Năm 1909, Phong trào Đông Du do nhà yêu nước Phan Bội Châu khởi xướng với ý tưởng đưa sinh viên sang Nhật Bản để học hỏi những điều tiên tiến của nước ngoài, dưới áp lực của thực dân Pháp, đã phải chấm dứt.

Chính bản thân cụ Phan Bội Châu cũng bị trục xuất khỏi Nhật.

Thế nhưng chỉ vài chục năm sau, người ta lại thấy dòng sinh viên Việt Nam quay trở lại Nhật Bản, không ngoài mục đích tiếp thu tri thức của một xã hội phát triển hơn Việt Nam để mang về phục vụ đất nước.

Liệu đã có một Đông Du đợt hai, đợt ba? Hai khách mời là cộng tác viên Đỗ Thông Minh từ Tokyo, người cũng từng là du học sinh và ông Nguyễn Đức Hòe, nay làm công việc gửi sinh viên sang Nhật học tập; cùng Tư duy Thế kỷ nói chuyện về con đường du học Nhật của người Việt Nam.

Thư từ ý kiến xin quý vị gửi về [email protected] hoặc sử dụng hộp tiện ích bên tay phải.
---------------------------------------------------------

Li Yu, Nhật Bản
Rõ ràng cần phải ngồi lại nhìn nhận với nhau một điều là: cho dù người dân có muốn đóng góp cho đất nước bao nhiêu đi nữa mà nhà nước cứ đi theo con đường riêng của nhà nước, không cần nghĩ đến hiệp lực với dân,tạo điều kiện cho dân thì nỗ lực đến mấy cũng bằng công cốc. Thiết nghĩ có bao nhiêu ý tưởng hay , đẹp , muốn xây dựng cái này cái nọ đi chăng nữa mà lại bị chính quyền tham nhũng cắt đứt đuôi ngay từ đầu thì rốt cuộc cũng chẳng làm được gì.

Đó cũng chính là lý do tại sao sinh viên trong nước tốt nghiệp xong đều nhắm các công ty nước ngoài hoặc là các tổ chức tư nhân nước ngoài hơn là làm cho công ty nhà nước. Còn các du học sinh phần lớn chọn con đường ở lại nước ngoài hơn là về nước lập công ty riêng cho mình.

Nếu cứ tiếp diễn tình trạng tham nhũng , không ưu tiên đầu tư cho việc tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước phát triển như bây giờ thì nhà nước cũng chẳng có quyền than vãn về vấn đề chảy máu chất xám, cũng chẳng thể nào ngồi đó mà kêu gọi đóng góp cho đất nước này nọ. Tuy không phải là toàn bộ nhưng phần tham nhũng không phải là ít.

Muốn tiến bộ thì phải làm sạch toàn bộ.Giờ không phải là con sâu làm sầu nồi canh nữa mà là sâu mẹ đẻ sâu con, bầy sâu làm cái cây đứt đoạn, gãy giữa chừng. Thiết nghĩ tại sao trong bộ máy nhà nước không thấy mặt các thành viên trẻ-những người được coi la5 sườn cột của đất nước -mà toàn là những bậc tiền bối của thời cách mạng không chịu tiếp thu cái mới. Cách mạng và đảng đã từng là niềm tự hào của dân tộc thì giờ đây cũng cần phải năng động và vươn theo thời đại. Đừng ngủ quên trong quá khứ hào hùng.

An, Brisbane
Ngày nay Việt Nam đã hòan tòan độc lập rồi. Việt Nam đã thống nhất 30 năm rồi. Không phải là lúc nói chuyện phong trào Đông du nữa. Học bổng cho sinh viên du học bây giờ có rất nhiều. Đông Du, Tây Du, Mỹ Du, Úc du, Phi du...lu bù du . Người Viêt ngày nay sẵn sàng đi bất cứ đâu để học, để làm. Đi ra nước ngòai bây giờ không khó nữa. Có tiền thì đi được và không có tiền cũng đi được.

Tôi đã gặp những người Viêt sang Úc du học để lấy thạc sĩ, tiến sĩ. Tôi đã nói chuyện với quí vị này và tôi được biết có người đã từng sang học Liên Xô rất nhiều năm. Họ cũng sang cả mấy nước Đông Âu. Rồi sang Mỹ, sang Úc. Có vị đi tới mười mấy nước rồi.Tôi nghĩ rằng họ là những nhân tài vô cùng quí, sẽ vô cùng hữu dụng cho đất nước Việt N! am.

