng trăm đại học và cao đẳng, có nhiều trường lớn do Công giáo và Tin Lành lập ra.

Ra ngoài thành phố thì thấy nhiều đền đạo Lão và chùa của Phật giáo trên núi.

Các hội đoàn Phật giáo cũng có tiếng nói khá mạnh trong xã hội. Đài Loan cũng nổi tiếng về các hoạt động chấn hưng Phật Giáo ở châu Á.

Nhiều dòng Trung Hoa

Văn hóa gốc Hoa là cả một thế giới. Người từ Đại lục sang cùng thời Quốc Dân Đảng khác với người “bản thổ” đến đã nhiều đời từ các vùng bờ biển của Phúc Kiến và Quảng Đông.

Về ngôn ngữ, đa số người Đài Loan nói tiếng Hà Lạc. Ngoài ra còn có tiếng Khách Gia (Hakka), tiếng Min Nan v.v. dù Quốc Ngữ (Quan Thoại-Mandarin) là tiếng chính thức.

Khi đi xem biểu tình có khi thấy cảnh một chính trị gia đang phát biểu bằng tiếng Quan Thoại đột nhiên chuyển sang tiếng bản địa Đài Loan để nhấn mạnh bản sắc của mình.
Giới trẻ Đài Loan sống trong làn sóng tiêu dùng

Đạo diễn phim Trương Tác Ký nói với BBC rằng phim của anh là về Đài Loan và cho người Đài Loan.

Dù nói tiếng Quan Thoại, anh không coi mình là một đạo diễn Trung Hoa.

Truyền hình ngoài tiếng Quan Thoại cũng có các kênh tiếng Hakka, tiếng Anh, tiếng Nhật.

Đến thăm Văn Phòng của ông Ngô Cẩm Phát, Thứ trưởng Văn hóa, phóng viên BBC ngạc nhiên thấy có rất nhiều đồ lưu niệm từ Nga, Mỹ, Pháp, Nhật Bản. Chỉ vào một tấm hình chụp ông hồi còn nhỏ được mẹ bồng, ngồi cảnh bà nội, ông nói:

-Tấm hình này nói rõ bao nhiêu nền văn hóa đã và đang có mặt ở Đài Loan.

Trên hình, bà nội của ông mặc áo kiểu dân Hakka (Khách Gia hay người Hẹ ở Trung Quốc), mẹ ông, theo mốt thời đó thì mặc kimono của Nhật.

Nay thì ông ưa đeo một chuỗi hạt của người bản địa tức dân miền núi Đài Loan. Ông khoe rằng ông có mang một phần dòng máu thổ dân đó.

Thổ dân Đài Loan

Sự hiện diện của 12 bộ tộc bản địa cũng được đề cao gần đây, trong không khí người Đài Loan muốn nhấn mạnh đến bản sắc riêng, khác với Trung Quốc.

Các bộ tộc này, chiếm một phần nhỏ dân số toàn đảo, gồm dân Ami, Atayal, Paiwan, Bunun, Puyuma, Yami, Tsou, Saisiyat, Thao, Kavalan và Taroko.

Trước đây họ là những nạn nhân của việc chiếm đất khi di dân từ Trung Quốc kéo sang.

Trước và sau Thế Chiến Hai, nhiều nhóm thiểu số bị phân biệt đối xử nặng nề. Có những vùng đất hoặc đảo của họ bị biến thành bãi rác công nghiệp.
Một thanh niên thổ dân Đài Loan cùng bạn gái người Hoa

Nay, các khu định cư của họ được đầu tư từ nhà nước và họ có quyền bảo tồn văn hóa riêng.

Bà Trần Úc Tú, Chủ tịch Hội Văn hóa Quốc Gia Đài Loan, một cơ quan thuộc Phủ Tổng thống cho biết rằng Hội của bà đã có nhiều dự án bảo tồn văn hóa thiểu số.

Theo bà, văn hóa Đài Loan đã bước vào giai đoạn mà các giá trị như nhân quyền, dân chủ và quyền thiểu số được đề cao.

Ngọn tháp nhiều tầng

Tuy thế, có những ý kiến nói rằng người Đài Loan cũng chưa biết rõ bản sắc của họ sẽ là như thế nào. Có vẻ như Đài Loan chịu ảnh hưởng của nhiều dòng văn hóa và đang tìm cách tạo ra một bản sắc riêng.

Tháp Đài Loan 101 cao 508 mét là biểu tượng mới nhất của bản sắc đảo quốc.

Tháp xây cao trong tinh thần vươn lên của nền kinh tế. Nó được kiến trúc hiện đại với chiếc thang máy người ta nói là nhanh nhất thế giới.

Nhưng hình của tháp lại giống các ống tre gắn lên nhau. Phải chăng đây là một cách thể hiện văn hóa Đông Nam Á?

Bên trong tòa tháp thì thật nhiều hàng hiệu của Mỹ, Âu và Nhật Bản.

Tuy thế, rời Đài Bắc ra các địa phương thì lại thấy ngay cảnh nhà cửa xây lộn xộn, các cảnh trí ruộng vườn kiểu cây cau, cây tre với các mái nhà ngói nho nhỏ không khác gì Việt Nam.

Cũng tại các đường phố ở tỉnh, người ta còn bán cả trầu và cau để nhai.

Có lẽ cũng vì thế, khoảng cách thực sự về văn hóa và lối sống, cách ăn mặc giữa Đài Loan và các nước như Việt Nam không cách xa như khoảng cách kinh tế.

Bài đặc biệt về bản sắc văn hóa Đài Loan được phát về Việt Nam từ 06:00-06:30 trên làn sóng 25, 41 và 49 mét vào sáng thứ Hai 01 tháng 10 2006.