Lê Hải Biên tập viên Ban Việt Ngữ đài BBC

Eunah Ko người Hàn Quốc đang học ở Cao đẳng thời trang Luân Đôn

Trụ sở của trường nằm gần ga tầu điện ngầm Oxford Circus, mà cũng là nơi có con đường mua sắm nổi tiếng của thành phố này - Oxford Street.

Khu mua sắm

Hai bên nối tiếp nhau là những cửa hiệu với những nhãn hàng hóa nổi tiếng thế giới, màu sắc chen nhau khoe sắc trên kệ hàng, trên người của những ma-nơ-canh đứng đằng sau các tấm kính cao và rộng.

Con phố ồn ào đầy người qua lại, trong đó có rất nhiều người Á châu.

Có những người là khách du lịch đến từ Nhật Bản, Trung Quốc, Nam Hàn.

Cũng có những người gốc châu Á nhưng là dân Anh.

Và cũng có những sinh viên đến từ Á châu, đang theo học ở trường Đại học Mỹ thuật Luân Ðôn, như cô Eunah Ko, người Nam Hàn, đứng đón tôi ở cửa ga tầu điện.

Thăm trường

Eunah dẫn tôi đi xem một vài cơ sở của trường, nằm ở các tòa nhà khác nhau, và giải thích:

Trường thường trao đổi sinh viên với các trung tâm thời trang của thế giới

"Trường chính tên là Trường đại học mỹ thuật Luân Ðôn, và trường này có 5 trường con nằm ở các nơi khác nhau của Luân Ðôn, như là ở khu Chelsea chẳng hạn."

"Trường của tôi là Cao đẳng thời trang."

"Tôi học ngành thiết kế giày dép, nhưng thỉnh thoảng cũng có các tiết học ở những trường khác."

"Nơi đó họ chuyên về các ngành khác, ví dụ như là làm quảng cáo, dạy mỹ thuật thuần túy." - Eunah giới thiệu.

Theo thông báo của trường thì nơi đây có 2 sinh viên Việt Nam đang theo học.

Tuyển sinh

Hàng năm ngoài đợt tuyển sinh tại chỗ thì 5 trường con cùng tổ chức chung các chuyến công du để tuyển thêm sinh viên từ nước ngoài.

Ðại học Mỹ Thuật Luân Ðôn từng sang Việt Nam tuyển sinh 2 lần và hiện vẫn có liên hệ với các công ty tư vấn du học tại đây.

Ông Tony Alston phụ trách phòng đối ngoại của trường Cao đẳng thời trang Luân Ðôn cho biết tiêu chuẩn tuyển sinh đặt cơ sở trên các bài tập mỹ thuật mà thí sinh giới thiệu với hội đồng xét duyệt, kèm theo là học bạ những năm trước và buổi phỏng vấn.

Ông Tony Alston tiếp tôi trên chiếc bàn đang có sẵn một tập khoảng 20-30 bức vẽ trên giấy khổ A4, thể hiện trình độ của thí sinh.

Học phí

Tôi đặt câu hỏi với ông Alston về chi phí du học:

Ông Tony Alston cho biết trường có 2 sinh viên người Việt Nam

"Giá cho một năm học dự bị là vào khoảng 6.000 GBP." - Ông Alston trả lời.

"Với bậc học cao đẳng hay đại học thì mỗi năm phải tốn 9.000 GBP."

"Ngoài ra sinh viên còn phải tính thêm tiền ăn ở, tức phải cộng thêm khoảng 7.5000 GBP mỗi năm."

Cô sinh viên Nam Hàn đưa tôi đi thăm trường, Eunah Ko, cho biết bản thân được bố mẹ chu cấp và số tiền trên dưới 15.000 GBP mỗi năm là khoản tiền không nhỏ đối với gia đình cô.

Hiện Eunah đã học hết khóa cao đẳng 2 năm nhưng vẫn muốn cố học thêm một năm nữa để lấy bằng BA về ngành thiết kế mẫu giầy dép.

Cô cho biết có ông chú đang sống khấm khá ở Nhật trong ngành thiết kế và sản xuất giày dép.