Nhưng, than ôi! qua chuyện trò thân mật, họ đã tâm tình với tôi rằng "nhiều cái mình biết chỉ để mà biết thôi. Khi về nhà vẫn không áp dụng được anh ạ. Mình chỉ đề nghị thôi còn chấp nhận làm hay không là một vấn đề khác. Như vậy, mỗi lần đi du học về họ có một cái bằng để treo, có học vị lớn hơn để "oai" và thêm vào đó, họ có tí "tiền dành dụm" mang về sau chuyến đi. Họ có thể sửa sang lại nhà cửa, mua xe v.v...

Tôi nghĩ thầm Người Việt trong nước đi du học là để lấy bằng. Nói về văn bằng, thì người Việt trong nước có thạc sĩ, tiến sĩ rất nhiều và đủ mọi lãnh vực. Ở Việt Nam có tình trạng bác sĩ y khoa không kiếm được việc làm, phải xin làm việc không công ở các bệnh viện để hy vọng dần dần sẽ được tuyển dụng. Nhiều người bỏ nghề y để làm nghề khác. Ở Úc thì làm gì có chuyện như thế.

Thật sự , tôi nghĩ rằng chúng ta có rất nhiều khoa bảng, có nhiều người "học rộng biết nhiều" nhưng bó tay trước cơ chế nhà nước. Cho đi học cho nhiều mà về không được dùng đến thì đi học để làm gì? Cho nên, nhiều người khi học xong là chốn, là tìm cách ở lại.Thế thôi!

Đảng Cộng Sản anh hùng đã từng đánh gục hai kẻ thù sừng sỏ nhất thế giới nhưng bây giờ lại không đủ can đảm để để đánh bại tham nhũng trong chính đảng của mình!!! Tại sao ? Phong trào Đông Du có lẽ đã qua lâu rồi. Cái chúng ta cần bây giờ là cái tinh thần "yêu nước là không làm hại đất nước, là không làm trì trệ sự mở mang của đất nước, là công bằng với mọi người, là chống đói, chống dốt".

Muốn công bằng xã hội là phải chống tham nhũng trước tiên. Đừng yêu nước độc quyền. Mọi người dân Việt trong và ngòai nước đang trông đợi một phong trào cách mạng chống tham nhũng bằng hành động cụ thể của đảng viên cộng sản, của nhà nước và của quốc hội Việt Nam.

Thính giả ẩn danh
Phong trào Đông du đúng là rất có tinh thần dân tộc. Nếu lúc đó Việt Nam có thể theo được đường lối này thì đất nước đâu đến nỗi như hôm nay.Thật tiếc cho đường lối của cụ Phan Bội Châu.

Trần Thăng, TP HCM
Hoan hộ bạn Bill có ý tưởng quay về VN đóng góp cho đất nước. Có ai cấm đoán bạn không? Chỉ sợ là bạn không thoả mản được mình ở đây thôi! Ở Đức có rất nhiều chi hội Việt Kiều yêu nước trước năm 1975 theo CS, những người đó vẩn còn và vẫn làm việc đấy, bạn thử liên hệ với họ chưa?

Bill, Đức
Cụ Phan Bội Châu nhìn thấy nước Nhật rất tiến bộ đánh thắng đế quốc Nga đi theo con đường Tư Bản Châu Âu nên đã nhận thức luồng tư tưởng dân chủ mà khởi xướng Phong Trào Đông Du đặt tại trụ sở chính tại Chùa Nam Nhã (Cần Thơ).

Chính Ngôi chùa Nam Nhã là nơi thường lui tới của các sĩ phu yêu nước như Phan Bội Châu, Cường Để, Nguyễn Hào Vĩnh... Nếu Phong Trào Đông Du thành công tốt đẹp thì có lẽ ngày nay Việt Nam độc lập, tự do dân chủ thật sự và hùng cường không thua kém gì các nước ỏ Á Châu.

Phong Trào Đông Du đã thất bại vì có lý do yếu thế và thời cơ chưa chín muồi cũng như cán cân lực lượng không liệu được sức mình để đấu tranh giành lại độc lập nhưng đã chỉ hướng đi tìm kiếm nền văn minh của Nhật Bản lúc bấy giờ cho Việt Nam trong giai đoạn chuẩn bị canh tân đất nước sau này.Còn CSVN giành độc lập nhưng đi ngược lại nguyên vọng của dân tộc đàn áp các nhà trí thức và các Đảng phái khác.

