11 Tháng 12 2008 - Cập nhật 15h13 GMT

Việt - Mỹ vừa hợp tác vừa đấu tranh

Trong số các tham luận về quan hệ Việt - Mỹ tại hội thảo Việt Nam học 2008, bài của tiến sĩ Hà Mỹ Hương, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, được xem là thẳng thắn, phản ánh khá rõ suy nghĩ hiện nay của nhiều người trong chính giới Việt Nam.

Chuyến thăm Washington của Thủ tướng Nguyễn tấn Dũng tháng Sáu 2008 đã đưa "quan hệ đối tác xây dựng, hữu nghị, hợp tác nhiều mặt trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi".

Nhưng tác giả nói trên lĩnh vực chính trị - ngoại giao vẫn "tiềm ẩn những nhân tố gây căng thẳng, chủ yếu do sự khác biệt chế độ chính trị và do phía Mỹ thường sử dụng các chiêu bài dân chủ, nhân quyền và tự do tôn giáo làm nguyên cớ và phương tiện để can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam nhằm 'chuyển hoá' Việt Nam".

Bà nhận xét: "Trong sâu xa mặt đấu tranh với Mỹ của Việt Nam trên lĩnh vực chính trị - ngoại giao lớn hơn mặt hợp tác."

Không lạ khi kinh tế - thương mại là lĩnh vực mà hai nước thoải mái nhất. Từ hơn 10 năm nay (1997 - 2008), Việt Nam luôn xuất siêu sang Mỹ với kim ngạch ngày càng tăng, nhất là từ sau khi BTA có hiệu lực (10/12/2001).

Kể từ khi BTA được ký kết đến nay, quan hệ thương mại hai nước đã tăng 8 lần.

Tuy vậy, ngay cả trong kinh tế, quan hệ Việt - Mỹ cũng gặp "khó khăn, trở ngại chủ quan và khách quan nhất định".

Mỹ chỉ “đang xem xét tích cực”, chứ chưa công nhận kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường.

Mỹ có vốn tài trợ ODA lớn nhất thế giới, nhưng chưa bao giờ nằm trong số 10 nhà tài trợ ODA lớn nhất ở Việt Nam.

Quan hệ đặc biệt

Trong mắt Việt Nam, mối giao hảo với Mỹ có "khá nhiều nét đặc thù so với các quan hệ song phương khác".

Cuộc chiến 30 năm trước dù đã lùi vào quá khứ, nhưng "hậu quả và những di chứng mà cuộc chiến tranh này để lại không thể không ít nhiều ảnh hưởng đến quan hệ Việt - Mỹ".

Tác giả nhấn mạnh: "Tính chất vừa hợp tác, vừa đấu tranh (của Việt Nam) hay kiềm chế (của Mỹ) trong quan hệ Việt - Mỹ nổi rõ hơn so với các quan hệ song phương của Việt Nam với các nước lớn khác."

"Về chính trị - tư tưởng, đây là quan hệ giữa hai nhà nước dân tộc có mục tiêu chiến lược đối kháng nhau: Mục tiêu chiến lược của Việt Nam là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, còn mục tiêu chiến lược của Mỹ là chuyển hoá các nước còn khác biệt về thể chế chính trị với Mỹ vào quỹ đạo của Mỹ, đi theo hệ giá trị của Mỹ nói riêng, hệ giá trị, hệ tư tưởng tư bản chủ nghĩa nói chung."

Trong danh sách và thứ bậc quan hệ của Việt Nam với các nước lớn, quan hệ với Mỹ là "mối quan tâm lớn nhất và quan trọng nhất xét theo cả hai mặt: thuận lợi và khó khăn, thời cơ và nguy cơ".

Dự báo triển vọng

Bà Hà Mỹ Hương dự đoán quan hệ hai nước sẽ vận động theo hướng là "đối tác xây dựng, hữu nghị, hợp tác nhiều mặt trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi”.

Nhưng bà nói tính chất trên chỉ mới là "cam kết hay quyết tâm của lãnh đạo hai nước Việt - Mỹ hiện nay, chứ chưa phải là hiện thực".

"Đối với Việt Nam, Mỹ sẽ tiếp tục vừa là đối tượng mà Việt Nam phải đấu tranh, trước hết trên lĩnh vực chính trị - tư tưởng, vừa là đối tác hợp tác trong nhiều lĩnh vực, trước hết là kinh tế - thương mại."

"Song có thể dự báo về tổng thể, xu hướng vận động của quan hệ Việt - Mỹ trong vài thập niên tới là hướng tới xây dựng một khung quan hệ ổn định dựa trên cơ sở những lợi ích song trùng, vì điều này đáp ứng mong muốn của cả hai bên, có lợi cho cả hai bên."

Tác giả khuyến nghị chính phủ "xem việc thúc đẩy tăng cường quan hệ hợp tác cùng có lợi với Mỹ và các nước lớn khác là một trong những định hướng chiến lược đối ngoại hàng đầu của đất nước".

"Tuy nhiên, cũng cần hết sức tỉnh táo rằng quá đề cao những lợi ích mà Việt Nam có được từ quan hệ với Mỹ, ngay cả trong lĩnh vực kinh tế - thương mại, là một sai lầm và ảo tưởng."