Trường hàng đầu thế giới

"Tôi bắt đầu theo học các lớp mỹ thuật từ năm cấp hai, và cứ tiếp lên dần, nhưng chưa có được định hướng ngành nghề rõ ràng."

"Sau hai năm thì thi vào trường trung học mỹ thuật và tốt nghiệp sau 3 năm."

"Khi đó tôi được học bổng để sang Nhật học một năm, nhưng ở đó họ dạy toàn là những thứ cơ bản mà tôi đã học hết cả rồi, cho nên tôi đã tìm trường khác và phát hiện ra được ngành thiết kế giày dép này."

"Ông chú của tôi chuyên ngành này và đã giúp tôi tìm đến nước Anh để học." Eunah kể lại quá trình học tập.

Eunah nói sau hai năm học, cô thấy rất hài lòng về quyết định chọn trường của mình.

Theo cô thì trường cao đẳng mà cô đang học là trường hàng đầu thế giới về ngành tạo mẫu.

Tôi đem lời nhận xét này ra thắc mắc với ông Tony Alston:

Nhiều sinh viên Nhật và Hàn Quốc tìm sang Anh để học

"Ðại học Mỹ thuật Luân Ðôn có 5 trường con, mà trong đó phải kể ra 2 trường với chương trình BA là trường Cao đẳng thời trang Luân Ðôn và Cao đẳng mỹ thuật và thiết kế mang tên thánh Saint Martins." - Ông Alston giải thích

Nghệ thuật và thương mại

"Ðiều rất lý thú là cả hai trường này đều nổi tiếng và hai trường nổi tiếng theo hai nhánh khác nhau."

"Và đúng là cả hai trường đều là trường nổi tiếng nhất thế giới." - Ông xác nhận.

Nhưng một trường là mỹ thuật, còn trường kia là thương mại, vậy thì làm sao mà nghệ thuật và thương mại có thể đi cùng với nhau được ?

Ở Việt Nam người ta thường liên tưởng họa sĩ với người nghèo.

"Ðúng là không thể đi cùng nhau được." - Ông Alston giải thích tiếp.

"Nếu quí vị muốn trở thành một người họa sĩ thực thụ thì ngay cả ở nước Anh này chứ không nói riêng gì Việt Nam, quí vị phải làm việc vì sự say mê công việc của mình, chứ không phải để kiếm tiền làm giàu."

"Thế nhưng đối với ngành sản xuất và thương mại thì các sinh viên của chúng tôi phải tìm kiếm sự thăng tiến."

"Mà nếu đã nói đến thăng tiến thì tất nhiên phải liên quan đến tiền bạc."

"Chúng ta đều muốn như vậy."

"Và đó chính là điểm khác biệt." - Ông Alston nhấn mạnh.

Có vẻ như là trường đại học đã chuẩn bị cho sinh viên của họ ngay từ ngay khi còn đang học ở trong trường.

Lễ giới thiệu trường được tổ chức như một triển lãm sắp đặt

Khi vào thăm một vài cơ sở khác nhau của trường tôi có cảm tưởng rằng đối với sinh viên thì chuyện tổ chức triển lãm là một chuyện thường xuyên và không có gì khó khăn.

Hướng nghiệp

Ngay cả việc tuyển sinh của trường cũng được giới chuyên môn tổ chức thành một khu triển lãm nho nhỏ để giới thiệu và gặp mặt.

Các công trình tốt nghiệp thường được những tờ báo tên tuổi không chỉ của Luân Ðôn này giới thiệu, trang trọng lắp trong khung kính treo dọc trên cầu thang và các lối đi để sinh viên tham khảo và khách vào trường có dịp làm quen.

Hai cô sinh viên đứng tán chuyện với nhau bên cạnh mấy bức họa và chiếc máy chụp ảnh giới thiệu với tôi tác phẩm của họ đang treo trong trường và mời tôi đến xem một buổi triển lãm khác mà họ cùng một vài người bạn tổ chức vào tuần sau:

"Tôi tên là Lilian."

"Còn tôi tên là Vitoria."

"Tôi đang chụp ảnh để giữ lại làm tư liệu về cuộc triển lãm của mình." - Victoria cho biết.

"Tôi và Lilian học cùng lớp."

