19 Tháng 7 2004 - Cập nhật 17h17 GMT

Du học nước Anh
Chương trình phát vào các buổi sáng thứ Hai theo giờ Việt Nam

Sang Anh học cắt tóc

Khi nói đến chuyện du học nước ngoài, đa số người Việt Nam nghĩ đến chuyện học đại học, cao học, nghiên cứu sinh, hay ít nhất cũng là học phổ thông và dự bị để rồi mục tiêu cuối cũng là vào đại học.

Tuy vậy có không ít sinh viên châu Á đi ra nước ngoài không phải để học đại học mà chỉ học nghề thôi.

Học nghề cắt tóc

Chương trình du học nước Anh tuần này tìm đến một ngôi trường rất đặc biệt và nổi tiếng khắp thế giới, phát xuất từ nước Anh này, là trường dạy cắt tóc Tony&Guy.

Không ít dân Anh nghĩ đến chuyện thực dụng, và họ chọn nghề nghiệp nào kiếm ra nhiều tiền và phù hợp với ý thích bản thân.

Nếu tính ra chỉ cần cắt một mái tóc thì người thợ thu được khoản tiền bằng nửa ngày làm việc của một nhân viên làm trong quán ăn, hay thậm chí một công chức.

Giá cắt tóc ở đây vào khoảng 20 đến 50 Bảng Anh, tức là trên dưới một triệu đồng tiền Việt Nam.

Và nếu là học sinh từ những trường dạy nghề danh tiếng thì cửa hiệu sẽ có quyền ra giá cao hơn các nơi khác.

Nhãn hiệu Tony&Guy đã đáp ứng đúng nhu cầu này không chỉ của giới thợ cắt tóc người Anh mà còn ở nhiều nơi khác nữa trên thế giới.

Họ có hàng chục cơ sở dạy cắt tóc mang nhãn hiệu Tony&Guy ở hàng chục nước trên thế giới, mà trong danh sách thấy có Singapore và Trung Quốc, Nhật Bản.

Tony&Guy

Ông Bill Watson là trưởng phòng đào tạo của trường, tiếp phóng viên BBC ở trung tâm của Học viện Tony&Guy, nằm trên đường Stamford, gần ga Waterloo ở bờ Nam của sông Thames:

"Tony&Guy có khoảng 24 trường trên toàn thế giới."

"Chúng tôi có nhiều mức đào tạo khác nhau."

"Mức cơ bản dành cho những người mới bắt đầu, dài khoảng 18 đến 36 tuần."

"Có cả những lớp chỉ tính bằng ngày, dành cho giới chuyên viên cao cấp."

"Chúng tôi tổ chức thành công ty đa quốc gia, và phân chia thành nhiều cấp khác nhau."

"Ngôi trường mà ông đang ngồi đây là trường đào tạo bậc cao, tức cũng là nơi chúng tôi nghiên cứu để tạo ra những kỹ thuật mới để đem vào áp dụng cho các tiệm cắt tóc trên toàn thế giới."

"Chúng tôi mời các chuyên gia tới bàn luận không chỉ về kỹ thuật mà còn các phép tính kinh doanh."

Cắt tóc và triết học

Vậy thì ông dạy những gì ở đây ?

Ông dạy kỹ năng cắt tóc hay dạy về triết lý cắt tóc ?

"Thực sự mà nói thì là cả hai."

"Tại vì cũng giống như là các trường khác, người tốt nghiệp trường này ra cần phải được trang bị đủ để hành nghề vững vàng."

"Và vì vậy nhân viên của chúng tôi không chỉ cần biết về cắt tóc mà còn phải biết thêm về những tư tưởng hình thành đằng sau đó."

"Như vậy họ có thể tạo ra kiểu mẫu riêng cho bản thân."

"Chúng tôi cung cấp cho họ chỗ dựa qua những lối suy nghĩ, và từ đó họ tự phát triển lên." - Chuyên gia Bill Watson giải thích.

Học phí

Và để tiếp nhận những kiến thức đó, thì giá tiền phải trả có vẻ như là không rẻ lắm nếu so sánh với các trường đại học ở Luân Đôn Này.

Niki là sinh viên người Thái Lan đã sang đây được một năm để học lần lượt các khóa học của Tony&Guy, cho biết:

"Năm ngoái tôi trả 10.500 GBP để học khoá cơ bản."

"Đó là 18 tuần về cắt tóc cùng 8 tuần về nhuộm tóc, và được thêm 4 tuần về thiết kế."

"Khóa học kết thúc bằng buổi thuyết trình và tôi nhận được 2 bằng tốt nghiệp của Tony&Guy."

