Mục sư Phạm Đình Nhẫn nói rằng đạo Tin lành góp phần cải thiện xã hội

Trong khi đó tại một số quốc gia trong đó có Việt Nam, chính phủ đứng ra xem xét chuyện họ sẽ chấp nhận các đoàn thể tôn giáo nào và những người không nằm trong các cộng đồng tôn giáo được công nhận sẽ có thể gặp những khó khăn như trường hợp của Phật giáo Hòa hảo hay Hội Thông công Tin Lành Việt Nam.

Và chính sự khác biệt này đã khiến Hoa Kỳ trong tuần liệt Việt Nam vào hàng các nước cần phải chú ý đặc biệt về vấn đề tôn giáo bên cạnh các nước như Miến Điện hay Ả-rập Xê-út.

Việt Nam đã ngay lập tức lên tiếng phản đối quyết định của chính phủ Hoa Kỳ nói rằng đây là quyết định sai trái và dựa trên những thông tin không chính xác phản ảnh không trung thực tình hình ở Việt Nam.

Vậy chính những người theo đạo ở Việt Nam mà hiện không được chính phủ công nhận suy nghĩ ra sao?

Mục sư Phạm Đình Nhẫn, Chủ tịch Hội Thông công Tin lành Việt Nam nói rằng chuyện hạn chế tôn giáo ở Việt Nam là chuyện đang diễn ra.

Mục sư cũng nói rằng mặc dù những người theo đạo Tin lành như ông đã làm được nhiều việc thiện cho xã hội, giúp những người theo đạo cai nghiện hay làm những điều tốt, họ vẫn gặp những khó khăn khi muốn thờ phượng.

Những điều mục sư Nhẫn nói đã trái với tuyên bố của chính quyền Việt Nam.

Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định rằng ''Chính sách nhất quán của Nhà nước Việt Nam là tôn trọng và bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo và tự do không tín ngưỡng, tôn giáo của mọi công dân.''

Tuyên bố của ông Lê Dũng cũng nói ''Giáo hội các tôn giáo đều được tạo thuận lợi để hoạt động bình thường trong khuôn khổ pháp luật.''

Và quý vị luôn có thể có tiếng nói của chính quý vị về vấn đề này. Thư từ xin gửi về địa chỉ [email protected] hoặc dùng hộp tiện ích bên tay phải.

.....................................................................................................................

Lê Bobo, Gelsenkirchen, Đức
Tôi cảm thấy người ở ngoài nước thì thấy có vẻ VN đàn áp tôn giáo, nhưng các vị hãy đi sâu về Việt Nam mà xem như thế nào. Hãy thử vào Đà Lạt xem trụ trì đi công tác bằng xe Mercedes, đi máy bay toàn vé First Class... Tôi chỉ muốn đặt câu hỏi là tu tâm tích đức gì mà giàu đến vậy? nếu nhà nước mà không quản lý thì sẽ có vô số những tôn giáo được sinh ra chỉ để lợi dụng lòng tin của người dân mà thôi.

Nguyễn Công, TP Hồ Chí Minh
Tôi xin góp ý cho đề tài thú vị này với một ý nhỏ rằng Tôn giáo đã mang con người lại gần với nhau nhưng đồng thời nó cũng là cái hố chia cách con người. Trong một gia đình có cha mẹ nào vui khi thấy con mình lấy người ngoài đạo không? Năm 1963 miền Nam rối loạn cũng vì đạo. Tại Bắc Ailen đánh nhau cũng vì tôn giáo, Tin Lành và Công giáo. 911 tại Mỹ thực chất là một sự tấn công của Hồi giáo. Hãy thử hỏi các Cha, Thầy Giáo sĩ Hồi giáo nào không tham quyền lực. Các Cha, các Sư nào không muốn nhà thờ, chùa chiền không đông con chiên hay phật tử. Đã đi tu thoát khỏi trần tục thì các Sư, Cha, Giáo sĩ ngồi lại tạo ra một thứ tôn giáo thống nhất để mọi người không có một sự dị biệt về đức tin thế mới đúng nghĩa tu, dâng đời cho chúng sinh.

Phạm Duy, Hà Nội
Ông Dill Phạm à, Cộng Sản không làm thế thì các ông làm loạn à, tôi không phải cộng sản nhưng tôi thấy phương pháp đó rất đúng. Theo tôi, Việt Nam là một nước đa tôn giáo nhưng đa số dân chúng chẳng theo một tôn giáo nào, đấy là một ưu điểm đấy, Mục sư, linh mục, hoà thượng nên thờ phụng các đấng Tối cao, làm yên lòng con chiên, phật tử. Đừng lo gây rối, truyền đạo vớ vẩn, lợi dụng sự mê muội của một số người dân mà làm điều hổ thẹn. Các ông còn lợi dụng cả chính trị nữa kia, như thế thì làm sao các ông yên tâm mà tu nhân, tích đức được. Tôi mà có quyền, tôi sẽ lập ra một Uỷ ban Tôn giáo Việt Nam, người đứng đầu là người không theo tôn giáo nào cả, còn những người giúp việc là những người đứng đầu các tôn giáo chính, còn những tôn giáo làng nhàng, nho nhỏ thì không kể đến.

Hùng, California, Hoa Kỳ
Sau khi đọc một loạt từ trên xuống dưới, tôi thấy cần nên ra vài điểm nhấn để xa gần cùng nhau suy gẫm, như sau: 1. Cần phân biệt rõ : tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo (thuộc vấn đề tổ chức) với tự do truyền giáo.

2. Có thể 100 năm sau tình hình sẽ đổi khác, nhưng như tình hình hiện nay thì, khi nói đến vấ đề VN, cũng như khi nói đến bất cứ tập hợp quốc gia nào, hai tiền đề: độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia, phải được đặt lên hàng đầu.

3. Môn học 'kinh tế - chính trị' trước kia đã được mở rộng thành môn 'kinh tế - chính trị - văn hóa'. Vậy, văn hóa (hay tôn giáo) đã được sử dụng như là vũ khí chính trị từ lâu rồi. Có lẽ từ thời của Constantin đại đế (thế kỷ 4), mà người Âu châu, rồi Mỹ châu, là bậc thầy.

4. Nói rằng "tôn giáo nào cũng tốt, cũng dạy người ăn hiền ở lành...", là câu nói quá vội. Muốn biết về một tôn giáo, cần phải nghiên cứu hay xem xét trên ba mặt : kinh điển để biết giáo thuyết của tôn giáo đó, lịch sử phát triển của nó và đức hạnh của các vị chức sắc đại diện cho nó. Đừng nên phát biểu một cách ngu ngơ bốc đồng.

5. Xét lại lối nói "tôi có đạo". Vậy, người ngoại đạo là "vô đạo" sao ? Nội việc này thôi cũng đã tạo ra sự tranh chấp trong nội bộ dân tộc VN rồi. Cho nên mới có kiểu đáp "tôi là người lương", ngụ ý nói "anh là bất lương". Lại còn lối nói "lãnh đạo tinh thần", ghê quá. Mong các vị lãnh đạo các tôn giáo xét lại điểm này, nếu muốn sự hòa hợp dân tộc.

Quang Trung, Sài Gòn
Chúng ta hãy bàn luận trung thực một chút đi. Tôi chỉ nói mấy câu thôi: 1.Người có đạo đương nhiên là gần như không được vào đảng CSVN, tức là không thể nắm được các vị trí chủ chốt trong các cơ quan chính trị. Cái này có thật ở quê hương tôi. 2. Người có đạo làm chuyện vô đạo như vụ Tây Nguyên, cái này cũng có thật. 3. Người Tây phương cũng có những đạo tranh giành với nhau tới đổ máu (như ở cộng đồng Anh). Hình như cũng có thật. 4. Ở nước Mỹ cũng có màn xử nhau cung vì đạo, như vụ mục sư Luther. Vậy theo tôi, mỗi nước đều có những hành xử khác nhau tùy theo đảng phái nào đang cầm quyền, ta đừng vội phê phán.

Dill Phạm, Hoa Kỳ
Gưỉ Phan Lạc Đông Quân! CSVN đâu có ngăn cấm những tín đồ hay những người dân ngoan đạo, CSVN ngăn cấm những hoạt động của những vị có chức năng trong các Tôn Giáo vì dó mơí là những người mà CS lo sợ. Con "rắn" mà chặt dứt cái "đâù" thì cái "đuôi" kia có ngoe nguẩy cỡ nào đi nữa cũng đâu có sao.

Nguyễn Nhân, Hoa Kỳ
Ông Nguyễn Lê! Ông nên dẹp lối truyền đạo rẽ tiền đó đi! Cũng vì thói truyền đạo như vậy nên CS mới kiểm soát tôn giáo để bớt đi tranh chấp giữa các tôn giáo! Chỉ có CS độc quyền mới sợ vấn đề tôn giáo! Nếu xã hội VN là dân chủ đa đảng thì có người tôn kính tôn giáo thì cũng có người BÁNG BỔ tôn giáo như tôi vậy; và tôi không là CS. Tôi dám chắc rằng những người không tôn giáo hoặc không cuồng tín sẽ là đa số. Tuy tôi là người vô thần, nhưng kiến thức kinh điển, kinh Koran, thánh kinh cựu ước, tân uớc cũng không kém cỏi lắm. Và giám nói rằng đa số các tín đồ tôn giáo chỉ giỏi về nghi thức thôi!

Phạm Văn Hùng, Hà Nội
Theo tôi mọi tổ chức và người dân phải sống theo hiến pháp và pháp luật,ngay cả Đảng CS cũng vậy. Ai vi phạm thì phải sử theo pháp luật. Nhất là những người lợi dụng tôn giáo để nhằm mục đích chính trị, can thiệp, gây chia rẽ dân tộc, gây rối.