"Chúng tôi theo hệ tại chức ở trường Cao đẳng Mỹ thuật và thiết kế Chelsea."

"Có vài trăm tác phẩm được gửi, từ các trường mỹ thuật khác nhau ở Luân Ðôn về đây, mà tác phẩm của tôi được chọn và treo chung với các sinh viên khác để người ta đến so sánh, bình luận." - Victoria nói.

Tại sao học Mỹ thuật ?

Vậy thì việc treo tranh và học ở trường thì có gì là khác với việc mở phòng tranh, vẽ tranh rồi treo lên, vì ở đó cũng có người đến so sánh, bình luận ?

Lilian nói muốn học lên đến MA

"Ở trường thì khác chứ." - Victoria nói.

"Vì bạn có được những người đánh giá có chuyên môn, là giảng viên của trường."

"Khách xem cũng là sinh viên, những người có trình độ."

Lilian nói thêm vào: "Ở trường tức là có môi trường, khi mà bạn đặt tác phẩm của bạn vào trong bối cảnh của nền nghệ thuật đương đại."

Triết học

"Tức là bạn có được hậu thuẫn cho tác phẩm của mình từ cơ sở triết học, lý luận, lý thuyết."

"Và như vậy bạn không chỉ vẽ theo cảm tính mà sẽ có viễn kiến để mà vẽ."

Ồ, vậy Lilian đang học ngành gì vậy ?

"Tôi theo học bằng BA về ngành Mỹ thuật trong thực nghiệm và lý thuyết."

"Ðây là sự kết hợp giữa lý thuyết mỹ thuật và triết học."

"Ứng dụng của nó có thể khác nhau."

"Có thể là tranh hội họa, có thể là ảnh chụp, hay là một nghệ thuật sắp đặt."

Vậy thì khi học ra hai cô có thể kiếm được việc gì để làm cho phù hợp với bằng cấp ?

Việc làm

"Như tôi, bạn có thể học thêm lên thành MA, theo ngành thiết kế, đồ họa, hoạt họa." - Lilian tâm sự.

"Khi đó có thể kiếm được việc làm trong ngành hoạt họa."

Victoria nói không cần nghĩ đến nghề nghiệp sau này

"Có thể làm người chụp ảnh cho các tờ tạp chí."

"Rất là nhiều việc cần người có kỹ năng sáng tạo."

Victoria tiếp lời:

"Khi tôi đăng ký vào trường tôi không nghĩ đến chuyện kiếm việc sau khi học xong, vì tôi học tại chức, tức là đã có việc làm rồi, và tôi xem chuyện học mỹ thuật là một thú vui giải trí, đồng thời cũng là để tự nâng cao bản thân mình."

Cô bạn Eunah người Hàn Quốc của chúng ta thì lên kế hoạch học xong sẽ sang Nhật làm việc cho ông chú trong ngành thiết kế giày dép.

Ông Tony Alston từ phòng đối ngoại của trường cho biết nguồn sinh viên nước ngoài chủ yếu của trường là sinh viên Nhật và Hàn Quốc, vì hiện hai nước này đang chú trọng nhiều đến vấn đề thiết kế và mẫu mã hàng hóa.

Vừa học vừa làm ?

Trong trường cũng thấy có nhiều sinh viên đến từ các nước châu Ấu, mà theo lời giải thích trong quyển hướng dẫn giới thiệu của trường thì họ có quan hệ trao đổi sinh viên với các trung tâm mẫu hàng đầu thế giới như New York, Madrid, Budapest, Florence, Berlin và Amsterdam.

Trường thường xuyên tổ chức triển lãm để giới thiệu sinh viên

Tuy nhiên, sinh viên từ những nước nằm ngoài vùng náo nhiệt của các trung tâm thiết kế của thế giới thì có vẻ cũng không bị đẩy vào thế bất lợi vì ngay ở bên ngoài trường là cả một con đường dài Oxford Street đầy những cửa hiệu thời trang danh tiếng nhất thế giới, mà với qui định của chính phủ Anh cho phép sinh viên được làm thêm 20 giờ mỗi tuần, thì họ cũng có thể xin chân bán hàng ở các cửa tiệm để vừa kiếm tiền vừa có thời gian tìm hiểu thị hiếu khách hàng.

