John Simpson Phóng viên chuyên về các vấn đề quốc tế

	Ayatollah Khomeini qua đời năm 1989

Vào ngày 9/1/1979, chỉ vài tuần trước khi Ayatollah Khomeini chiến thắng quay trở về Iran, tôi đã có cuộc phỏng vấn ông ta tại căn cứ lưu vong ở bên ngoài Paris.

Trong cuộc phỏng vấn, Ayatollah Khomeini vạch qua về tương lai của Iran: đó là việc loại bỏ vương triều, bầu cử tự do và cấm những ảnh hưởng “xấu” của phương Tây.

Và ông ta nói qua về thái độ của các nước phương Tây, như Anh và Mỹ.

Ông nói: “Chúng tôi muốn phản đối mối quan hệ biến chúng tôi p̣hụ thuộc vào các nước khác.

“Chúng tôi vẫn có những kỷ niệm cay đắng với Anh, vì họ đã bảo đảm rằng Reza Shah được lên nắm quyền, và trong cả nửa thế kỷ, chúng tôi nằm dưới sự cai trị của hai bố con nhà này”.

Vị thế nâng cao

Trong gần 30 năm, phương Tây đã tập trung chú ý tới các lĩnh vực tôn giáo và những khía cạnh quá khích của nước Cộng hoà Hồi giáo Iran.

Chúng ta quên rằng cuộc cách mạng của ông Khomeini còn là một tuyên bố độc lập khỏi sự kiểm soát của Anh và Mỹ.

Việc Hoa Kỳ lật đổ Saddam Hussein đã giúp Iran bỏ đi được địch thủ sát nách

Giờ đây, nhờ có một số yếu tố khác, Iran bỗng dưng có một tầm quan trọng và ảnh hưởng mới.

Giá dầu leo thang gần đây đã mang lại rất nhiều tiền cho ngân sách nước này.

Việc Hoa Kỳ lật đổ Saddam Hussein đã giúp Iran bỏ đi được địch thủ sát nách, và cuộc bầu cử tự do tại Iraq đã đưa người Hồi giáo dòng Shia lên nắm quyền.

Iraq, vốn bị chao đảo vì các vụ bạo lực theo sau sự sụp đổ của chế độ Saddam, giờ đây coi người Iran dòng Shia là đối tác chính trong mối quan hệ của họ.

Và sau 8 năm dưới sự lãnh đạo không mấy tác dụng của chính phủ của Tổng thống Mohammed Khatami, người theo lối cách tân ôn hòa, Iran giờ đây bỗng có một vị Tổng thống rất lớn tiếng, cứng rắn và cực đoan mà người ta không thể nào lờ đi cho được.

Ông Mahmoud Ahmadinejad đã quay trở về với những nguyên tắc của Ayatollah Khomeini, và ông muốn củng cố sự độc lập của Iran bằng cách biến nước này thành một cường quốc hạt nhân.

Quan hệ với Israel

Hoa Kỳ và Israel hiện đang hết sức lo ngại về Iran.

Tổng thống Ahmadinejad khẳng định rằng Iran đơn giản chỉ thiết lập một ngành công nghệ hạt nhân dân sự và Hoa Kỳ không có quyền ngăn chặn họ làm việc này.

Tuy nhiên, học giả Vali Nasr từ Mỹ, tác giả cuốn “Sự hồi phục của người Shia”, nói ông cho rằng ông Ahmadinejad còn muốn đi xa hơn: “Ông ta muốn có vũ khí hạt nhân đấy”.

	Phương Tây giờ đây không thể nào lờ đi vai trò của Tổng thống Iran

Bộ trưởng Tư pháp của Israel, Meir Sheetrit, thì chắc chắn rằng Iran đang lên kế hoạch chế tạo bom hạt nhân.

Ông nói: “Họ đang muốn chống lại thế giới tự do, và tôi cảnh báo không chỉ Israel mà còn toàn bộ châu Âu và các nước dân chủ là : nếu không chuẩn bị sẽ là quá muộn”.

Tuy nhiên, nếu Tổng thống Ahmadinejad muốn tấn công Israel thì có nhiều cách đơn giản hơn nhiều so với việc chế tạo bom nguyên tử.

Đồng minh thân cận của Iran, là phong trào Hezbollah tại Lebanon, do chính Iran cấp vũ khí và huấn luyện, đã có cuộc chiến ngắn nhưng thành công chống lại Israel năm ngoái.

Là một phong trào du kích và được trang bị với các vũ khí không hề tối tân, họ đã chống trả được cả một quân đội chính quy được trang bị với các xe tăng, máy bay và pháo binh.

Các đồng minh hiện đại

Với việc khuyến khích và cấp vũ trang cho phe Hezbollah, Iran đã tạo ra được một mặt trận chống Mỹ của người Hồi giáo dòng Shia và Sunni tại rất nhiều khu vực ở Trung Đông.

Thay vì tạo ra sự thù địch truyền thống giữa những người dòng Sunni với dòng Shia, họ đã giúp tạo ra được một sự đoàn kết mới.

Giờ đây, người ta có thể nhìn thấy tranh ảnh của lãnh đạo Hezbollah, Hassan Nasrallah, tại các cửa hàng và đường phố từ Cairo tới Amman hay Jerusalem.

Theo Hoàng tử Hassan của Jordan: “Ảnh hưởng của Ahmadinejad và Hezbollah tại Trung Đông cũng giống như vai trò của xã hội dân sự vậy.

“Bằng việc tuyển mộ những người nghèo, không đại diện cho ai, họ gần gũi với nhu cầu của đa số quần chúng hơn là các chính phủ, và đó là lý do tại sao họ có số người ủng hộ rất lớn”.

Các chính phủ thân phương Tây tại Trung Đông có thể không thích việc này, thế nhưng họ không làm gì được.

Ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực thì rõ ràng càng ngày càng giảm.

Tổng thống Ahmadinejad đã đưa Iran lên vị trí hàng đầu nhờ những thay đổi này.

Đối với ông ta, toàn bộ chuyện này cũng là một phần trong quá trình mà Ayatollah Khomeini đã bắt đầu từ cách đây 27 năm, khi ông lật đổ chế độ quân chủ do Anh và Mỹ lập nên.