Vụ vừa qua ở tây nguyên mà tôi được chứng kiến khi đang di xây dựng tại đó,tôi thấy giáo dân tin lành chẳng hiểu chúa dậy gì mà nhảy vào phá phách, và cướp của những nhà dân ven đường đi, lại còn dùng đá và hung khí để đánh người, thử hỏi mục sư nào đã xúi giục họ? Ai cũng đòi tự do, tôn giáo nào cũng đòi tự do , tự do phải trong khuôn khổ, không làm ảnh hưởng đến người khác như thế mới là tự do, còn tự do theo kiểu vụ tây nguyên của giáo dân tin lành là tự do quá chớn, cầnn phải nghiêm trị, tôi tin nếu vụ việc đó sảy ra tại Mỹ thì nước Mỹ cũng có cách xử sự như vậy, đơn cử nếu tự do tôn giáo theo kiểu Taliban hay Ankeđa được quyền đánh bom giết thường dân và khủng bố có được không? tại sao nước Mỹ lại đem quân đánh Taliban, và chống Ankeđa mà không để họ được tự do tôn giáo theo kiêu đạo hồi cực đoan. Một người bình thường không theo đảng và không theo đạo.

Phan Lạc Đông Quân, Seattle, Hoa Kỳ
Các bạn đã về Việt Nam chưa? Nếu chưa các bạn hãy về để xem tận mắt nhé. Nhà thờ, chùa, lăng tẩm... đã mọc lên trang nghiêm và nhiều hơn trước 1975 rồi. Tín đồ của các đạo đã được tự do đi lễ hàng ngày. Ngày rằm, mồng một và các ngày lễ hội vận động, nhang khói nghi ngút. Sách kinh thánh, kinh Phật... đã có bán khắp nơi. Tôi nghĩ rằng chính phủ Việt Nam đã và đang tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng. Làm gì có việc hạn chế tự do tín ngưỡng, hạn chế tự do tôn giáo. Các bạn phải hiểu rằng Tôn giáo và chính trị không thể là một. Đi tu thì phải nghĩ đến việc thiện, tạm gác việc đời.

Nguyễn Quốc Bảo, Alaska, Hoa Kỳ
Tôi là một tín đồ Phật giáo Hòa hảo sống lưu vong. Sau khi thống nhất đất nước 1975, Nhà nước XHCN Việt Nam đã tịch thu tài sản của giáo hội, bắt bớ các nhà lãnh đạo Phật giáo Hòa hảo. Hôm nay, sau 29 năm nhà nước Việt Nam có chính sách đổi mới đó là quốc doanh hóa Phật giáo Hòa hảo, cho các cựu đảng viên của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Ngày nào Việt Nam còn hai chữ cộng sản, ngày đó tự do tôn giáo chỉ là cho có hình thức với quốc tế.

Nguyễn Hạnh, Sheffield, Anh
Theo ý kiến tôi thì Việt Nam không cấm tự do tôn giáo. Mọi người vẫn được quyền lựa chọn tín ngưỡng của mình. Nhưng công bằng mà nói thì tôn giáo cũng nên hạn chế bớt vì nó là nguồn gốc của xung đột. Những người nhẹ dạ cả tin bị người khác lợi dụng tôn giáo để lừa phỉnh đủ điều nhất là về chính trị. Do đó sự chia rẽ các nhóm tôn giáo khác nhau là điều khó tránh khỏi. Trình độ dân trí chung của người Việt Nam còn thấp, nhận thức về bản chất những gì được viết ra trong Kinh thánh chưa sâu sắc do vậy dễ bị lợi dụng. Theo tiến trình phát triển, khi trình độ dân trí chung của người dân chúng tôi cao hơn, khi đó tôi nghĩ mọi việc sẽ dễ dàng hơn.

Andrew Phan, Brisbane, Úc
Cộng sản và Tôn giáo như nước với lửa, một bên là Vô thần, một bên là Hữu thần, bên này chê bên kia hay ngược lại cũng là điều bình thường. Duy có một điều mà ai cũng nhận thấy là Chủ nghĩa Cộng sản chỉ mới hình thành tại Nga từ năm 1917 đến năm 1990 đã cáo chung!

Trong khi đó các Tôn giáo lớn đều tồn tại trên dưới 2000 năm, đã đóng góp rất nhiều cho xã hội loài người về rất nhiều mặt, trong quá trình đó cũng không tránh khỏi những va chạm và tranh chấp giữa Tôn giáo này với Tôn giáo nọ hay với các thế lực chính trị, cuối cùng các mâu thuẫn cũng qua đi và những giá trị đạo đức mỗi ngày một vun trồng thêm lên, do đó cuộc sống con người ngày một thăng tiến về cả hai mặt, tinh thần lẫn vật chất.

Nguyễn Lê, TP Hồ Chí Minh
Có phải theo Ðạo Tin Lành là bỏ ông bỏ bà không? Câu trả lời khẳng định là: KHÔNG, xin được giải bày như sau: Nhiều người Việt Nam, vì chưa tìm hiểu đến nơi đến chốn nên đã vội cho rằng theo Ðạo Tin Lành là bỏ ông bỏ bà. Ðây là thành kiến không đúng do không hiểu cách người Tin Lành bày tỏ lòng hiếu thảo đối với cha mẹ, tổ tiên. Người Tin Lành biểu lộ sự hiếu thảo đối với ông bà cha mẹ chủ yếu khi ông bà cha mẹ còn sống, còn khi ông bà cha mẹ qua đời thì con cháu lo chôn cất chu đáo theo nghi lễ trang nghiêm của Hội Thánh trong tinh thần thương tiếc, hy vọng, ngoài ra không nhang đèn, không lập bàn thờ bài vị, không van vái, không cúng bái người đã chết. Có lẽ vì người Tin Lành không làm theo phong tục cổ truyền đối với người quá cố như những người Việt Nam khác nên một số đồng bào cứ lầm tưởng như vậy là bỏ ông bỏ bà, thậm chí có người cho vậy là bất hiếu. Ðạo nào cũng dạy con người biết hiếu kính ông bà cha mẹ vì đó là nền tảng cho sự sinh tồn của nhân loại. Ðạo Tin Lành là đạo kính Chúa yêu người, lấy lời Ðức Chúa Trời làm mẫu mực thiêng liêng cho cuộc sống, lại càng chuyên tâm dạy dỗ, khuyên bảo người tín hữu và con em mình hết lòng hiếu kính ông bà cha mẹ đúng như lời Chúa dạy.

Thời xưa, vì sự giao thông thế giới bên ngoài còn hạn chế, người Việt Nam chưa có cơ hội tiếp xúc với nền văn hóa Cơ Ðốc Giáo, nhưng chịu ảnh hưởng sâu đậm của nền văn hóa Trung Quốc. Thậm chí chữ viết của người Việt Nam xưa kia cũng viết theo lối Hán Tự; học thì học Tứ Thư, Ngũ Kinh của người Trung Hoa. Vì bị người Trung Hoa đô hộ hàng ngàn năm, nên cả nền văn hóa lẫn truyền thống tôn giáo của người Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng theo người Trung Hoa là chuyện không tránh khỏi. Nhưng người Việt Nam là một dân tộc bất khuất, luôn tiếp nhận cái tốt của các dân tộc khác để biến thành cái hay cái tốt của mình. Vì vậy không một người Việt Nam nào theo Phật Giáo nói rằng tôi theo đạo Ấn Ðộ, cũng không người Việt Nam nào chịu ảnh hưởng của Nho Giáo nói rằng tôi theo đạo Trung Quốc. Vì thế có nhiều người Âu Mỹ theo Ðạo Tin Lành và nổ lực đem Tin Lành truyền bá khắp thế giới, ta cũng không nên nói Ðạo Tin Lành là Ðạo của Mỹ, không dính dáng đến người Việt Nam. Ðiều quan trọng là chúng ta hãy tìm hiểu xem Ðạo Tin Lành đã tin gì, giảng gì và đã đem lại được ích lợi gì cho nhân loại nói chung và người Việt Nam theo Ðạo Tin Lành nói riêng. Người Việt Nam là một dân tộc kính sợ Ðức Chúa Trời.

Việt, Hoa Kỳ
Tôn giáo là nguồn gốc của mọi chiến tranh. Nó là cái cớ để thực dân Pháp đã xâm lược Việt Nam và cũng là cái khiến cả gia đình Tổng thống Ngô Đình Diệm bị giết. Giờ đây nó dự định làm gì cho đất nước Việt Nam? Tôi thiết nghĩ tôn giáo chỉ nên giới hạn trong phạm vi nhà thờ hay chùa chiền gì thôi. Còn ngoài xã hội thì hãy để cho vấn đề chính trị lên tiếng.