Những ai cần nhiều tiền cũng có thể tìm việc hầu bàn hay rót rượu trong các quán bar.

Tôi hỏi ông Tony Alston là ngoài những việc đó thì sinh viên của trường có cơ hội nào để tìm việc gần hơn với chuyên ngành của họ không ?

"Không phải chỉ có sinh viên nước ngoài mới tìm việc." - Ông Alston nói.

"Ngay cả sinh viên người Anh cũng vậy."

"Người ta ghi nhận sự gia tăng của con số sinh viên Anh đi tìm việc làm thêm."

"Và họ tìm việc làm để hỗ trợ thêm cho chi phí ăn học."

"Việc làm ở các quán bar là việc làm ngắn hạn cho đến khi học xong mà thôi."

"Sinh viên Việt Nam nếu tập hợp thành một nhóm nhỏ trong trường thì có thể tìm ra một việc gì đó với lợi thế tiếng Việt của họ."

Nhưng với lợi thế về vẽ thì sao ?

"Nếu sinh viên biết tạo quan hệ trong ngành công nghệ thì sẽ tìm được việc."

"Nhưng thường thì các công ty thích tuyển sinh viên có kinh nghiệm hơn." - Ông Alston trầm ngâm.

Thời khóa biểu
Dù sao thì con đường Oxford Street náo nhiệt ồn ào bên ngoài cổng trường chắc chắn cũng sẽ tạo ra cho các sinh viên mới những mối quan hệ mới bên ngoài giảng đường để có thêm những ý tưởng mới cho tương lai, hoặc những công việc phù hợp ngay từ thời gian học.

Mỗi tuần sinh viên học mỹ thuật 3 ngày rưỡi

Tuy nhiên, có vẻ như sinh viên của trường này không có nhiều thời giờ để làm việc gì khác hơn là việc học, như ông Tony Alston giải thích về chương trình học.

"Mỗi ngành học có riêng một qui định về số giờ học bắt buộc, nhưng nói chung là thời gian dành để tiếp xúc với nghệ thuật cho mỗi tuần là 3 ngày rưỡi."

"Tất cả các khóa học đều như vậy."

"Phần còn lại là những nghiên cứu riêng của từng sinh viên, học tập theo hướng dẫn."

"Có nghĩa là phát triển dự án, đồ án."

"Có thể là nghiên cứu ở thư viện, ở bảo tàng, và ở nhà."

'Nói chung thời gian học đối với sinh viên là rất nặng, tính cả ngoài giờ lên lớp."

"Ngoài ra sinh viên còn được quyền tham gia thêm các khóa học mở."

"Thường đó là các xưởng thiết kế, hay làm quen với kỹ thuật vi tính."

Vậy trong ngành thời trang thì trường chuẩn bị cho sinh viên những gì cho công việc của họ trong tương lai ?

Họa sĩ và nhà thiết kế

"Hệ thống đào tạo ở Anh rất đặc biệt."

"Với ngành thiết kế chúng tôi muốn trang bị cho sinh viên đầu tiên là kiến thức mỹ thuật, vì qua đó sinh viên sẽ có kỹ năng và sáng kiến, cũng như phương pháp quan sát những tác phẩm thị giác."

"Sau đó họ tự động ảnh hưởng qua chiến lược thiết kế và quá trình chọn lựa, ra quyết định về mẫu mã."

Eunah nói học xong sẽ sang Nhật làm cho công ty của chú

Ông Tony Alston nói sinh viên của trường khi tốt nghiệp, điều đầu tiên họ là nghệ sĩ, và sau đó mới là nhà thiết kế.

Trường cũng tạo mối quan hệ với giới công nghiệp qua những buồi gặp gỡ và các kỳ triển lãm lớn trong năm.

Các công ty cũng tài trợ cho những dự án của trường dành cho các nhóm sinh viên tham gia.

Quí vị độc giả từ Việt Nam muốn nhận đĩa CD ghi lại chương trình này thì xin mời viết thư yêu cầu về Ban việt Ngữ, ghi rõ họ tên, tuổi tác, nghề nghiệp, địa chỉ bưu điện và số điện thoại để liên hệ.