Nhật ký chiến tranh trở về sau 46 năm

Nhật ký và các kỷ vật được Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta mang tới Hà Nội hồi đầu năm nay trong cuộc trao đổi kỷ vật chiến tranh. Đại diện Đại sứ quán Hoa Kỳ cũng có mặt trong buổi lễ hôm 21/9 ở xã Long Xuyên, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.

Ông Sơn nói mẹ ông rất vui khi biết tin nhật ký của cha ông đang trên đường trở về. Tuy nhiên bà đã qua đời trước buổi lễ trao nhật ký. Ông Sơn nói bà gửi lời nhắn tới cựu chiến binh Hoa Kỳ [ông Robert Frazure], người nhờ truyền thông Hoa Kỳ tìm gia đình ông Đoàn để trả lại các kỷ vật.

Liệt sỹ Vũ Đình Đoàn kể về những ngày gian khổ ăn cơm với muối nhưng có lúc phải chiến đấu sau nhiều đêm không ngủ. Mặc dù vậy ông coi cuộc sống của mình là "huy hoàng".

Cùng được trao trả với cuốn nhật ký là những đồng tiền cũ nát, giấy chứng minh và ảnh của hai cô gái kẹp trong nhật ký.

Ông Đoàn có bốn người con nhưng nay chỉ còn ông Vũ Đình Sơn và bà Vũ Thị Tuyến còn sống. Bà Tuyến được dẫn lời nói bố bà là xã đội phó và con một nhưng đã "xung phong đi bộ đội để làm gương cho thanh niên". Báo Tuổi Trẻ nói ông Đoàn "hi sinh ngày 7-3-1966 tại đồi Chóp Nón, huyện Sơn Tịnh, Quảng Ngãi". Hãng tin AFP nói trận đánh được phía Hoa Kỳ gọi là Chiến dịch Indiana và 11 lính Mỹ thiệt mạng, 55 người bị thương trong trận này.

Hãng tin Hoa Kỳ AP dẫn lời ông Sơn nói ông còn quá nhỏ khi bố ông qua đời, nhỏ tới mức chưa biết gọi bố. Mẹ ông khi đó còn đang mang thai em trai ông. AP dẫn lời ông Sơn nói những gì bố ông viết trong nhật ký sẽ làm gia đình ông "vô cùng hạnh phúc".

Sự kiện trao kỷ vật được đông đảo phóng viên trong và ngoài nước theo dõi. Hãng thông tấn Hoa Kỳ AP nói hiếm khi quân đội Việt Nam mời các nhà báo tới đưa tin về những sự kiện họ tổ chức. AP dẫn lời Đại tá Năng nói việc trao kỷ vật "phản ánh quan hệ đang được cải thiện giữa Hoa Kỳ và Việt Nam".

Một trong những người tham gia sự kiện, phóng viên Việt Dũng đã chụp cho báo Tuổi Trẻ hình hai người phụ nữ có trong ảnh kẹp nhật ký của liệt sỹ Vũ Đình Đoàn. Đó là bà Tô Thị Yến (trái) và bà Phạm Thị Nhật. Bà Yến, năm nay 70 tuổi, nói với AFP bà chụp bức ảnh khi bà 22 tuổi khi là dân quân và hay tặng ảnh cho các thanh niên ra trận để "động viên" họ. Bà nói bà rất "vui mừng và ngạc nhiên" khi người ta tìm thấy ảnh bà.