Nguyễn Nguyệt Hà, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam
Tôi cho rằng việc tín ngưỡng tôn giáo tại Việt Nam không hoàn toàn như ý nghĩa của nó. Đạo Phật không quan tâm tới chính trị, ngay cả việc biểu tình năm 63 cũng chỉ vì bị chính quyền Ngô Đình Diệm cấm không cho treo cờ Phật Giáo trong ngày lễ Phật Đản và vì gia đình Ngô Đình Diệm là gia đình theo Thiên Chúa Giáo nên đàn áp đạo Phật. Chúng tôi chỉ đấu tranh cho quyền được tự do tín ngưỡng (đừng cho rằng không dính líu đến chính trị là ai nói sao cũng theo như thế), nhưng hiện nay mặc dù không thấy rõ ràng nhưng các bạn hãy nhìn những vị cao tăng trong đạo Phật đi dự các hội nghị này kia, và các vị cao tăng trong các chùa lớn trong thành phố, tuổi Đảng của họ còn nhiều hơn cả tuổi Đạo (mà chúng tôi vẫn hay dùng chữ sư quốc doanh), có những vị sư không được sự tín nhiệm của phật tử và đồng môn nhưng vẫn đường hoàng ngồi ở vị trí lãnh đạo của giáo hội, vậy thử hỏi ai là người đưa họ lên? Còn những vị cao tăng đạo đức, học thức rất cao ngày xưa thì nay đâu hết rồi.

Tôi nghĩ việc nhà nước có sự kiểm soát để không tônn giáo nào có thể làm sai pháp luật, chuyện đó là cần thiết để đảm bảo an ninh cho một quốc gia nhưng những vấn đề dính líu đến những quyết định của riêng tôn giáo nào hãy để cho họ được quyền tự quyết định những gì liên quan đến tôn giáo của họ. Còn những bạn cho rằng các bạn không thấy một sự áp bức nào, bởi vì có thể bạn không thuộc tôn giáo nào cả hay bạn cũng chỉ là những người có đạo nhưng cũng không rõ lắm về cáo đạo mà mình đang theo, các bạn chỉ thấy ngày Giáng Sinh, ngày Phật đản, băng-rôn giăng đầy ở các nhà thờ, các chùa lớn nhỏ, nhạc xập xình... đó mới chính là điều mà những người có đạo như chúng tôi cảm thấy... ngán ngẩm.

Nguyễn Anh, Austin, Texas - Hoa Kỳ
Tôi nghĩ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Bộ Ngoại giao Việt Nam đều ngầm hiểu những gì muốn và cần ở nhau thông qua thông điệp CPC để chuẩn bị cho một cuộc ''ĐỐI THOẠI'' sắp đến. Khoa Kinh tế Chính trị ở đầu thế kỷ 21 này đã được mở rộng là khoa Kinh tế-Chính trị-Văn hóa. Sự kiện CPC và phái đoàn thương mại Washington đến Việt Nam diễn ra trong cùng thời điểm đã nói lên CPC sẽ không ảnh hưởng đến giao thương giữa hai nước trong tương lai gần.

Việc một quan chức Tòa đại sứ Hoa Kỳ ''bắt bẻ'' việc dùng từ triệu tập của báo chí có thể là một phần phản ánh quan điểm chính thức của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về nhu cầu ''ĐỐI THOẠI'' ... để giải quyết các ''DỊ BIỆT''. Dĩ nhiên nếu bạn chỉ nhìn một vài cái nồi xoong, chén bát bể chúng có thể sẽ chẳng nói lên điều gì đích thực cả... Cá nhân tôi chỉ ủng hộ những việc làm có thể giúp Việt Nam và Hoa Kỳ trở thành ''Tri kỷ'' lâu dài ở Châu Á để cùng được bảo đảm và chia sẻ lợi ích thiết thực cấp bách.

Vũ Đại - TP Hồ Chí Minh

Theo như lời mục sư nói thì những người khi không còn niềm tin thì tìm đến hội Tin Lành để "bám víu". Đây là một việc làm tốt đẹp. Trước kia tôi sống ở Daklak, hồi đó đồng bào dân tộc Ê Đê có rất nhiều lễ hội truyền thống, tôi đựoc chứng kiến và nghe thấy nhiều lễ hội đặc sắc với tiếng Chiêng, Tiếng trống của đồng bào.

Bây giờ quay trở lại, tôi không còn thấy lễ hội như xưa nữa, đồng bào bán tất cả Chiêng, Trống, không còn có lễ hội cúng Giàng, nghĩa trang thì xây tươm tất và bạt ngàn Thánh Giá. Có một số nơi, một số tổ chức đoàn thanh niên đến vận động đồng bào bỏ đạo và có một số đồng bào tự nguyện làm điều này, mới nghe qua thì mọi người có cảm giác là nhà nước ngăn cấm Tin Lành, nhưng xét cho cùng thì cũng thật công bằng.

Tại sao anh thuyết phục đồng bào bỏ các tập tục truyền thống để đi theo đạo của anh thì được còn đoàn thanh niên thuyết phục đồng bào bỏ đạo của anh để giữ gìn các giá trị truyền thống thì anh lại cho đó là điều không thể? (theo tôi được biết thì cả hai trường hợp đều là tự nguyện). Không cần bàn cãi nhiều, người Mỹ đủ công cụ để có những thông tin rất có cơ sở về tình hình Việt Nam VÀ trừ những tín đồ tôn giáo thiểu số, ai trong người dân Việt Nam cũng dư hiểu những người lãnh đạo các tôn giáo là ai và hiểu về mục đích chính của họ.

Quốc Huy, Việt Nam

Tôi không theo một tôn giáo nào, nhưng tôi rất tôn trọng các giá trị của tôn giáo, bởi vì khởi đầu của tôn giáo chính là niềm tin và ước muốn tốt đẹp, cái thiện vượt lên trên cái ác. Và đó chính là sức mạnh của tôn giáo. Cũng chính vì lẽ đó mà trong lịch sử và cho đến tận hôm nay tôn giáo luôn bị các thế lực thống trị lợi dụng như một công cụ tuyên truyền tư tưởng của chúng, lúc đó tất yếu tôn giáo sẽ bị biến dạng méo mó và mất đi tính đối lập với cái ác (là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội).

Đối với trẻ em thì có đứa trẻ nào mà không thích nghe chuyện cổ tích? niềm tin và ước muốn luôn đi trước nhận thức của chúng. Đối với người lớn cũng vậy, tôn giáo chính là câu chuyện cổ tích của người lớn. T! n giáo có lịch sử lâu dài và hiện diện ở mọi chế độ, hiếm có chế độ nào có thể tồn tại độc lập với nó, riêng chế độ độc đảng Phát xít và Cộng sản mới có độc lập tương đối nhưng không thể nào dập tắt được nó. Karl Marx xuất thân từ gia đình Do Thái nhưng lại chuyển sang đạo Tin lành tự do, Marx cho rằng nhà nước chỉ là công cụ bóc lột của giai cấp này đối với giai cấp khác do đó muốn xoá bỏ nhà nước phải qua chuyển tiếp, phải có nhà nước quá độ và đó là nhà nước "chuyên chính vô sản". Nhà nước của "chuyên chính vô sản" như thế nào thì hầu như ai trong chúng ta cũng đều biết, nhưng với cấu trúc độc đảng của nó bao trùm lên mọi mặt của xã hội, kể cả tư tưởng thì tất yếu nó sẽ xung đột với tư tưởng khác nó, trong đó có ! tư tưởng của các tôn giáo.

Các tôn giáo khác nhau! vì đ i tượng và mối quan hệ của tư tưởng đó khác nhau, điểm chung giữa các tư tưởng tôn giáo chính là thuộc tính "niềm tin" và "ước muốn". Không thể tách niềm tin và ước muốn ra khỏi tôn giáo vì đó là bản chất của tôn giáo, chế độ độc đảng chỉ có thể thay đổi đối tượng và mối quan hệ trong tư tưởng của nó sao cho giống tư tưởng của mình, đó là cách đơn giản nhất. Điều này dẫn đến một hệ quả tất yếu là: không phủ nhận được tôn giáo, nhưng để tước đoạt vai trò dẫn dắt xã hội của tôn giáo, chế độ độc đảng buộc phải ở dạng tương đồng hay trở thành một thứ "tôn giáo của tôn giáo" để bảo vệ tư tưởng tuyệt đối của mình.

Đây chính là mối quan hệ giữa tôn giáo với chính trị, kẻ nào thao túng được tôn giáo kẻ đó khống chế ! được tư tưởng. "Tôn giáo" không phải là "chính trị" theo nghĩa đen nhưng một tổ chức tôn giáo rõ ràng là một tổ chức chính trị bởi vì nó là một tập hợp các công dân có cùng tín ngưỡng, hoạt động của các công dân bảo vệ cho tín ngưỡng và tôn giáo của mình là hoạt động chính trị, hoạt động đó có thể là ôn hoà hoặc có thể là bạo lực. Tại nhiều nước trên thế giới hiện nay, tôn giáo giữ vai trò chính trị quan trọng và có ảnh hưởng như các đảng phái chính trị khác, có những tôn giáo phát triển trở thành quốc đạo bao trùm lên mọi hoạt động của nhà nước, thiết lập mối quan hệ chặt chẽ tôn giáo với nhà nước, hình thành một kiểu nhà nước được gọi là "nhà nước tôn giáo".

Tất nhiên tôn giáo cũng có hạn chế vì nó không đề cao tính sáng tạo! , niềm tin và ước muốn là sức mạnh của tôn gi! o nhưn g cũng chính là điểm yếu vì một khi đã "tin" và "muốn" rồi thì khó mà lay chuyển được, đó chính là tính "bảo thủ". Thế nhưng sự chỉ trích không phải là bản thân tôn giáo hay nội dung hạn chế của nó mà chính là vị thế độc quyền của nó đối với nhà nước, giống như những nhà nước độc đảng, "nhà nước tôn giáo" sẽ kìm hãm sự phát triển tự do và dân chủ của xã hội, là mầm mống gây ra các cuộc xung đột và chiến tranh.

