Frances Harrison Phóng viên BBC News, Tehran

	Tín đồ Do Thái giáo ở đền Yazd tại Iran, nơi họ đã có mặt ba nghìn năm

Chừng 25 nghìn người Do Thái đang sống tại Iran và đa số quyết tâm ở lại bất kể sức ép lớn tới đâu. Họ cũng tự hào về phần văn hóa Iran trong mình không kém gì về nguồn gốc Do Thái.

Bình minh đến trên đền Do Thái Giáo Yusufabad ở thủ đô Tehran với những người Do Thái Iran đem kinh Torah ra cầu nguyện trước khi đi làm.

Cảnh này quả là khó tưởng tượng nhưng lại có thật ở một nước theo Cách mạng Hồi giáo. Nhưng cũng tại đây có rất nhiều đền Do Thái như vậy và tín đồ thì cứ kín đáo hành lễ.

Chủ tịch Cộng đồng Do Thái Unees Hammami nói "Vì có một lịch sử dài lâu nên chúng tôi được dung thứ,"

Là người tổ chức buổi cầu nguyện, ông cũng nhắc rằng cố lãnh tụ tinh thần của Cách mạng Iran, Giáo chủ Khomeini từng công nhận người Do Thái là một thiểu số tôn giáo cần phải được bảo vệ.

Nhờ thế, thậm chí ngày nay họ còn có một dân biểu đại diện trong nghị viện Iran.

Ông cho biết thêm: -"Giáo chủ Khomeini phân biệt những người Do Thái bình thường với những người theo chủ nghĩa Zionism và Ngài đã bảo vệ chúng tôi,"

'Thói bài Do Thái'

Tại đền Yusufabad, mọi thông báo đều bằng tiếng Ba Tư vì đa số người Do Thái Iran không nói được tiếng Hebrew.

Họ sống ở xứ Ba Tư đã ngót 3000 năm và chính là con cháu những nô lệ từ Babylon được vua Cyrus cứu.

Trong các thế kỷ qua thỉnh thoảng có những vụ thanh lọc, trấn áp hay trục xuất hoặc cưỡng bức họ cải đạo sang Hồi giáo nhưng cũng có những giai đoạn người Do Thái sống bình yên.

Ngày nay, đôi khi tình cảm bài Do Thái lại do chính truyền thông thổi lên.

Những gì họ nói ở nước ngoài là dối trá hết. Chúng tôi sống rất thoải mái ở Iran. Ai không làm chính trị thì chẳng bị ai khác động đến cả   Hersel Gabriel

Ông Hammami nói truyền hình nhà nước nhầm lẫn giữa đạo Do Thái (Judaism) với chủ nghĩa dân tộc Do Thái (Zionism) và vì thế "người bình thường dễ nghĩ rằng tất cả những gì Israel làm đều được người Do Thái ở khắp nơi hỗ trợ".

Trong thời gian có cuộc chiến Li Băng, báo cánh hữu Yalesarat đăng hai bức hình đền Do Thái với những người tung cờ Israel để mừng ngày Israel độc lập.

Tờ tuần báo đã nói sai trái rằng hai ngôi đền (synagogue) là ở Iraqn và nói một ngôi chính là đền Yusufabad, còn ngôi kia là ở Shiraz.

Nghị sĩ Iran người gốc Do Thái Maurice Mohtamed nói vụ việc đã khiến "Một số kẻ cơ hội ở Shiraz bị kích động và có chuyện hai ngôi đền bị tấn công."

Ông Mohtamed nói sau đó an ninh nhà nước đã phải giải tán những người đánh phá và nói với dân chúng rằng tin trên báo là sai.

Nhưng với việc người có quan điểm siêu bảo thủ như ông Mahmoud Ahmadinejad lên làm tổng thống thì hiện đang có lo ngại quốc tế về những người Do Thái Iran.

'Phủ nhận Holocaust'

Tổng thống Ahmedinejad liên tục dùng những từ ngữ đao to búa lớn theo kiểu chống Israel như “quét sách Israel khỏi bản đồ" và còn đặt câu hỏi về con số người bị giết trong cuộc Diệt Chủng Do Thái tức Holocaust hồi Đệ nhị Thế Chiến.

Ông Mohtamed thẳng thắn lên án quan điểm của tổng thống-một dấu hiệu cho thấy có một không gian nhất định cho người Do Thái ở Iran để bày tỏ ý kiến.

