11 Tháng 12 2008 - Cập nhật 10h54 GMT

Quan hệ Việt - Trung trong mắt các chuyên gia

Hội thảo Việt Nam học 2008 tại Hà Nội đã giới thiệu các tham luận, mang quan điểm khá khác nhau, về quan hệ Việt Nam - Trung Quốc hiện nay.

Một chuyên gia Trung Quốc, dự phóng đến 2020, cho rằng quan hệ song phương "đang phát triển ổn định và có hiệu quả thiết thực".

Một người khác từ Úc lại phân tích đối sách đương đầu của Việt Nam để thấy Việt Nam "không đứng về phía kẻ mạnh" mà kết hợp đối sách ngoại giao hữu hảo, đánh nhiều mặt và tranh thủ lối kéo để đối phương hội nhập.

Láng giềng hữu nghị

Tiến sĩ Cố Tiểu Tùng, chuyên gia nổi tiếng về Việt Nam tại Quảng Tây, ghi nhận từ năm 1991 khi hai nước giao hảo trở lại, hầu như năm nào lãnh đạo cấp cao đều sang thăm lẫn nhau.

Lãnh đạo hai bên cho rằng " không nên vì có tranh chấp mà ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của mối quan hệ hai nước. Nếu xảy ra vấn đề gì, hai nước nên lấy đại cục làm chủ chốt, giải quyết vấn đề kịp thời với thái độ bình tĩnh, không để cho tình hình xấu đi".

Năm 1999 hai nước đã ký kết hiệp ước về biên giới đất liền trong khi năm 2000 đã giải quyết vấn đề phân định vịnh Bắc Bộ, để "xây dựng biên giới chung thành một biên giới hòa bình, hữu nghị và ổn định".

GS. Cố Tiểu Tùng cho biết Trung Quốc đã trở thành một trong những nước có người Việt Nam sang du học nhiều nhất, xếp hàng thứ tư, chỉ đứng sau Hàn Quốc, Nhật Bản và Mỹ.

Ông dự báo quan hệ song phương sẽ phát triển "tốt lành".

Chuyến thăm của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh tới Bắc Kinh năm 2008 đã dẫn tới tuyên bố chung về quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện.

Theo GS. Cố Tiểu Tùng, trong chuyến thăm, hai nước "lần đầu tiên nêu ra đề nghị phát triển quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Trung Quốc-Việt Nam".

"Đây cũng là lần đầu tiên Trung Quốc đặt mối quan hệ này với nước ngoài, qua điều đó có thể nhìn thấy rằng sự phát triển của mối quan hệ hai nước lại tiến tới một độ cao mới."

Chuyên gia từ Viện Khoa học Xã hội Quảng Tây dự báo "láng giềng hữu nghị, tăng cường sự tin cậy lẫn nhau, hợp tác tích cực, và hai bên cùng thắng là điều lựa chọn tốt nhất trong sự phát triển mối quan hệ hai nước".

Đối sách đương đầu

Trong khi đó, chuyên gia lâu năm về Việt Nam người Úc, Carlyle Thayer, đem đến hội thảo bài nhận định quan hệ từ 1991 đến 2008.

Theo ông, các nước tại châu Á Thái Bình Dương có năm đối sách trước sự vươn dậy của Trung Quốc: đối kháng, đánh nhiều mặt, đứng về phía kẻ mạnh, ngoại giao hữu hảo, và cuối cùng là tranh thủ lối kéo để đối phương hội nhập.

GS. Thayer, Đại học New South Wales, giải thích đối kháng có hai hình thức ngoại và nội: hoặc liên minh với các nước để cùng đối phó kẻ thù, hoặc phát huy nội lực để tự vệ.

Đánh nhiều mặt là để ngỏ nhiều lựa chọn, vừa ngoại giao mềm dẻo vừa cứng rắn.

Đứng về phía kẻ mạnh là liên minh với đối phương để giảm áp lực, hoặc tăng cường quan hệ để mua lợi ích kinh tế.

Ngoại giao hữu hảo là mở rộng quan hệ nhiều mặt với nước láng giềng, với hy vọng tình trạng hiện nay sẽ giữ nguyên.

Sau cùng, chiến lược tranh thủ lôi kéo là nhằm ràng buộc đối phương vào luật lệ quốc tế.

GS. Thayer nói căng thẳng chính trong hai năm 2007-8 là vấn đề Biển Đông, khi mà Trung Quốc tiếp tục "gây áp lực ngoại giao và quân sự để Việt Nam phải ưng thuận tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc".

Vậy Việt Nam đang theo đuổi đối sách gì? GS. Thayer cho rằng Việt Nam không dùng chiến lược đối kháng cũng như không đứng về phía kẻ mạnh.

Thay vào đó, Việt Nam dường như đang kết hợp ba chiến lược:

Thứ nhất là ngoại giao hữu hảo dựa trên cơ sở hợp tác từ năm 2000, và thông qua những thỏa thuận có được nhờ những chuyến thăm viếng lẫn nhau.

Việt Nam cũng theo đuổi chiến lược tranh thủ lôi kéo thông qua việc làm thành viên của Asean và Tiểu vùng Mekong Mở rộng (GMS).

---

Vô Danh
Tôi hoàn toàn đồng ý với phân tích và ý kiến của PPT. Hoàn toàn chính xác. Ở đây tôi xin nói thêm: Trong quan hệ "bất bình đẳng" này, rõ ràng Trung Quốc luôn dành phần thắng, phần hơn, VN đã luôn là kẻ thua.

Lịch sử đã chứng minh rõ ràng: Biên giới, Biển, Trường-Hoang sa, dầu khí. Thế thì, TQ không dại gì mà không tiếp tục đẩy quan hệ "lên một tầm cao mới!

PPT
Nhìn chung, các chuyên gia vẫn nghiêng về đối sách đương dầu trong quan hệ Việt-Trung, dựa trên cở sở phân tích tình hình thực tế và các dự báo tương lai khu vực, xét cả về mặt chính trị, phát triển kinh tế và tiềm lực quân sự.

Ở đây TQ bị bế tắc trong lịch sử bành trướng, và sẽ không có quốc gia nào gọi là "hữu hảo", ngoại trừ những cá nhân cụ thể.

Người ta cũng thắc mắc về "hợp tác chiến lược toàn diện" là giữa hai nước hay giữa hai đảng CS.

Nếu là giữa hai nước tại sao TQ tiếp tục hăm dọa và xâm chiếm lãnh hải VN. Nếu là giữa hai đảng thì chẳng lẽ một TBT lại qua mặt nhân dân để thỏa hiệp về sự toàn vẹn lãnh thổ của nước mình?

Thực ra từ lâu người dân trong nước đã rất ngần ngại vì các nước "anh em" hay dùng cán bộ trung cao cấp vốn là du học sinh để khống chế đường lối chính quyền sở tại.

Và thực tế là VN sau khi giảm bớt chi phối của LX đã bị khống chế bởi TQ về cả hai mặt chính trị và xã hội. Có thể đây là điểm yếu của ta, điểm mạnh của hệ tư tưởng bành trướng phương bắc.