Chính vì vậy nhiều nước trên thế giới đã thiết lập được cơ chế dân chủ để không tạo điều kiện cho một đảng phái hay tôn giáo nào có thể độc quyền lãnh đạo nhà nước, hạn chế được sự cực đoan trong hoạt động chính trị. Nhưng cần phải hiểu "hạn chế" không có nghĩa là "đàn áp", những nước có chế độ độc đảng như V! N đàn áp tôn giáo không phải theo hình thức "dã man" thời Trung cổ: hoả thiêu, chặt đầu, treo cổ, ném đá, xử bắn ngay tại chỗ... mà "khoa học" hơn nhiều. Có thể kể ra đây vài thủ đoạn đàn áp, phạm vi rộng lớn và rất triệt để: luật bất thành văn là những người theo đạo không được tham gia vào bất cứ một vị trí nào trong các tổ chức của Đảng và bộ máy Nhà nước (thời bao cấp nhiều người phải bỏ đạo để khỏi chết đói); hạn chế sự đi lại của các tín đồ; gây điều kiện sống khó khăn; thao túng việc lấn chiếm các diện tích sử dụng của tôn giáo; hạn chế sự phát triển và số người theo tôn giáo bằng cách cấm truyền đạo ngoài phạm vi sử dụng đất của tôn giáo, không cấp đất mới cho xây dựng công trình tôn giáo, cấm truyền đạo trên internet, giới hạn tôn giáo bằng luật; cài người của Đảng vào tôn giáo để tiêm nhiễm lối sống hủ lậu, tha hoá tín ngưỡng và chia rẽ;...

Nhưng vượt lên trên tất cả, tôn giáo vẫn tồn tại một cách phi thường. Ngay cả trong tác phẩm của mình, tuy Marx không dành chỗ cho duy tâm và tôn giáo thì chính tác phẩm và bản thân Marx cũng không thoát khỏi ảnh hưởng của tôn giáo. Bằng cách luận tưởng ra một xã hội tương lai không có đối lập, không có mâu thuẫn và do đó không có đấu tranh, Marx đã đưa xã hội lý tưởng gần đến điểm giao thoa với tôn giáo. Theo học thuyết của Marx: sau khi đã "chuyên chính vô sản" và đồng thời cũng là xoá bỏ mọi giai cấp thì những "lao động" của Marx chỉ còn mỗi một động lực làm việc duy nhất, đó là "ý thức tự giác", thế nhưng một câu hỏi là "ý thức tự giác" ở đâu ra? Tất nhiên không phải từ bản thân lao động rồi bởi vì lao động là kết quả của "ý thức tự giác" chứ không phải nguyên nhân. Vậy có phải là do bản năng sinh tồn tự nhiên? Nhưng con người tiến hoá nhiều so với động vật rồi tại sao chỉ dựa vào một bản năng thuần động vật như thế. Thật khó mà phản bác rằng chính "niềm tin" và "ước muốn" tạo ra "ý thức tự giác", nhưng "niềm tin" và "ước muốn" lại là bản chất của tôn giáo?!!!...

Liên quan với tôn giáo như vậy nhưng Marx không thể đạt tới lý tưởng hoàn hảo bởi vì, đối với tôn giáo ngay cả cái chết vẫn là hạnh phúc khi mở ra một Thiên đường. Các bạn có thể không đồng ý với suy nghĩ của tôi nhưng có một điều tôi tin các bạn sẽ tự nghiệm thấy, đó là: Niềm tin và ước muốn luôn ở bên cạnh ta. Nếu trong cuộc đ! i có những lúc các bạn gặp phải hoạn nạn bất ngờ hay đau khổ về một việc gì đấy, hay đơn giản chỉ là khúc mắc với người thân trong gia đình, các bạn thường kêu to: "Trời ơi!", "Chúa ơi!",... nhưng chắc có lẽ các bạn sẽ không bao giờ kêu: "Đảng ơi!", "Bác Hồ ơi!".

Phạm Quang Thành - Đà Nẵng, Việt Nam
Bản chất của Tôn giáo và các giáo phái đều hướng con người vào việc thiện, sống tốt đời, đẹp đạo, và tất nhiên đó là mục tiêu mà những người dân dù ở giáo phái nào cũng hướng tới. Thế nhưng, bản chất con người dù hướng thiện đến đâu cũng đôi lúc mất tự chủ, thậm chí sẵn sàng làm điều ác. Chúng ta đang bàn về tôn giáo, Chính phủ Mỹ cũng đang nói về tự do tôn giáo nhưng đáng thương thay, nhiều người chỉ biết “chửi rủa, xúi người ngay làm việc ác” đi ngược lại giáo lý và đức tin.

Họ là những ai, họ muốn gì ? Tôi xin hỏi các quý vị và Chính phủ Mỹ, tự do nào cũng phái tuân thủ quy định, luật pháp. Ví dụ nếu đạo Tin lành chỉ lo truyền đạo, quan tâm giúp đỡ nhau để sống tốt đời, đẹp đạo thì có ai phản ứng làm gì, thế nhưng có nhiều người không biết dùng tiền bạc ở đâu ra, chắc chắn không phải tiền cá nhân họ, thường lân la, rủ rê những người không theo đạo nào hoặc đang có đạo khác theo mình và sẵn sàng hỗ trợ kinh phí hàng tháng đến cả triệu đồng (cho không), vậy mục đích họ là gì, có phải đó là hành động tuyên truyền, kích động đi ngược lại tự do tôn giáo vì “nhập” đạo phải là tự nguyện?

Chính phủ Mỹ cũng vậy, họ nói tự do tôn giáo “kiểu Mỹ”, đúng quá, ai đã theo Mỹ như một số người dân ở Tây Nguyên và được nuôi ăn ở, cho xe cộ nhà cửa thì có dám nói điều ngược lại không, và tại sao Chính phủ Mỹ không tìm cách giúp đỡ giảm đói nghèo, giúp đỡ nạn nhân chiến tranh mà luôn ra rả về “nhân đạo, nhân quyền, dân chủ”. Tại sao Chính phủ Mỹ lại dung túng cho các cá nhân và tổ chức khủng bố như ở Checnia, các nhóm có vũ trang nước ngoài chuyên buôn bán vũ khí và chống phá nước khác, tái sao đầu tư hàng tỷ USD để thành lập các đài phát thanh chống phá nước khác... Thế nào quý vị, nếu có “đức tin, có giáo lý” hãy nói thử xem những hành động đó là gì. Đương nhiên ở xã hội nào cũng còn những điểm chưa đúng, chưa tốt. Nhưng những kẻ làm trái giáo lý, vi phạm pháp luật phải bị xử. Đáng lẽ ra Giáo hội phải “tự xử” những người đó trước như giới Võ lâm vẫn làm trước khi để pháp luật “sờ đến”.

Nguyễn Hải Đăng, California, Hoa Kỳ
Thưa quí vị, ttôi là người thường về VN vì công việc, theo tôi nghỉ ở Việt Nam hiện nay thực ra không có hoạt động hay chủ trương cấm đoán hay hạn chế đúng hơn là (đàn áp) tôn giáo như thập niên 70-80, nếu các bạn muốn chứng kiến thì cứ đi một vòng Sài Gòn thì thấy những nhà thờ mới xây, giới theo đạo tin lanh làm lễ tràn ra ngoài đường, nhà chùa phật giáo được xây cất khang trang không tin xin mời các bạn về dự lễ vu lan tại Việt Nam trong mùa vu lan năm nay thi cac bạn rỏ hơn , hay các bạn dến thánh thất Cao Đài ở Tây Ninh để dự lể vào mổi buổi trưa thì có thể hiệu rõ hơn.

Ở đây tôi xin nhắc quí vị rằng, một khi người ta dùng tôn giáo để thực hiệ một ý đồ của tôn giáo mình thì ắt phải gặp phải sự chống đối và ngăn cấm, ví dụ đạo tin lành muối "dụ dỗ" được nhiều tín đồ thì phải cho tiền hay của, hay muốn dùng loa phóng thanh để tuyền bá đạo của mình kể cả vào khuôn viên của chùa chiền phật giáo điều đó không những về phía chính quyền mà những người theo phật giáo cũng phải chống đối, tôi là môt người không theo tôn giáo nào tôi chỉ mong rằng những người đang đều hành các tôn giáo xin hãy đừng dùng tôn giáo là công cụ để làm chính trị. Người Mỹ khôn khéo hơn trong việc đàn áp tôn giáo. Qúy vị còn nhớ vụ thiêu rụi một đạo phái ở Waco TX (David Koresh and the Branch Davidians) không? Có bao nhiêu ngưới chết và ai biết chuyện này? Chúng ta không nên đi quá nhanh khi vòng dây chưa thực sự được thả lỏng, nếu đi nhanh quá có thể vòng dây phản tác dụng, hay những người đang nắm quyền tại VN nên phải học hỏi nhiều từ đàn anh Hoa Ky sao là tự do tôn giáo chăng?

Nguyễn Hằng - TP Hồ Chí Minh
Chính phủ Việt Nam có quyền đại diện cho nhân dân Việt Nam để điều hành và quyết định những việc hữu ích. Điều này không hề đi ngược lại lợi ích của bất kỳ người dân Việt Nam nào. Sự ổn định về an ninh đã nói lên tất cả các điều đó. Hãy nhìn vào thực tế hiện nay là đời sống người dân Việt Nam đang đi lên.

Vô danh
Gởi Hoàng Minh, Kuala Lumpur. Vậy chứ bạn có thấy nước nào không có tự do dân chủ mà giàu có không? Các nước Cộng sản vì sao họ đói nghèo?