"Đồng thời họ cũng cấp cho tôi bằng NVQ bậc 2, tức là bằng hành nghề National Vocation Qualification, của Anh, nhưng cũng được nhiều nước công nhận."

"Đó là sau hơn 7 tháng học."

"Bây giờ tôi đi làm cho Tony&Guy và lấy thêm được một số khóa đào tạo cao cấp hơn."

"Nhưng giá tiền học như khóa cơ bản của tôi bây giờ có khác, tôi nghe nói là giá mới đâu khoảng 11.000 GBP."

Giá cả

Niki cho biết ngoài số tiền đó còn phải trả thêm khoảng 8.000 GBP tiền thuê nhà và sống ở một thành phố đắt đỏ như Luân Đôn này.

Như vậy chỉ trong một năm học đã phải chi ra đến 20.000 GBP, tức là có đến 35.000 USD, tức phải đầu tư khoảng nửa tỷ tiền Việt cho một khóa học cắt tóc gọi là cơ bản nhất.

Với trường hợp của Niki, thì nếu cô về Thái Lan hành nghề thì sau bao lâu sẽ gỡ lại vốn ?

"Với tôi thì khoảng sau một năm sẽ lấy lại vốn, vì mẹ tôi đang có Salon làm đầu có khá nhiều khách."

"Chuyện lấy lại vốn với những người khác thì cũng còn tùy thuộc vào tình trạng của nơi làm việc sau này ở Thái Lan."

"Nếu là người tự ra mở Salon riêng hoặc là làm cho những nơi không đông khách lắm thì có thể hoàn lại vốn sau 2 năm."

"Ở Thái Lan trước kia nghề làm tóc bị coi thường, vì xã hội hay nói là chỉ những ai không thi nổi vào đại học mới đi hành nghề cắt tóc."

"Bây giờ thì xã hội thay đổi rồi."

"Nếu so sánh với những người đi học đại học bình thường rồi ra làm cho các công sở thì thợ cắt tóc kiếm được nhiều tiền hơn."

Xã hội thay đổi

Niki nói ở lớp của cô có một nửa học sinh là người nước ngoài, hầu như toàn là người châu Á, mà đông nhất là người Nam Hàn, rồi đến Nhật Bản.

Bây giờ cô ở lại làm ở Anh thì cũng quen rất nhiều người bạn Nam Hàn.

Niki cho biết trong địa vị của cô, hành nghề cắt tóc ở Anh này thì phải mất nhiều thời gian mới lấy lại được tiền đầu tư đi học, vì lương cũng khá nhưng mà tiền thuê nhà hàng tháng quá cao, lên đến cả ngàn bảng Anh, và phải đóng thuế lương khá cao.

Vậy thì tại sao Niki không sớm về nước để kiếm tiền ?

"Tại vì tôi muốn thu thập thêm kinh nghiệm."

"Tôi muốn ở lại đây thêm một năm trước khi về nước."

"Tại vì ở đây có bạn bè, tôi kiếm tiền đủ để sống tự lập."

"Về nước thì hàng ngày chỉ quanh quẩn với mẹ và tiệm cắt tóc ở Thái Lan thôi."

"Mẹ tôi muốn tôi về ngay, nhưng bây giờ cũng đồng ý với quyết định của tôi." - Niki tâm sự.

Thị trường cắt tóc

Và quả thật, Niki thú nhận bây giờ cô mới có thời gian để thỉnh thoảng đi dạo trên đường phố Luân đôn, đi qua những cây cầu đêm bắc ngang sông Thames, nhìn cảnh Big Ben, Tower Bridge lên đèn, và sắp tới có thể còn có thêm cả thời gian đi xem các bảo tàng.

Buổi sáng Niki có mặt ở chỗ làm lúc 11h30 và đến khoảng 8 giờ rưỡi tối, cửa hàng đóng cửa, thì về nhà.

Có hôm nào còn sức thì ghé qua phố Tàu đi ăn, mua thêm một số thực phẩm rồi xách về nhà.

Cô bé Thái Lan, người nhỏ nhắn, với đôi kính cận hợp mốt, hòa vào dòng người châu Á lên xuống cầu thang ở cửa ga Leicester Square, tự tin với con đường học nghề mà cô đã chọn.

Ở Luân Đôn không chỉ có trường dạy cắt tóc của Tony&Guy, mà còn có nhiều trường dạy nghề khác cũng dạy cắt tóc, hay ngay cả trường của các đối thủ cạnh tranh của họ, như là Vidal Sassoon.

Tuy nhiên, nếu xét về mạng lưới tổ chức và tên tuổi thì Tony&Guy có phần trội hơn.

