Trần Tiến Dũng Gởi cho BBC từ Sài Gòn

	Các Việt Kiều Mỹ có xu hướng bỏ phiếu khác nhau trong bàu cử 2008

Ông Đinh Linh không trả lời vào câu hỏi, nhưng ông có cách trả lời khác: “ Kinh tế Mỹ sắp sập tới nơi rồi!”

Không thể nói đó là câu trả lời gián tiếp cho việc ông định chọn đảng Dân Chủ, với liên doanh Barack Obama và Joseph Biden.

Nhưng câu trả lời đó phản ảnh chuyện suy thoái kinh tế hiện nay có tầm quyết định đối với việc bầu tổng thống Mỹ vào đầu tháng mười một tới đây.

Theo như các lần bầu tổng thống Mỹ trước đây, phần lớn người Mỹ gốc Việt có khuynh hướng ngã về phía các ứng cử viên thuộc đảng Cộng Hòa.

Và người Sài Gòn quan tâm đến bầu cử Mỹ cũng có quan điểm na ná như vậy. Thật khó mà giải thích nguyên nhân người Sài Gòn thích con Voi hơn thích con Lừa.

Lịch sử can hệ, và các hệ lụy của các đời tổng thống Mỹ đối với cuộc chiến Việt Nam trước đây khó mà phai nhạt. Với riêng người miền Nam, cái cảm giác bị người Mỹ bỏ rơi vẫn cón nguyên đó.

Và các ông Tổng thống Mỹ qua nhiều đời, bị tai họa hay được thăng hoa do cuộc chiến ở Việt Nam, ai cũng biết gồm đủ cả Dân Chủ lẫn Cộng Hòa.

Lợi nhuận kinh tế hay tinh thần dân chủ

Trọng tâm việc người Việt Nam quan tâm tới bầu cử Mỹ là các lợi nhuận kinh tế do làm ăn với người Mỹ hay do các giá trị dân chủ Mỹ ?

Nói về chuyện “quảng cáo” của Tổng thống Bill Clinton trong chuyến viếng thăm Việt Nam đầu tiên của một vị nguyên thủ Mỹ sau chiến tranh, ông D, một giáo chức về hưu ở Sài Gòn nói: “Tôi nhớ đại khái lời ông Clinton nói với sinh viên ở Hà Nội mà tôi được thông dịch qua tivi là: Sức mạnh của Hoa Kỳ không nằm ở kinh tế hay khoa học kỹ thuật…Sức mạnh của Hoa Kỳ chính là nền của dân chủ Hoa Kỳ."

	Một số Việt Kiều Mỹ coi kinh tế là chủ đề quyết định trong bầu cử tại Mỹ lần này

Với kinh nghiệm bản thân tôi thấy khó mà tin là người Mỹ trước sau như một, mang tinh thần dân chủ Mỹ đến với các dân tộc khác.”

Bà Nguyệt Cầm, một người Mỹ gốc Việt đang về Việt Nam làm luận văn tiến sĩ văn chương. Trong một lần tranh luận ở Sài Gòn bà cho biết, bà chọn ứng cử viên Dân Chủ không phải vì những ứng cử viên của đảng này có khuynh hướng “mềm” với Việt Nam.

Bà nhắc các bạn văn nghệ có khuynh hướng thích đảng Công Hòa rằng: Chính một Tổng thống của đảng Cộng Hòa đã bỏ cấm vận và bắt đầu lộ trình bình thường hóa với chính quyền Việt Nam. Bà nói tiếp. Bố chồng tôi, trong ít hôm mất gần nữa gia gia tài vì đợt suy thoái kinh tế này. Điều này làm chúng tôi nhớ đến Tổng thống Clinton, thời cực thịnh của kinh tế Mỹ.”

Nhưng một người Mỹ gốc Việt khác đang sống ở Sài Gòn. Anh N. thì giải thích “ Chuyện suy thoái kinh tế Mỹ là trách nhiệm của nhiều đời Tổng thống, hay nói cách khác là quy luật đi xuống tạm thời của kinh tế tư bản. Bắt liên danh John McCain và Sarah Palin của tôi phải chịu, tôi thấy cũng oan cho họ quá!”

Da màu hay da trắng

Lần trước, khi John Kerry, người lính Mỹ lái giang thuyền ở đồng bằng sông Cửu Long không vào được Nhà Trắng, thì người Việt Nam cũng biết tới một một Tổng thống Mỹ phi công, “tham dự” chiến cuộc nhưng chưa từng rời nước Mỹ tới Việt Nam ngày nào.

Ngày theo dõi cuộc bầu cử Mỹ năm đó. Lần đầu tiên người Sài Gòn được internet tường thuật từng giờ từng phút cuộc đua nước rút về đích rất thú vị.