Ông nói:-"Rất đáng tiếc là thảm kịch kinh khủng như Holocaust lại bị phủ nhận. Đây là một sự xúc phạm nặng đến mọi người Do Thái trên thế giới,"

Ông Mohtamed cũng lên án cuộc trưng bày tranh biếm họa về Holocaust được một tờ báo do ủy ban thành phố Tehran làm chủ đứng ra tổ chức.

	Tổng thống Ahmedinejad của Iran dưới biểu ngữ chống chủ nghĩa Zionism

Nhưng dù gây bực tức trong cộng đồng Do Thái trên thế giới, TT Mahmoud Ahmedinejad lại vừa quan văn phòng của mình tài trợ tiền cho bệnh viện Do Thái ở Tehran.

Bệnh viện này cũng nhận được tiền từ cộng đồng Do Thái hải ngoại, điều đặc biệt trong bối cảnh Iran, nơi mà chính các tổ chức của Iran khó khăn lắm mới nhận được quỹ từ bên ngoài vì nhà nước luôn sợ bị gián điệp xâm nhập.

Dù đa số bệnh nhân tại bệnh viện là người Hồi giáo nhưng giám đốc là Ciamak Morsathegh là người Do Thái.

Ông nói:-"Bệnh bài Do Thái không phải là một hiện tượng của Phương Đông, hay của Hồi Giáo hoặc Iran. Nó là sản phẩm của châu Âu,"

Ông cho rằng người Do Thái ở Iran kể cả trong những ngày đen tối nhất cũng không bao giờ bị ̣đau khổ như đồng hương của họ ở châu Âu.

Quan hệ gia đình với Israel

Nhưng cũng đang có vấn đề pháp lý đối với người Do Thái ở Iran. Nếu một người Do Thái cải đạo sang Hồi giáo thì có thể nghiễm nhiên hưởng thừa kế toàn bộ tài sản gia đình.

Người Do Thái cũng không được trở thành sĩ quan quân đội. Cả hiệu trưởng các trường Do Thái ở Tehran cũng đều là người Hồi giáo dù không có luật nào quy định thế.

Điểm khiến họ dễ gặp vấn đề nhất vẫn là quan hệ với Israel, nơi nhiều người có thân nhân.

Bảy năm trước một nhóm người Do Thái ở thành phố Shiraz bị cáo buộc làm gián điệp cho Israel. Rồi cuối cùng họ cũng được thả nhưng ngày nay thì đã có nhiều người Do Thái Iran đi về Israel.

Tại một trong sáu tiệm thịt theo tiêu chuẩn Do Thái giáo (kosher), ai cũng nói là có thân nhân ở Israel.

Ông hàng thịt Hersel Gabriel kể với tôi anh từng lo ngại sẽ gặp vấn đề khi quay trở lại từ Israel nhưng thực tế thì nhân viên cửa khẩu chẳng nói gì với anh cả.

Ông giải thích "Những gì họ nói ở nước ngoài là dối trá hết. Chúng tôi sống rất thoải mái ở Iran. Ai không làm chính trị thì chẳng bị ai khác động đến cả,"

Bà nội trợ trung tuổi là Giti, hiện có hai con trai ở Tel Aviv nói bà thường gọi điện nói chuyện với các con và cũng hay đi thăm chúng.

"Chuyện đi lại không thành vấn đề. Tôi đã từng đi Israel qua ngả Thổ Nhĩ Kỳ, và một lần khác thì qua đảo Síp. Chẳng bao giờ có vấn đề gì cả,"

Đã không còn thời kỳ như hồi đầu Cách mạng Iran, lúc mà nhiều người Do Thái và cả Hồi giáo khó được nhận hộ chiếu để xuất cảnh.

Ông Mohtamed nói rằng trong vòng năm năm qua, chính quyền cho người Do Thái Iran sang Israel thoải mái để thăm thân và khi về cũng chẳng ai gặp vấn đề gì cả.

Ông còn cho biết có những người Do Thái bỏ Iran sang Israel sống vài chục năm trước nay lại muốn quay về thăm gia đình.

"Họ có để đến lãnh sự quán Iran ở Istanbul và nhận lại cả thẻ căn cước Iran để về nước,"

Dòng người từ Iran bỏ sang Israel có vẻ giảm đi. Đợt đầu tiên là trong thập niên 1950 và đợt tiếp theo là hồi sau Cách mạng năm 1979.

Những người ở lại có vẻ như ý thức hoàn toàn sự lựa chọn của mình.

Giám đốc bệnh viện Do Thái Ciamak Morsathegh nói:

"Chúng tôi là người Iran và sống ở đây đã từ ba nghìn năm qua. Tôi không đi đâu hết mà sẽ ở lại Iran bất kể tình hình ra sao."