Tập đoàn Tony&Guy chỉ mới được thành lập từ năm 1964, khởi đầu chỉ là một hiệu cắt tóc nhưng nhanh chóng biến thành mạng lưới đa quốc gia và ngoài dịch vụ làm đầu, các sản phẩm phục vụ đầu tóc, họ còn cung cấp cả dịch vụ đào tạo cho giới thợ và chuyên gia cắt tóc trên toàn thế giới.

Hiện nay chủ công ty vẫn là gia đình gốc Ý Mascolo, mà anh em Tony và Guy Mascolo từng là những người mở đường lập một tiệm cắt tóc ở phía Nam Luân Đôn, rồi chuyển về khu trung tâm, và lan ra nhiều nơi trên thế giới.

Đường ngắn

Ở châu Á họ có salon ở Trung Quốc, Thái Lan, Singapore, Nhật Bản và Nam Hàn.

Tên của Tony&Guy cũng khá quen thuộc với giới sành điệu ở Việt Nam, dù nghề cắt tóc chưa được coi trọng lắm so với những bậc học đại học.

Ở Anh Quốc này nếu so về tiền, thì người tốt nghiệp trường dạy cắt tóc như Tony&Guy thu nhập có khi còn cao hơn nhiều người học hết đại học.

Đó cũng là suy nghĩ của nhóm học viên ngồi uống bia trước cửa trường sau giờ học mà tôi có dịp làm quen:

"Về cơ bản tôi muốn chọn con đường ngắn để đi."

"Ở trường này có nhiều mức đào tạo khác nhau dành cho các loại nhu cầu khác nhau của học viên." - Jamie tâm sự.

"Học qua trường lớp thì bạn có được những kỹ năng, kỹ thuật, khái niệm cơ bản chung."

"Qua đó nếu có một đồng nghiệp muốn chỉ cho bạn một kiểu đầu mới thì có khi chỉ cần gọi điện và nói chính xác các thông số là được rồi." Gayleigh giải thích

Cắt tóc như lái xe

"Nó cũng giống như là bạn học lái xe vậy."

"Bạn chỉ học những khái niệm cơ bản và sau đó tùy thuộc vào bản thân mà bạn sẽ phát triển lên thành kiểu riêng cho mình." - Kim nói.

Nói chung học viên từ bất kỳ trình độ nào cũng được nhận vào các khóa dành cho các trình độ khác nhau của Tony&Guy.

Ông Bill Watson từ phòng đào tạo cho biết cần phải học và thực hành khoảng 3 năm để được coi là một chuyên viên vững vàng của Tony&Guy.

Thế nhưng để trở thành giảng viên của trường thì cần phải có những điều kiện gì ?

"Làm giáo viên cho Tony&Guy thì cũng phải giống như ông Thần Đèn trong truyện cổ tích Aladin." - ông Bill Watson giải thích.

"Đầu tiên phải là thợ uốn tóc của Tony&Guy đã."

"Sau đó tham gia các khóa 2 tuần một, gọi là khóa nghệ thuật."

"Trong những buổi học đó quí vị được học về lịch sử công ty, về lịch sử ngành làm đầu."

Giáo trình

"Quí vị cũng được dạy kỹ năng nói, kỹ năng trình bày."

"Các khóa đào tạo này tổ chức theo 3 cấp độ, mỗi cấp độ là một năm."

"Có thể nói là quí vị vào học năm đầu, sau đó sẽ được tuyển chọn để lên năm thứ hai và lại tuyển chọn một lần nữa để vào năm thứ ba."

"Nhóm đào tạo nghệ thuật của chúng tôi có thể phát triển lên từ các khóa học tại chức."

"Chúng tôi cũng muốn giáo viên ngày càng trẻ để xóa khoảng cách tuổi tác."

"Ở đây chúng tôi cũng có giảng viên chỉ mới 24 tuổi, dù trẻ nhưng đã tự khẳng định được mình."

"Chúng tôi cũng phát triển thêm các nhánh đào tạo khác như là ngành chụp ảnh đầu tóc.""

"Tony&Guy không chỉ bán tên và sản phẩm mà còn giúp các nhân viên của mạng lưới tự đứng được vững vàng trên thị trường, và vì thế công tác đào tạo đối với chúng tôi là rất quan trọng. Tính riêng trong năm ngoái đã có khoảng 17.000 người qua đào tạo ở cơ sở này."

Thay đổi suy nghĩ

Buổi đi thăm và làm chương trình về một trường dạy cắt tóc đã khiến người viết bài này phải thay đổi toàn bộ suy nghĩ từ trước đến nay về ngành dịch vụ này.

Nếu trước đây chỉ nhìn thấy những cửa hiệu riêng lẻ kiếm sống bằng một nghề tay chân, thuộc khu vực mua bán dịch vụ, thì bây giờ lại thấy đây là một thị trường vô cùng lớn cho nhiều công ty cùng cạnh tranh khai thác.