Nguyễn Vi Nhẫn, Hải Phòng

Tôi là một tín đồ Tin Làn ở miền Bắc Việt Nam. Tôi tin Chúa tại trại tị nạn ở Hồng Kông từ năm 1996. Từ đó đến nay, cuộc sống của tôi không thể nào yên chỉ vì lý do duy nhất: tôi theo đạo Tin Lành, một tôn giáo bị coi là phản động và là đạo của Mỹ. Tôi ngạc nhiên về điều này vì từ khi tôi tin Chúa, Chúa đã thay đổi đời sống của tôi, trước đây tôi thích nhậu nhẹt, cờ bạc... thế mà từ khi tin Chúa mọi sự đều thay đổi, cả chính quyền địa phương cũng ngạc nhiên về sự thay đổi của tôi. Thế mà họ vẫn gây khó khăn cho tôi vì lý do trên.

Không những tôi mà nhiều bạn hữu của tôi, những người cũng tin Chúa tại Hồng Kông như tôi và cả những người tin chúa ở Việt Nam, tại Hải Phòng và Quảng Ninh... cũng gặp bắt bớ. Nhiều công an địa phương đến nhà bảo chúng tôi không được tụ tập để thờ phượng Chúa mặc dù họ biết chúng tôi không hề quan tâm tới chính trị. Việc MS Nhẫn trả lời phỏng vấn chỉ là trình bày sự thật. Có thể không phải là chủ trương của nhà nước trung ương nhưng vì ngộ nhận, thành kiến nên chính quyền địa phương vẫn có hành động bắt bớ đạo và chúng tôi là những nạn nhân trực tiếp. Tuy nhiên tôi cũng công nhận rằng trong mấy năm gần đây tình hình sinh hoạt tôn giáo ở Việt nam được cải thiện nhiều hơn. Việc này cũng giống như chúng tôi là những tù nhân, trước đây bị biệt giam, nay được giam giữ ở những phòng có tiện nghi hơn một chút nhưng thực chất chúng tôi chưa được tự do.

Nguyễn Hùng, Hà Nội
Việt Nam là nước tự do tôn giáo. Bằng chứng là hiện nay nước ta có đủ các loại đạo lớn trên thế giới như; đạo Khổng, đạo Lão, đạo Phật, đạo Hồi, đạo Thiên chúa và một số đạo mới của người VN mới tổng hợp được từ các loại đạo khác như Cao Đài, Hoà Hảo và mới đây tiếp tục du nhập đạo Tin Lành một biến thái của đạo Thiên chúa. Ngoài ra trong dân gian còn có loại tín ngưỡng thờ thần linh, người có công với đất nước đã tồn tại hàng nghìn năm nay.

Như vậy có thể nói là VN rất tự do tôn giáo và tín ngưỡng. Không có nước nào trên thế giới có sự đa dạng và phong phú như VN hiện nay nhất là vào thời kỳ DCS VN nắm quyền. Như thế cho thấy quan điểm của Đảng và Nhà nước VN tôn trọng tự do tín ngưỡng của người dân.Nhưng! dù là loại đạo gì thì cũng có một khuôn mẫu na ná giống nhau là tạo một đức tin, một sự hy vọng và hướng con người hướng thiện, yêu thương muôn loài. Bây giờ và sau này dù có thêm loại đạo nào đi nữa thì nội dung cũng chế biến từ các loại đạo cũ cho phù hợp với tình hình mới. Nếu có khác thì chỉ có thêm một số tà đạo lợi dụng trình độ, nỗi khổ của người dân gặp trong cuộc sống và sự mê muội của người dân để thực hiện ý đồ riêng.

Vấn đề như thế nước nào cũng tồn tại.Ngay cả những nước tự cho mình cái quyền xem xét nước khác như nước Mỹ thì trong nội tại chứa đầy mâu thuẫn.Nhưng cũng dễ hiểu bởi thời kì lịch sử nào, chế độ, quốc gia nào thì tôn giáo luôn được xem là công cụ đắc lực cho việc cai trị của chính quyến và ! cũng là công cụ để cho các thế lực thù địch l! ợi d ng để thực hiện mưu đồ riêng.Cụ thể ở Việt Nam hiện nay một số phần tử lợi dụng tự do tôn giáo và sự khó khăn trước mắt của người dân để lợi dụng tham vọng riêng và đồng loã với thế lực thù địch nước ngoài để chống phá đất nước Vn, dân tộc VN. Đáng ra họ phải sống tốt đời, đẹp đạo và tuân thủ pháp luật giúp người dân thêm tri thức thời đại, nâng cao trình độ sản xuất kinh doanh, xoá đói giảm nghèo, để cùng đưa đại dân tộc vươn lên sánh vai với các cường quốc năm châu bốn biển như các bậc tiền nhân từng mơ ước thế nhưng họ lại điên cuồng chống phá bằng mọi cách, cõng rắn cắn gà nhà.

Các bạn thử nghĩ xem công nuôi dưỡng sinh thành của tổ tiên, ông bà, cha mẹ thì lại không được thờ cúng lại đi thờ một con người xa lạ với VN và chỉ toàn gây đại hoạ cho nhân loại. Phần lớn các cuộc chiến tranh trên thế giới đều xuất phát từ các mâu thuẫn tôn giáo mà trung tâm là các loại tôn giáo biến thái từ đạo thờ chúa Trời, chúa Giêsu ví dụ như đạo Thiên Chúa và đạo Hồi, đạo Thiên Chúa và đạo Tin Lành như ở Bắc AiLen. Không biết là khi các vị này nghĩ ra đạo để chăn dắt loài người có nghĩ tới một ngày nào đó nhân loại, những con chiên lại đánh giết nhau vì mình, vì các đồ đệ của mình gây ra không?

Theo tôi thì các bạn hãy vì đất nước mình, dân tộc mình bởi vì chúng ta đều một dòng máu Lạc Rồng đã trải qua bao nhiêu năm tháng đau thương của dân tộc trước hoạ xâm lăng của ngoại bang và chính tinh thần đại đoàn kết dân tộc nước ta đã trải qua những thăng trầm và đang tự hào đi lên cùng nhân loại. Trong những thời kỳ đầu tôn giáo đã góp công rất lớn vào củng cố tinh thần dân tộc là chỗ dựa lớn lao cho dân tộc ta vượt qua đó là đạo thờ các danh nhân giữ nước, đạo thờ tổ tiên, ông bà và kết hợp một số tôn giáo khác như đạo Khổng, đạo Lão, đạo Phật... bổ sung tinh thần cho cuộc sống người dân. Tôi thiết nghĩ các bạn, nhất là những bạn ở ngoại quốc hãy đoàn kết với nhân dân trong nước đóng góp công sức như tài chính, công nghệ, tri thức về cho đất nước để cùng đưa con Lạc cháu Rồng bay lên cùng thời đại, để dân tộc ta trở thành dân tộc văn minh, dân chủ, đất nước giàu mạnh như các cường quốc khác trên thế giới đấy mới là điều thiết thực nhất.Các dân tộc khác bên cạnh chúng ta sở dĩ hùng cường cũng là họ đoàn kết và biết phát huy tiềm năng sức mạnh dân tộc. Theo tôi chúng ta nên theo đạo thờ ông bà tổ tiên và các bậc tiền nhân có công dựng nước và giữ nước và vươn lên tầm thời đại thì nên theo Newton, Albe Anhstanh và các nhà khoa học khác. Chúng ta chỉ là hạt cát trong vũ trụ bao la.

Quang Huy, Việt Nam
Tôi lấy làm bất bình là hình như tại diễn đàn BBC này chỉ nêu ra những chủ đề nhạy cảm và chỉ dành cho những người bêu xấu việt nam, thực ra xã hội nào cũng có điều làm được, nhưng ở đây chỉ toàn là nói xấu Vn thôi. Tôi thấy rất buồn có rất nhiều người Việt hải ngoại ngầm chống phá Việt nam, cùng đồng bào cùng dân tộc, nước Việt đến đời nào mới khá được. Tôi đã gửi bài nhiều lần mà không được đăng, phải chăng vì tôi yêu đất nước tôi, vì tôi cảm thấy hài lòng với cuộc sống bình yên và đang phát triển từng ngày. Chắc họ muốn tôi phải chửi Việt nam thật nhiều mới được đăng? Chẳng lẽ đài BBC thường ca ngợi tự do ngôn luận, tự do báo chí là thế này đây? Dân chủ và tự do ở nước Anh đứng nhất nhì thế giới là đây? Thực ra họ chẳng hơn gì Việt Nam cả.

Khương, Canada
Trên mỗi đồng đô la Mỹ có tiêu đề " God Bless America" (Chúa Ban phước cho Nước Mỹ) đã nói rõ tôn giáo nào được đứng hàng đầu và được kiểm soát người Mỹ. Như vậy làm gì có bình đẳng về tôn giáo và tự do? Trường học cho trẻ thì có hai loại Public (trường công) và Catholic (trường dòng), đâu có trường của Phật giáo hay tôn giáo khác ...? Cho nên Mỹ đưa Việt Nam vào "sổ đen " cũng không có gì là lạ. Tôi ủng hộ Tu thì không chính trị . Còn lạm dụng Tôn giáo với mục đích riêng thì cần được dẹp bỏ .

Lạt, Việt Nam̉
Đề tài này tranh luận 100 năm cũng chưa thống nhất. Người ngoại đạo như tôi (không theo đạo nào, và hơi có thành kiến với đạo ),thì thấy rõ ràng nhà nuớc cho tự do tôn giáo như thế là đủ lắm rồi , mấy ông nhà tu sao mà đòi hỏi quá . Người trong đạo thì thấy mình tu hành mà chuyện nội bộ còn phải thông qua nhà nước, cảm thấy thiếu tự do. Mấy ông nhà tu có uy tín, có giáo dân, hoặc phật tử trong địa phận thì khi bất mãn chính quyền, dễ sinh loạn.