"Do vậy, Việt Nam vừa phải coi trọng việc thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện với Mỹ, vừa phải tăng cường hơn nữa ngoại giao đa phương, đồng thời cố gắng tìm mọi cách tạo lập, củng cố và nâng cao vai trò, vị thế của mình trong các quan hệ song phương khác, trong các tổ chức hợp tác, liên kết quốc tế lớn nhỏ, trước hết là trong ASEAN."

Tác giả kêu gọi giữ vững nguyên tắc độc lập tự chủ trong bối cảnh quan hệ giữa các nước lớn thường "không ổn định, thường diễn biến phức tạp, khó dự báo".

Trần Cường
Thật sự thì VN chưa bao giờ coi nước Mỹ là kẻ thù mà do chính phủ Mỹ không hiểu và ủng hộ VN thôi. Nhưng nhà ngoại giao Mỹ luôn gắn liền quyền lợi của nước mình cùng với việc giúp đỡ sự phát triển của VN để ép VN phải chấp nhận những giá trị của Mỹ. Hãy chân thành đi. Người VN chúng tôi là nhưng người biết điều mà.

Thăng
Hiện nay, nhà cầm quyền Vn đang đứng giữa ngã ba đường. Nếu bắt tay với phương Tây với các giá trị về tự do và nhân quyền là một sức ép lớn có nguy cơ mất chính quyền cái này ĐCS không muốn do bất đồng về chính trị.

Còn bắt tay với phương bắc ĐCS sẽ mất lòng dân do sức ép của quần chúng trước những gì thời gian qua giặc phương bắc đã đang và sẽ làm với VN dẫn tới mất đất mất đảo, mất chủ quyền.

Mong rằng nhà cầm quyền lựa chọn con đường đi vì dân tộc vì đất nước và vì muôn đời con cháu sau này đừng vì chút quyền lợi của một số kẻ nhân danh đồng chí.

Bông Hồng
Bài viết này nói đúng tim đen của lãnh đạo Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, người Mỹ dẫn đầu về giải thưởng Nobel mà. Họ thông minh hơn những gì chúng ta biết.

Vì vậy, kiểu quan hệ này chỉ áp dụng được với người thấp kém hơn mình mà thôi. Theo tôi không nên dùng biện pháp "gió thổi hướng nào, rào hướng đó" mà là: cái nào cần trống thì cho trống, cái nào cần rào thì cứ rào.

PPT
Tôi chưa đọc xong tham luận của TS Mỹ Hương, nhưng tôi e rằng ở đó có mấy chỗ sai: Trước hết, việc hợp tác với Mỹ là quyền lợi của VN, do ta chủ xướng, và những tiêu chí đấu tranh cũng là do ta đặt ra.

Người Mỹ rất thực tế đến độ họ không đặt thành vấn đề thể chế chính trị chúng ta là gì, nhưng họ đòi hỏi ở đó phải có nhân quyền, có dân chủ, người dân không bị đàn áp. Nghĩa là họ quan tâm đến những quyền căn bản để mọi công dân có thể làm người.

Hơn nữa hai nước cũng quá "xa nhau" để nói đến dấu tranh chính trị. Về quyền lợi của người Mỹ, của nước Mỹ, họ luôn lựa chọn giữa ta và các đối tác khác.

Vì vậy chính sách ngoại giao của ta là "khôn sống mống chết" không đơn thuần theo lời khuyên chung chung của các học giả được.

Theo tôi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đang đi đúng hướng, hảy ủng hộ ông, và đừng đặt thêm rào cản cho ông nữa.

Độc giả
Theo tôi, quan điểm của TS. Hương là hoàn toàn đúng. Nó không những đúng cho Việt Nam mà cả những nước lớn nhỏ khác (những nước mong muốn giữ vững tính dân tộc, độc lập trong mọi vấn đề liên quan tới bản thân).

Chiến tranh tuy đã lùi xa nhưng những tàn dư của nó đã và sẽ vẫn tồn tại trong mỗi nước (VN và Mỹ). Chính vì vậy, "tàn dư" đó đã và sẽ vẫn là một trong các "lý do" đặt ra trước mọi quyết định liên quan tới quan hệ của hai nước trên cả chính trị và kinh tế.

Tuy nhiên, trong tương lai gần khi mà nhận thức "lý trí" về tầm quan trọng của hợp tác sẽ thắng mọi trở ngại do các mâu thuẫn nảy sinh trên con đường phát triển.

HT
Mục tiêu của nước Mỹ là do nhân dân Mỹ chọn. Còn theo bà Hương thì "Mục tiêu chiến lược của Việt Nam là xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội" do ĐCS chọn. Xin hỏi bà Hương CNXH là như thế nào vậy? XH XHCN nó ra làm sao?

Mục tiêu này chắc không phải là do nhân dân VN chọn. Người dân bây giờ nghe nói tới bốn chữ XHCN là nhớ tới thời bao cấp & lạnh cả xương sống rồi.

ĐCS VN hãy để nhân dân VN chọn con đường đi cho đất nước VN. Đừng dùng "quyền lực trên nòng súng" để ép buộc nhân dân nữa. XD chế độ XHCN hơn 60 năm ở MB & hơn 30 năm ở MN để XH VN hôm nay nghèo nàn lạc hậu như thế này là quá đủ rồi.