Kèm theo các tiệm cắt tóc là hàng hóa phục vụ, từ cây kéo hay cái lược cho thợ, đến dầu gội đầu và khăn mặt cho khách hàng.

Tony&Guy còn xuất bản tạp chí để lăng-xê những kiểu đầu tóc mới với đủ mọi dạng cắt, uốn, ép, nhuộm khác nhau, đi kèm với nhiều hàng hóa khác như kính đeo mắt, khăn, vân vân.

Còn thêm một câu hỏi cần phải đặt với ông trưởng phòng đào tạo, cắt tóc chỉ mất 15-20 phút, nhưng sao phải học tới 3 năm mới đủ vững tay hành nghề ?

"Cắt tóc là một dạng của thiết kế."

"Có thể hơi xa lạ nếu hôm nay ông đến gặp tôi và nói là muốn cắt tóc vì có chuyện gì đó đổ vỡ."

"Mà cắt tóc tức là tạo hình."

Cắt tóc thời hiện đại

"Bạn cần phải hiểu cái dáng của tóc, biết về kỹ thuật, về chất liệu của tóc."

"Thế mà tất cả những điều đó thì cần phải có thời gian."

"Như vậy, khi mà bạn muốn làm nhanh một bộ tóc như thế thì cách hay nhất, như người ta thường làm, là đi gặp chuyên gia cao cấp."

"Đó là người phải có kinh nghiệm, nhưng cũng phải có cá tính và khá phóng khoáng."

"Và kết lại thì bạn cần phải sáng tác ra một kiểu tóc dành riêng cho khách hàng đó."

"Trên cơ bản thì quí vị chỉ mất một năm để học và trở thành chuyên gia mà thôi."

"Mà nếu so sánh với thợ may thì họ còn phải mất cả 5-10 năm để học."

"Ở đây quí vị phải học khá nhiều thứ, hình học, hình thể, những kỹ năng cơ bản, rồi những tư tưởng giúp bản thân vượt qua rào cản."

Cách mạng đầu đinh?

"Ba chục năm trước ở Luân Đôn này người ta còn xa lạ với các kiểu đầu đinh tua tủa, tức là kiểu đầu của giới hâm mộ nhạc Punk."

"Kiểu đầu đó tất nhiên là do đám trẻ con và cuộc sống thành phố tạo ra, nhưng để phát triển cần phải có kỹ thuật."

"Và bây giờ sau 30 năm thì hầu như đi đâu quí vị cũng thấy đầu Spike. Mái đầu của người ta chính là một dạng giấy giới thiệu di động, và cũng thay đổi kiểu mẫu giống như là thời trang vậy."

Như vậy thì phải chăng Tony&Guy đang làm một cuộc cách mạng muốn thay đổi thế giới?

"Ồ, không phải đâu, chúng tôi chỉ muốn làm cho mọi người cảm thấy thoải mái hơn mà thôi."

"Tôi thấy hạnh phúc khi ngày hôm nay nhìn thấy trên đường phố Luân đôn thật nhiều tự do như vậy."

"Tự do thể hiện mình."

"Đó là so với 2-30 chục năm trước ở Luân Đôn đi đâu cũng thấy kiểu đầu giống hệt nhau."

Tự do cá nhân

"Hôm nay chỉ cần ra khỏi cửa trường ông sẽ thấy rất nhiều người tự thể hiện cá tính của họ."

"Quí vị có thể thấy trên đài truyền hình MTV người ta thể hiện bản thân rất thoải mái."

"Vấn đề ở đây cũng giống như là thời trang, đó là quí vị không thể theo một kiểu mẫu mà quí vị không thích hoặc không cảm thấy thoải mái với nó."

"Quí vị mua dịch vụ để cảm thấy tự tin hơn với đầu tóc của mình."

Có thể Tony&Guy đang làm cách mạng khi truyền bá tư tưởng cá nhân cho các khách hàng của mình.

CD chương trình

Nhưng cũng có thể là họ chỉ là người nhạy bén, nhanh chóng nắm bắt xu hướng thay đổi của thời đại, và khai thác thị trường để kiếm tiền.

Và dù câu trả lời có là như thế nào đi nữa, thì vẫn có một điều khá chắc chắn trong suy nghĩ của các học viên đã và đang học nghề làm tóc ở đây, là họ tự tin khi đầu tư tiền bạc vào ngành này.

Quí vị thính giả ở Việt Nam muốn nhận lại đĩa CD ghi chương trình này xin mời viết thư yêu cầu về Ban Việt Ngữ đài BBC.