Lại còn cái chuyện cầu cứu các Hội đạo có trụ sở nước ngoài thì chính tôn giáo biến thành chính trị rồi. Nói Nhà nước đàn áp tôn giáo (như thời ông Diệm ) thì chưa có đến nổi thế.Nhưng theo dõi , đề phòng thì có. Tôi từng nghe cấp trên huấn thị nhiều, và chỉ thị theo dõi nhà nầy nhà kia (Tin Lành), cái nầy có thật.Theo dõi ở đây chỉ để đề phòng phản loạn mà thôi. Các ông "ngoại" thì làm như hiểu rõ tình hình VN, chỉ chọn 1 "mẫu"nào đó rồi qui đồng mẫu số = "Việt Nam có đàn áp tôn giáo". Mấy cha "nội" thì phát biểu rập khuôn cấp trên , tự xem mình am hiểu lắm tình hình trong nước và cả ngoài nước, nên khẳng định " Việt Nam có tự do tôn giáo".

Xem ra hai ông chưa hiểu tình hình của nhau- tranh luận 100 năm cũng không xong. Thực tế các nước cho thấy , Đạo mà muốn có quyền thì "có vấn đề "ngay. Mà nhà nước hạn chế cái quyền thì cũng "sinh chuyện". Nội cái việc nước Pháp vừa rồi ai cũng thấy. Hồi trước 1975 , tôi ở gần ông Đạo Dừa ( hay Vừa) thì cũng lắm bực mình - tu hành mà tối ngày đòi làm Đại tổng thống....rồi lại xách động đòi tự thiêu cả cái Cồn Phụng , làm nhà nước VNCH lúc đó bối rối- tức tối qui ông là Cộng sản. Đến thời cách mạng, cũng cái tính khí đó mà bị quy là CIA , phải đi Cải tạo - Rõ chán mấy ông nhà tu...(xin lỗi tôi lại phạm cái qui thành mẫu số). Tôi nói lên đây là ý thức cá nhân trong phạm vi 1 địa phương nhỏ -Không áp đặt ai cả. Và tôi không tin vào ai cả . Đảng viên thì có người yêu nước tha thiết (tôi tin chắc),nhưng cũng khối kẻ kiếm chát cho nhanh (tôi thấy nhiều).Mấy nhà tu ,thì khối ông tranh chức ngay trong đạo,ngẫm nghĩ thấy chán ê chề.Mặc dù phát biểu thì ông nào cũng có lý tưởng cao đẹp...Nhìn cuộc sống đang diển biến rồi lại đọc mấy "tham luận" của các bạn tôi muốn đi ...tu cho rồi . Vài hàng tâm sự cùng các bạn. Một cán bộ "lùn cấp" của nhà nước CHXHCNVN.

Mai Giang, TP Hồ Chí Minh
Các anh chị nói về đất nước Việt Nam như những người ngoài cuộc cười đùa rôm rả, trong khi chúng tôi đang lo âu. Thái độ bàng quan đó làm người ta bực bội và ác cảm.

Đinh Công Trang, Oslo, Na Uy
Vũ Hồng Sơn có vẻ cay cú Phạm Đình Nhẫn lắm, bằng chứng là qua câu nói: "Tôi thiết nghĩ ông Phạm Đình Nhẫn đang lợi dụng tôn giáo để thực hiện mưu đồ chính trị của mình nên mới đưa ra thông tin bịa đặt như vậy." MƯU ĐỒ CHÍNH TRỊ, THÔNG TIN BỊA ĐẶT là hai chủ đề mà tôi muốn trình bày trong ý kiến hạn hẹp của mình. Tôi không biết và có lẽ tất cả chúng ta cũng không biết Phạm Đình Nhẫn có mưu đồ ấy. Đâu là biên giới giữa chính trị và tôn giáo? Thường thì một phát biểu rất khách quan bênh vực cho tôn giáo có sự bất lợi cho chính sách nhà nước cộng sản Việt Nam đều bị gán gép vào mưu đồ chính trị cả. Còn thông tin bịa đạt thì tôi thiết nghĩ Vũ Hồng Sơn hoặc có thành kiến, hoặc chưa có cái nhìn bao quát trong bối cảnh Việt Nam hiện tại. Sự thật vẫn là sự thật! Việt Nam còn rất giới hạn báo chí nên ở trong môi trường nào đó, chúng ta rất khó có thể biết rõ cuộc sống ở một môi trường khác.Tôi đã về miền bắc việt nam. Tại Hải Phòng, Huyện Thủy Nguyên bỗng nhiên đạo Tin Lành được phát triển rất mạnh. Tôi đã được tiếp xúc trực tiếp với các tín hữu tại đây và được biết chính quyền địa phương không cho phép họ tụ tập hành lễ đông đảo nên họ phải chia ra làm nhiều nhóm nhỏ để thờ phượng Chúa và đã nhiều lần họ bị tịch thu Kinh Thánh. Điều này là sự thật! Phạm Đình Nhẫn đã khách quan nêu lên một kinh nghiệm có thật. Những người như Vũ Hồng Sơn hay Phạm Hồng Sơn chỉ có thể thấy được sự tự do tôn giáo tại Việt Nam khi chính đương sự hòa nhập vào môi trường này. Nói chung thì chúng ta cũng thấy rằng! Việt Nam đã thay đổi phần nào về tự do tôn giáo. Điều này chúng ta phải nhìn như một sự cởi mở tích cực của nhà nước VN đem lại cuộc sống thoải mái hơn cho người dân. Kết quả có được ngày nay khác với nhiều năm về trước không phải là sự ngẫu nhiên, nhưng một phần đó cũng là do những người dám nói nên nỗi bức xúc của mình. Việt Nam cần thay đổi nhiều hơn về tự do dân chủ để Việt Nam giầu mạnh hòa nhập vào cộng đồng văn minh thế giới ngày nay.

Vũ Hồng Sơn, Hà Nội
Tôi thực sự phẫn nộ trước tuyên bố của ông Phạm Đình Nhẫn, đây là tuyên bố không trung thực nhằm mục đích bôi nhọ nhà nước Việt Nam. Tôi là một kỹ sư, do yêu cầu công việc nên tôi đa đi gần hết các tỉnh của Việt Nam, tôi khẳng định không hề có sự cản trở hoạt động tôn giáo ở Việt Nam nếu đó là hoạt động tôn giáo thực sự, không núp bóng hoạt động tôn giáo về mục đích chính trị. Tôi có nhiều người bạn theo các tôn giáo khác nhau, công giáo, tin lành, phật giáo v.v. và họ không hề phàn nàn gì về tự do tôn giáo ở Việt Nam cả. Tôi thiết nghĩ ông Phạm Đình Nhẫn đang lợi dụng tôn giáo để thực hiện mưu đồ chính trị của mình nên mới đưa ra thông tin bịa đặt như vậy. Hiện nay Việt Nam đang bị các thế lực phản động ở nước ngoài dùng chiêu bài tự do tôn giáo để làm mất ổn định và chia rẽ đoàn kết các dân tộc Việt Nam. Một số thế lực đang ngấm ngầm hoạt động ở khu vực vùng sâu, vùng xa của Việt Nam vì đây là khu vực khó khăn, kinh tế chưa phát triển nên rất dễ mua chuộc. Tôi đã đến vùng Tây Bắc và Tây nguyên nhiều và được người dân ở đây kể cho nghe về việc họ bị mua chuộc như thế nào, với vài chục kg gạo, hay vài chục nghìn là bọn phản động đã dụ dỗ được người dân vốn có nhận thức hạn chế tham gia các hoạt động phá hoại, làm mất trật tự xã hội. Tôi có 1 người bạn có gia đình đang sống ở Thái Bình đang bị rơi vào hoàn cảnh rất bi đát do ông nội, bố và 1 đứa em gái đi theo 1 tôn giáo kỳ quặc được truyền từ Mỹ về, không biềt là thờ mẹ Mari ... gì gì đó. Thay vì bàn thờ tổ tiên thì gia đình này thờ 1 hình cô gái người Việt chạc 40 tuổi, đang sống lưu vong ở Mỹ, theo bạn tôi nói đó là người sáng lập ra tà đạo này. Những người theo đạo phải ăn chay, không cho họ làm giàu và chỉ được làm để đủ ăn, mà là ăn chay, mỗi năm phải đóng góp 1 khoản tiền và đi thụ đạo 3 tháng ở 1 địa điểm bí mật. Trong gia đình bố mẹ, ông bà, con cháu đều có thể tạp “hôn” với nhau. Chính vì vậy mẹ của bạn tôi đành phải bỏ chồng để đưa 2 đứa con đi nơi khác sống. Tôi kể ra những chuyện mắt thấy tai nghe để mọi người hiểu và đánh giá đúng những gì về tự do tôn giáo ở Việt Nam. Tôi hoàn toàn ủng hộ chính sách tôn giáo của nhà nước Việt Nam, mọi người đều có quyền tự do theo tôn giáo của mình. Nhưng đó phải là tôn giáo đúng nghĩa. Những kẻ lợi dụng tôn giáo để hoạt động chính trị, làm mất ổn định xã hội, gây chia rẽ đoàn kết dân tộc cần bị nghiêm trị.