Tâm trạng theo dõi sô diễn chính trị năm đó dù hồi hộp, nhưng với nhiều người Việt Nam chuyện ăn thua của hai ứng viên đều diễn ra đúng ý cả.

Bởi người nào thắng cũng ok, vì đương nhiên bóng dáng Việt Nam qua hình ảnh anh lính quân dịch Mỹ đương nhiên sẽ có mặt trong suốt nhiệm kỳ Tổng Thống.

	Có thể đây là lần cuối ứng viên tổng thống có liên hệ với chiến tranh Việt Nam ra tranh cử

Nhưng lần bầu cử này khác. Có thể đây là lần cuối cùng người ta chứng kiến một Tổng thống Hoa Kỳ từng là tù nhân Hỏa Lò, một người lính trong nhiều thế hệ thanh niên Mỹ có can dự đến cuộc chiến. Và có thể đây là lần đầu tiên người Việt nam được thấy toàn diện gương mặt dân chủ Mỹ khi người Mỹ chọn một Tổng thống da màu.

Tuấn Khanh, một nhạc sĩ, người thường xuyên có công việc vào ra Hoa Kỳ nói.” Tôi theo dõi bầu cử Tổng thống Mỹ từ vòng sơ bộ. Tôi ủng hộ John McCain hết mình. Obama có thể hùng biện giỏi, nhưng tôi không tin là Obama có thể làm thay đổi nước Mỹ như ông ta đã hứa.”

Ông Lương, một lính VNCH hiện sống ở Tân Bình- Sài Gòn nói. Tôi có dịp đi lính chung với Mỹ. Lính Mỹ đen dù là sĩ quan cấp bậc cao hơn nhưng mỗi lần thấy lính Mỹ Trắng là sợ ra mặt, tìm cách né đi chỗ khác. Tụi nó kỳ thị ghê lắm! Bây giờ mà nếu có ông Tổng thống Mỹ da đen thì thật là chuyện hy hữu.”

Càng sát ngày bầu cử. Khi tin tức trên Internet liên tục đưa tin về chuyện ứng viên Obama liên tục dẫn điểm với cách biệt khá xa. Nhiều người Sài Gòn với cảm tình một Tổng thống Cộng Hòa, và phần nào đó do “di chứng lịch sử”, họ vẫn quen nghĩ rằng nước Mỹ là của Mỹ trắng. Như L, một văn nữ nói . “ Theo dõi làm chi cho thêm chán. Theo kiểu báo đưa tin, ông da đen thắng chắc rồi.” Nhưng họa sĩ Trịnh Cung thì cười tủm tỉm.” Để coi, ngựa về ngược đó.”

Chuyện ngày 4 /11 tới, nước Mỹ dù có một Tổng thống của một đảng nào đi nữa thì đối với người Việt Nam, những bước tiến trong quan hệ với Hoa Kỳ vẫn không nằm ngoài sự quan tâm về quan hệ kinh tế với cường quốc số một.

Chuyện người Mỹ thời khủng hoảng ít xài đồ Việt Nam xuất khẩu, Việt kiều ít gởi tiền về, là việc can dự tới túi tiền và bao tử. Với trí thức và những người quan tâm đến tương lai của mối quan hệ sau chiến tranh của hai cựu thù xưa, thì tiến trình mà Hoa Kỳ thúc đẩy dân chủ và dân quyền ở Việt Nam coi như một sô diễn để cho có diễn. Và tất nhiên là dở ẹt.

	Một số Việt Kiều Mỹ coi TNS Obama đại diện cho cách làm, cách suy nghĩ mới

Tất nhiên chuyện bầu tổng thống Mỹ là việc của người Mỹ. Dù có thể đối với một số người thích Mỹ cho rằng bầu cử Tổng thống Mỹ chính là bầu cử Tổng thống thế giới.

Với người Sài Gòn quan tâm đến bầu cử Mỹ là bởi lịch sử có khoảng thời gian dài, thể chế chính trị ở miền Nam có vận mệnh gắn với chuyện ở Mỹ người ta chọn ông Tổng thống của đảng nào, diều hâu hay bồ câu!

Cuối cùng chuyện bầu Tổng thống Mỹ cũng là việc của người Mỹ. Những người Việt quan tâm thường coi đó là một sô diễn chính trị vừa hấp dẫn như đua ngựa, đá banh lại vừa lạ lẫm giữa việc chọn tổng thống của đảng này hay của đảng kia, một chuyện không hề có, và hứa hẹn sẽ không baogiờ có ở Việt Nam.

Bài viết thể hiện quan điểm và hành văn cá nhân của ký giả Trần Tiến Dũng. Quý vị muốn chia sẻ ý kiến, xin gởi về địa chỉ email: [email protected]