Paul Reynolds Phóng viên BBC

	Hội đồng mới phải lo giải quyết nhiều vấn đề nhân quyền tại các nước

Hội đồng này, được ra mắt tại Geneva hồi tháng Sáu năm 2006, thay thế cho Ủy ban nhân quyền cũ, vốn có quá nhiều tai tiếng đến nỗi buộc Đại Hội đồng LHQ gấp rút kêu gọi cần có một cuộc cải cách ở mức độ cao về tương lai của LHQ.

Đại hội đồng LHQ đề nghị trong bản báo cáo cuối năm 2004 rằng cần thành lập một Hội đồng về nhân quyền trong "tương lai dài".

Nhưng thực tế, với một quyết định nhanh hiếm thấy ở một cơ quan quốc tế, Đại Hội đồng đã bỏ phiếu thành lập Hội đồng Nhân quyền vào tháng Ba năm ngoái, và các thành viên được bầu ra vào tháng Năm.

Ủy ban cũ có quá nhiều nước vi phạm nhân quyền, họ có mặt chỉ vì cơ cấu đại diện vùng miền. Ủy ban này cũng chỉ gặp nhau sáu tuần mỗi năm và những tuyên bố của họ chẳng gây ấn tượng nào.

Tiếp cận mới

Kế hoạch giờ đây là phải thay đổi tất cả những điều đó.

47 thành viên (rút ngắn lại từ 53 thành viên của Ủy ban cũ) đều được bầu qua bỏ phiếu kín, tuy vẫn còn có chỉ tiêu số lượng cho từng vùng.

Quan trọng nhất, Hội đồng có quyền đưa ra những báo cáo về hồ sơ nhân quyền của tất cả các nước thành viên LHQ, và điều đó được bắt đầu từ các nước thành viên của Hội đồng.

Những kỳ vọng của Hội đồng mới được cựu Tổng thư ký LHQ, Kofi Annan - một người đã gây nhiều sức ép để thành lập Hội đồng - diễn tả trong ngày ra mắt Hội đồng.

	Ông Kofi Annan là người đã thúc đẩy việc thành lập Hội đồng về nhân quyền

Ông nói: "Công việc của Hội đồng phải đánh dấu một sự cắt đứt với quá khứ. Hội đồng này sẽ không bao giờ được phép dính dáng tới chuyện ghi điểm chính trị hay thủ đoạn tầm thường".

Cao ủy viên về nhân quyền của LHQ, bà Louise Arbour, nói thêm: Hội đồng "có một vị trí duy nhất để giải quyết những yếu kém của quá khứ".

Hồ sơ nhân quyền

Tuy vậy, những người nghi ngờ cũng không thiếu lý lẽ khi họ chỉ ra rằng trong Hội đồng cũng có sự hiện diện những thành viên có hồ sơ đáng nghi ngờ về nhân quyền.

Cũng nên ghi lại rằng bàn bảo cáo năm 2006 của Human Rights Watch đã đề cập đến một số trong những nước này.

Azerbaijan: "Chính phủ Azerbaijan có tiếng từ lâu trong việc gây áp lực đối với các đảng đối lập và các nhóm dân sự xã hội và hạn chế vô cớ những chỉ trích chính trị".

Trung Quốc: "Trong khi nhiều chính phủ ca ngợi những phát triển gần đây tại Trung Quốc, quốc gia này vẫn là một nước độc đảng, không tổ chức bầu cử, không có cơ quan tư pháp độc lập, dẫn đầu thế giới về án tử hình, kiểm duyệt một cách khắt khe đối với internet".

Pakistan: "Sáu năm sau cuộc đảo chính, chính phủ do quân đội ủng hộ của Tổng thống Pervez Musharraf hầu như không hành động gì trong việc giải quyết các lo ngại về nhân quyền".

Cuba: "Cuba vẫn là một quốc gia châu Mỹ La tinh dị thường: một chính phủ không dân chủ đàn áp tất cả các hình thức đối kháng chính trị. Tổng thống Fidel Castro, một người nắm quyền 47 năm, không hề sẵn lòng nghĩ tới một cải cách nào, dù rất nhỏ".

Thái độ của Mỹ

Mỹ cho rằng những cải cách đối với cơ quan nhân quyền này vẫn chưa đủ và từ chối ứng cử lần đầu.

Thái độ lạnh nhạt của Mỹ đối với Hội đồng được thể hiện qua một thực tế là trong danh sách những chủ để trên trang web Bộ ngoại giao Mỹ, Hội đồng không được đề cập đến trong ngày ra mắt. Trang web chỉ nhắc đến Ủy ban cũ.

Công việc của Hội đồng phải đánh dấu sự chấm dứt hoàn tòan với quá khứ   Cựu TTK LHQ Kofi Annan

Mỹ cũng quan ngại rằng Hội đồng sẽ là một diễn đàn nữa được dành để làm nơi chỉ trích họ về: nhà tù ở Guantanamo Bay, những cáo buộc về tra tấn, dẫn nghi phạm khủng bố tới một nước thứ ba, và những chiến dịch khác trong cuộc chiến chống khủng bố cũng như cuộc chiến ở Iraq.

Hội đồng mới buộc sẽ phải thảo luận những vấn đề đó, đặc biệt trong việc xem xét hồ sơ nhân quyền hàng quý của tất cả các nước thành viên LHQ.

Tuy nhiên, thành công hay thất bại của Hội đồng sẽ được đánh giá dựa vào việc Hội đồng có thể đưa ra được một phương thức mà qua đó, tất cả các nước vi phạm, cả lớn và bé, đều bị chỉ trích.

Đó là một điều không dễ dàng.

Định nghĩa các quyền

Riêng việc định nghĩa nhân quyền vẫn còn gây nên những bất đồng lớn. Chẳng hạn, Cuba, trong lá thư của mình, cũng giống như tất cả các ứng cử viên khác gửi tới Đại hội đồng LHQ, đã định nghĩa nhân quyền bằng chính ngôn từ của riêng mình.

Lá thư nêu: "Quyền quan trọng nhất mà người dân Cuba đạt được là việc thực hiện trọn vẹn quyền tự quyết của mình, khi đối diện với những chướng ngại và đe dọa nghiêm trọng từ chính sách đơn phương thù hận, xâm lược và bao vây do siêu cường áp đặt lên".

Nếu như Hội đồng mới vẫn vướng vào những tranh cãi qua lại như vậy của Ủy ban cũ, nó sẽ không thể trở thành người đi đầu về nhân quyền như những người ủng hộ chờ mong.