H. Do, Orlando, Hoa Kỳ
Một số bạn (có lẽ là số nhiều) đang sống ở Việt Nam không thể nào thấy và hiểu rõ được những vi phạm nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam hiện nay. Các bạn cũng không đủ thông tin để hiễu rõ thế nào là quyền tự do dược Liên Hiệp Quốc chấp nhận năm 1948 trong bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền. Tôi chỉ xin hỏi các bạn một câu đơn giản như sau: Tại Việt Nam, bạn có quyền phát hành một tờ báo dộc lập với chính quyền hay không ? Một câu hỏi khác: Ban có quyền chỉ trích chính quyền về những sai trái của họ hay không ? Riêng về tôn giáo, xin hỏi: Nếu nói rằng có tự do tôn giáo tại VN, tại sao Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đã đưọc thành lập từ năm 1968 tại Miền Nam Việt Nam, đã từng chống chính quyền tại Miền Nam Việt Nam, nay tại sao không được tự do hoạt động? Câu hỏi tương tự đối với Phât Giáo Hoà Hảo, Cao Ðài... Ðây chỉ là một vài câu hỏi sơ đẳng nhất. Nhưng cũng vì thiếu tự do, trong dó tự do tôn giáo, nên đất nước Việt Nam vẫn còn bị tụt hậu như hiện nay mặc dù chính quyền CSVN nắm quyền 30 năm nay. Trong lúc Nhật sau thế chiến chỉ cần 10 năm là đã phục ho6i kinh tê1 và tro73 thành cường quôc. Hàn quốc, Thái Lan, Singapore là những nước hiện nay phát triển hơn Việt Nam rất nhiều.

Lê Thanh, TP Hồ Chí Minh
Tôi là một tín hữu Tin Lành thuộc một hệ phái chưa được Nhà nước Việt Nam công nhận. Tôi đồng ý với MS Phạm Đình Nhẫn về những điều ông trả lời phỏng vấn đài BBC. Vì lý do tế nhị ông chỉ nói một ít về những khó khăn mà các tín hữu Tin Lành tại Việt Nam phải chịu đựng trong suốt ba thập niên qua. Theo tôi sự đàn áp Tôn Giáo ở VN là có thật. Đằng sau việc đó là sự nghi ngờ cố hữu của chính quyền các nước Cộng sản và không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều nước khác trên thế giới như Bắc Triều Tiên, Trung Quốc... Chủ trương của Nhà nước Việt Nam là tiêu diệt tôn giáo, nếu không làm được điều đó thì cũng phải hạn chế tới mức tối đa sự phát triển của tôn giáo, trước hết là vì ý thức hệ, sau nữa là muốn cố giữ lấy chính quyền vì những bổng lộc của giới cầm quyền.

Tôi thật sự phẫn nộ vì một số người ở Việt Nam như ông Vũ Hồng Sơn, Phạm Hồng Sơn nào đó dám lên tiếng nói những điều y hệt phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Các ông đó đã đến hết mọi nơi trên đất nước hay chưa? Hay cũng giống như mốt số người nước ngoài được dẫn đến một vài nơi làm trò quảng cáo như một số nhà thờ Tin Lành quốc doanh hoặc của ''Công Giáo yêu nước''. .. rồi bi bô rằng tôi không thấy sự bắt bớ nào cả ở Việt Nam. Chúng tôi đã chứng kiến nhiều sự đàn áp của các chính quyền địa phương đối với các sinh hoạt tôn giáo khắp nơi. Chúng tôi có bằng chứng về việc nhiều người đã bị bỏ tù vì lý do truyền đạo trái phép mà thực chất họ chỉ họp lại để cầu nguyện ở nàh họ. Một tín hữu Tin Lành được mời đến làm việc tại phòng PA 38 của công an một tỉnh nọ ở Miền Trung, thấy trên tường có treo một giấy khen của Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh khen phòng PA 38 đã có thành tích ''bài trừ tôn giáo''. ..

Biết bao nhiêu người đã phải đóng phạt hàng trăm triệu đồng vì lý do truyền đạo trái phép vì công an lập biên bản khi có nhóm tín hữu hiệp lại cầu nguyện tại nhà của họ.

Tôi nghĩ rằng ông Vũ Hồng Sơn hoặc Phạm Thanh Sơn nào đó thực chất chỉ là Công An viết những điều xuyên tạc sự thật để bưng bít việc làm sai trái của chính quyền Việt Nam. Tôi không quen biết với ông Phạm Đình Nhẫn nhưng tôi khâm phục sự can đảm của ông dám nói những điều mà hàng triệu người Việt Nam muốn nhưng không dám nói. Chúng tôi không muốn chống đối chính quyền nhưng muốn chính quyền tôn trọng sự thật. Các vị trong Bộ Ngoại Giao làm sao biết hết việc làm của chính quyền địa phương mà dám nói những việc như là họ biết hết. Tôi tin rằng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ công bố điều đó, họ chắc chắn có bằng cớ về việc đàn áp tôn giáo vì việc này chắc chắn có thể gây tổn thương cho bang giao hai nước. Nhưng tôi nghĩ chính quyền Việt Nam nên tìm hiểu về các tôn giáo nhiều hơn và cải thiện tình hình tôn giáo thật sự chứ không phải chỉ là chiếc bánh vẽ màu mè để lừa bịp thiên hạ như đã làm bấy lâu nay.

Vong Công Tâm, California
Chính phủ Việt Nam không cần phải lo sợ gì về vấn đề tự do tôn giáo ở Việt Nam nếu từ xưa đến nay mình không có thành tích đàn áp ai. Mọi người cần phải nhớ câu ''có lửa thì mới có khói''.

Hoàng Hải, Hà Tây
Tôi muốn kể một câu chuyện xảy ra ngay tại làng tôi. Ban đầu làng tôi có một gia đình theo đạo họ sống với mọi người trong làng rất bình thường và mọi người trong làng, xã cũng vậy kinh tế và công việc của họ cũng như mọi gia đình.

Rồi năm 2001 chắc họ được hội phật giáo cho tiền họ xây dựng nhà thờ đạo khá to trên đất của gia đình đó mọi người trong làng và chính quyền coi đó là chuyện bình thường như việc họ xây một ngôi nhà to để ở khi hoàn thành mọi người trong làng đến chơi chúc mừng như tập tục của người Việt Nam.

Sau khi xây nhà xong họ bắt đầu làm một việc (theo bạn nên hay không và đó là hành động gì lôi kéo hay dụ dỗ?) đó là cứ ai theo đạo họ cho 2.000.000 đồng Việt nam (năm 2001 và ở làng quê Việt Nam thì lúc đó là khá to) và khi đó có chính xác là trong làng có 10 người theo và bắt đầu đi cầu nguyện.

Và một chuyện lớn đã xảy ra trong một đêm giông bão trong ngôi nhà mới xây có khoảng 14 người có cả người nhà của gia đình theo đạo đó, vì gió quá mạnh đã kéo đổ cây thánh giá và xập nhà làm chết 8 người (trong đó có cả người nhà người theo đạo). Đó là cảnh bi thương nhất mà người trong làng tôi chứng kiến chết cùng 1 lúc 8 người máu me lênh láng cả làng chạy ào đến cứu bất chấp trời mưa bão cấp cứu người bị thương cho đi viện còn 8 người chết ngay tại chố đã được mọi người cho vào quan tài chuẩn bị làm lễ an tang và chờ công an chính quyền đến xác minh và tôi thấy đó là việc ngoài mong muốn lên mọi người và chính quyền thống nhất làm nghi lễ và thủ tục như thường và ngày hôm sau 8 người đã được an táng như sau: 5 người mới theo con cháu và người nhà yêu cầu làm án táng theo người bên lương và họ nói không theo đạo gì hết trước sống thế nào thì sau chết vậy không đạo giáo gì hết. Còn 3 người của gia đình theo đạo thì họ tổ chức chôn cất theo đạo nhưng bà con làng xóm cũng vẫn đi đưa tang nhưng tuyệt nhiên không thấy người của bên đạo các nơi nào đến để làm thủ tục bên đạo cả. Sau vụ việc đó cả gia đình đó cũng thôi không theo đạo nữa và trở về cuộc sống như người dân bình thường (phụ nữ, người già thì ra chùa nam giới già thì ra đình)

Theo tôi nghĩ một điều không ai và không chính quyền nào bắt ép người dân theo đạo gì hay bỏ đạo gì hay phải làm thế nọ không được làm việc kia cả mà chủ yếu là theo nếp nghĩ và tập quán sống của người dân họ thấy đúng và điều đó là chính đáng thì tự khắc họ theo như công quộc giải phóng đất nước vậy tôi thấy khi đó có ai cho tiền đâu mà mọi người tự nguyện hy sinh cả cuộc sống quý giá nhất cho tổ quốc. Tôi thấy hiện nay dưới sự lãnh đạo của đảng mọi người có cuộc sống bình yên ấm no (Cuộc sống của người dân việt nam là gì bạn biết không đó là yêu những gì bình yên phẳng lặng không tranh dành Cho nên nếu các bạn muốn Việt Nam như các nước phương tây và các bạn bảo sẽ lại cho tiền người dân như trường hợp trên thì chắc các bạn sẽ không có được kết quả tốt đâu bởi một điều là chân lý trong người dân việt nam bây giờ là Hồ Chí Minh, Đảng cộng sản, cuộc sống tự tại đúng với bản chất người dân Việt Nam là lựa chọn số một rồi.

