Cứ vào vụ thu hoạch lúa, hàng ngàn thợ gặt từ khắp nơi đổ về khu vực ĐBSCL để thu hoạch lúa thuê thay cho máy móc vì nền nông nghiệp Việt Nam chưa được cơ giới hóa nhiều. Gia đình bà Nga (Kiên Lương, Kiên Giang) gồm 5 người đã đi gặt lúa thuê gần 20 năm nay. Bà Nga cho biết sau vụ gặt (khoảng 2 tháng), trừ hết chi phí, cả gia đình bà cũng kiếm được khoảng 7 triệu đồng.

Gia đình bà Nga nghỉ và ăn cơm trưa giữa đồng. Món ăn của họ là cơm trắng và ít con cá rô kho trỏng. Đây là những con cá mà ngoài giờ gặt lúa thuê các con bà Nga bắt được ngoài đồng. Món canh của gia đình là nước mưa xin được của chủ ruộng.

Bé Hương con bà Nga, tranh thủ được nghỉ ngày hè cũng theo mẹ đi cắt lúa mướn hơn 4 năm nay. Hương cho biết, do đi cắt lúa mướn mà em có tiền sắm quần áo, sách vở để chuẩn bị cho năm học mới.

Ngoài việc cắt lúa, người thợ gặt thuê còn phải thu gom lúa vào một nơi và vác lên máy tuốt lúa. Với những công đoạn như thế họ được hưởng tiền công từ 1-1,2 triệu đồng/1 công lúa (1.000m2).

Đối với thợ gặt, mùa Đông xuân còn đỡ chứ đi cắt lúa mướn vào vụ Hè thu, mưa như trút nước, dưới chân nước ngập tới rốn. Phải ngâm nước cả ngày, do đó nhiều thợ gặt phụ nữ bị mắc bệnh phụ khoa rất nặng. Tuy nhiên, họ vẫn cần mẫn lao động, nhiều khi sau giờ gặt còn đi mót lúa chét (lúa mọc lại sau khi đã thu hoạch và trổ bông) để kiếm thêm vài kilogram lúa mỗi buổi chiều giống bà Đặng Thị Tuyết (Cai lậy, Bến Tre).

Bé Nguyễn Viết Hưng, 13 tuổi, ở Vĩnh Thạnh, Cần Thơ đã theo cha mẹ đi cắt lúa mướn được 2 năm nay. Hưng tiếp ba mẹ gom lúa vào một đống, xong việc em chạy khắp đồng bắt cá, cua, ốc, chuột…để cải thiện bữa ăn cho gia đình. “Hai con chuột này về má làm, bằm ra, rang muối ớt với xả là được một bữa chiều ngon rồi!”- Hưng nói.

Khi chưa cơ giới hóa nông nghiệp được, nhờ những tay liềm người thợ gặt mà chúng ta có những hạt lúa vàng và bát cơm gạo trắng. Hạt gạo là kết tinh của bao nhiêu giọt mồ hôi nhỏ trên ruộng đồng của bao người nông dân góp lại.

Thế nhưng lúa nông dân làm ra đôi khi bán không được giá, có nhiều mùa vụ chỉ được 1.900đ/kg. Trong khi đó nhiều nông dân cho biết phải bán lúa với giá từ 2.000đ-2.200đ/kg mới không bị lỗ. Thế nhưng nhiều lúc giá lúa thấp nông dân ĐBSCL vẫn phải cắn răng bán đi để trả cho những chủ nợ mà họ đã mua thiếu phân bón, thuốc trừ sâu từ đầu vụ. Do đó ngàn đời nay nông dân làm lúa vẫn chưa khá lên được là vì thế.