Trang Dung, TP HCM
Nếu Chính phủ việt Nam hạn chế tôn giáo thì làm sao ông có điều kiện để làm được nhiều việc thiện như ông đã tuyên bố hả Ông Phạm Đình Nhẫn. Còn những Mục sư bị bắt hòan tòan không hề liên quan đến việc hạn chế tôn giáo, họ bị bắt vì họ vi phạm luật pháp Việt Nam thôi. Nếu hạn chế tôn giáo thì làm sao ông có thể đi lại và tuyên bố những điều tầm bậy làm ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia được? Có muốn đấu tranh dân chủ thì hãy ráng làm nhiều việc thiện hơn nữa đi thay vì phát biểu lung tung sặc mùi chính trị, còn nếu muốn làm chính trị thì thôi đừng đi tu nữa. Mong ông sớm ngộ được.

Hoàng Minh, Kuala Lumpur
Tôi là người thường xuyên theo dõi những tin tức về tình hình Việt Nam qua các hệ thống tin tức của phương Tây như: BBC, RFI, VOA,.. và các diễn đàn chính trị của cộng đồng người Việt hải ngoại. Tôi rất thất vọng khi thấy một số người Việt liên tục đả kích chế độ cầm quyền tại Việt Nam mà không hề nghĩ tới chuyện làm những việc thiết thực hơn để xây dựng một đất nước Việt Nam giàu mạnh. Chỉ một đất nước giàu mạnh mới có thể nói đến tự do, dân chủ theo cách hiểu của phương Tây. Liệu có ai có thể chỉ cho tôi thấy tự do và dân chủ theo quan điểm của phương Tây tại những nước nghèo? Liệu ai có thể tìm thấy tự do dân chủ tại một xã hội bất ổn định về Chính trị? Tôi không quan tâm nhiều lắm tới thể chế chính trị, điều tôi và những người Việt Nam thực sự cần lúc này là có thể cải thiện và phát triển cuộc sống. Đừng tìm cách phá hoại mục đích đó của chúng tôi vì lợi ích chính trị của các người!

Trần Long, Houston
Tôi đã sống ở Việt Nam 30 năm và hiện đang sống ở Mỹ đã hơn 20 năm. Quan niệm về tôn giáo ở Việt Nam và Mỹ khác xa nhau. Chúng ta không thể so sánh được. Ở Mỹ tôn giáo không làm chính trị trong khi ở Việt Nam tôn giáo nào cũng có mục đích chính trị (lịch sử VN đã chứng minh điều này). Mục tiêu sau cùng vẫn là lật đổ chính quyền Cộng Sản (với sự hỗ trợ ngầm từ nước ngoài). Vì vậy lẽ tất nhiên là nhà nước Cộng Sản phải kiểm soát tôn giáo. Đó cũng là điều dễ hiểu.

Minh, Việt Nam
Tôi là người sống ở Việt Nam, đi lại nhiều nơi. Tôi không hề thấy nhà nước hay tổ chức nào cấm hoặc ngăn cản người dân theo đạo này hay đạo kia. Chỉ có những người Việt lư vong (đa phần là ra đi trước 1975 ) luôn tìm cách nói xấu đủ bề. Tôi xin thẳng thắng nói rằng nước Việt Nam hiện nay mặc dù còn nghèo, nhưng cuộc sống binh yên. Đầu tư nước ngoài nhiều, rất nhiều công ty và các tập đoàn nước ngoài (như Mỹ, Anh, Pháp...) tới đầu tư và phát triển. Tôi không dám nói nhiều chỉ mong tất cả người Việt trên thế giới này chúng ta hãy bớt đi hận thù, sống nhân ái. Làm sao xây dựng nước Việt Nam giàu mạnh như Singapore, Hàn Quốc...

Lý Quang Việt, Pháp
Chính ý kiến của các bạn - Vũ Hồng Sơn, Hà Nội - Trang Dung, TP HCM - Phạm Hồng Sơn, TP HCM - Lê Nam, Việt Nam - Captain - Phạm đã tự xác nhận rằng Việt Nam không có tự do tôn giáo, thậm chí còn hận thù tôn giáo nữa. Và tự xác nhận lời Mục sư Phạm Đình Nhẫn là đúng sự thực.

Phạm Hồng Sơn, TP HCM
Đây là vấn đề chủ quyền quốc gia chứ không phải việc riêng tư của bất kỳ tôn giáo nào ; không thể để cho tôn giáo làm ảnh hưởng đến chính trị hay trở thành nguyên cớ cho sự can thiệp ( có tính toán ) từ bên ngoài . Việt Nam ngày nay đang trong giai đoạn tái thiết , phục hồi kinh tế là quan trọng . Còn những chính sách tự do như tôn giáo và những cái khác thì chưa phải là thiết yếu . Những tuyên bố , trả lời , thảo luận về đề tài tôn giáo , với chúng tôi , lúc này là quá phù phiếm , không thực tế ! Có lẽ đây chỉ là những món trang sức , màu mè , loè loẹt về nền dân chủ mà chúng tôi chưa cần đến ! Điều chúng tôi quan tâm hiện nay là : việc làm , đời sống , cơ hội học tập và thăng tiến !

Lê Nam, Việt Nam
Tôn giáo cũng chỉ là những tổ chức nằm trong xã hội,do đó để đảm bảo an toàn trật tự xã hội và quyền lợi của người dân,chính quyền cần phải có sự kiểm soát và cảnh báo kịp thời cho dân chúng khi có những tổ chức tà đạo khoát lớp áo tôn giáo để bịp bợm dân chúng và khuấy rối đất nước.

Lê Minh, Canada
Công bình thì Chính Phủ VN hiện nay bị nhiều áp lực từ Các tổ chức Nhân Quyền Quốc tế nên "tảng lờ" việc đàn áp tôn giáo thôi. Chứ các quan chức VN phụ trách về Tôn Giáo là người do Đảng chỉ định để ngăn chận các đoàn thể của Tôn giáo nổi loạn (như Tranh đấu Phật Giáo 63, đảo chánh nền Đệ nhất Cộng Hòa, TT Ngô Đình Diệm). Tôi hoàn toàn tin 100% phần trả lời của MS Phạm Đình Nhẫn là chính xác. Mong rằng ông ta không bị Nhà nước làm khó sau bài phỏng vấn.

Nhìn về khía cạnh Xã hội, con người không chỉ là con vật. Con người có yếu tố nhân bản. Đó là suy nghĩ, tư duy, xét đoán đúng sai, nhận thức, cảm hứng, nghệ thuật & sáng tạo phát minh. Hết thảy những điều này làm cho con người là một "thọ tạo" co' giá trị cao hơn các loài thọ tạo khác: Trâu bò, súc vật. Vài lời thỉnh cầu với những người cầm giữ vận mệnh quốc gia, dân tộc VN hiện nay: Ngoài nhu cầu vật chất con người vẫn có nhu cầu tâm linh qua thờ phượng, tôn giáo. Xin cung cấp nhu cầu cho dân thay vì làm khó. Không có ai nói thương con mà cho hòn sỏi, khi con mình đòi bánh. Không có ai nói thương dân, vì dân mà cản trở dân muốn là người đạo đức, nhân ái. Để trở thành nhân tài Xã Hội cần nhiều "Giảng đường Đại học" .

Để có nhiều con người đạo đức, văn hoá, nhân ái, vị tha cần rất nhiều "Giáo đường". Chính phủ sẽ không mất gì mà còn được lợi nhiều, nếu nước VN có nhiều Giáo đường. Việt Nam sẽ thưc sự là "Điểm đến thân thiện, hoà bình, an toàn, nhân ái", nếu tỷ lệ Giáo Đường cao so với nhà tù do tệ nạn xã hội. Luật pháp xã hội là điều con người lập ra để xử phạt con người khi tội lỗi đã xảy ra. Đức tin, nhân ái là sự có sẵn trong mỗi người để giữ chân con người khi chưa phạm tội. Trong Kinh điển Duy vật của Marx không có điều này. Xin Chính phủ VN, ĐCSVN suy nghĩ điều này cho Dân VN được nhờ, Nước VN được tiếng thơm. Không cần thiết phải có sự can thiệp của ngoại bang, tủi hổ lắm.

Captain
Vấn đề tôn giáo là một vấn đề phức tạp. Chính phủ VN đại diện cho toàn thể dân tộc VN có quyền hợp pháp để điều hành đất nước một cách hữu ích. Tin Lành là một tôn giáo vọng ngoại, luôn tạo thế lực nhằm chia rẽ khối đoàn kết toàn dân, những lời nói của người Tin Lành không đại diện cho tòan thể dân tộc Việt Nam.

Phạm
Sự tự do tôn giáo quá mức như ở các nước tư bản là một điều không nên. Chính vì sự tự do này mà chính phủ của nước Mỹ cũng như người dân như ngồi trên đống lửa nơm nớp lo sợ khủng bố, ở Pháp thì khăn choàng đầu vào trường học, ở Nga thì bạn đã rõ, ở Ailen thì dạo này đánh lộn với đạo kia, ở miền nam Thái Lan thì bạo loạn...Chỉ có ở Việt Nam và Trung Quốc là ổn định về an ninh, về cuộc sống bình yên của người dân cũng như các nhà đầu tư.

Vì vậy tôi nghĩ hoạt động tôn giáo phải theo hiến pháp và pháp luật của nước nhà. Còn việc làm từ nhiều điều tốt cho xã hội, ỷ vào việc này rồi anh ưa làm chuyện gì thì làm hay sao.

Ngọc Lê, Davenport, Hoa Kỳ
Dứt khoát với đảng Cộng sản thì không bao giờ có vấn đề tự do tôn giáo, chỉ có hình thức. Riêng ở Việt Nam, bởi vì vấn đề tôn giáo từng can dự vào việc lật đổ chế độ VNCH cũ nên đảng Cộng sản lại càng lo ngại tôn giáo hơn.