Qua bài học trên Việt Nam ngày cần phải tiếp nối Phong Trào Đông Du bằng cách gởi nhiều du học sinh sang Nhật sang Châu Âu và Hoa Kỳ để tiếp thu kiến thức khoa học kỹ thuật của nền văn minh của nhân loại mà về quê hương xây dựng và phát triển kinh tế phồng vinh và nền xã hội tốt đẹp.

Nhưng tiếc thay nhiều sinh viên du học sinh thành đạt không muốn trở về VN vì tại VN không bảo đảm cuộc sống đầy đủ.

Chính quyền thuộc địa Pháp đặt nền đô hộ nhân dân VN, áp dụng chính sách ngu dân để duy trì quyền tòan trị và tạo dựng tầng lớp tay sai vì quyền lợi của mình như CSVN tạo dựng tập đoàn tham nhũng vì quyền lợi của mình. Như vậy Đảng CSVN đã lặp lại bản chất của chế độ thực dân Pháp theo định hướng XHCN.

Ngày nay nhà nước CSVN như là chính quyền thuộc địa Pháp còn người Việt hải ngoại lưu vong là bộ phận yêu nước của Phong trào Đông Du của chí sĩ Phan Bội Châu hay gọi là Phong Trào Phương Tây Âu Mỹ mà được sự gúip đỡ của chính quốc không bị trục xuất và được có quyền mưu cầu sinh sống trong nền tự do và học hành thành đạt.

Điều này có lợi thế tiềm năng bậc nhất trong vấn đề xây dựng quốc gia Việt Nam hiện đại như cụ Phan Bội Châu đã có ý tưởng trước đây mà đặt nền móng trong công cuộc kiến thiết quốc gia.CSVN không thể nắm lấy được cơ hội của hàng triệu người Việt Hải ngoại sống lưu vong có tài đức quay về với quê hương để đưa kỹ thuật cao về góp phần thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước mặc dù có Nghị quyết 36 của BCT cho Việt Kiều nhưng không thể thực hiện đúng theo kế họach đề ra.

Như vậy trình trạng Việt Nam bị chảy chảy máu chất xám nghiêm trọng vì người Việt hải ngoại cũng như số sinh viên du học không trở về làm việc tại quê nhà. Theo tôi CSVN phải noi giương nối tiếp Phong trào Đông Du của cụ PBC trong thời kỳ mới là phải thay đổi đường lối chính trị không theo CN Mác-Lenin lạc hâu, thật sự hòa hợp hòa giải dân tộc trên nền tản tự do, dân chủ. Lúc ấy chính sách thu hút nhân tài để khuyết khích đãi ngộ các nhà khoa học về nước mới được người Việt hải ngoại yên tâm cống hiến cho đất nước.

Van Hoang, Kanata, Canada
Đúng như lời ông Phan đã nói, trong thời kỳ đất nước chia đôi, lịch sử VN có ghi lại. Tôi còn nhớ lúc tôi học trường tiểu học Hòa Vang, cuốn sách đó bây giờ không biết có còn tồn tại nữa không hay ngày giải phóng bị hủy diệt rồi. Cuốn sách đó viết về lịch sử VN từ những đời vua Hùng đến cuối cùng người đi tìm đường cứu nước Nguyễn Ái Quốc. Ngày đó tôi không biết Nguyễn Ái Quốc là Hồ Chí Minh nhưng lịch sử VN để lại. Con cháu sau này nên học lịch sử để giữ lấy đất nước.

Nguyễn Ly, Hà Nội
Tôi đã từng được đọc rất nhiều sách về Phan Bội Châu. Tôi khâm phục ý chí cứu nước của Cụ. Tư tưởng cứu nước của PBC là hoàn toàn mới mẻ so với lịch sử Việt Nam lúc đó. Nếu trước đây ở VN chỉ có con đường cứu nước duy nhất là dưới ngọn cờ phong kiến trong phong trào Cần Vương thì đây là một tiến bộ lớn. Tuy nhiên, nhìn nhận, đánh giá lại thì cách làm của Cụ là không phù hợp, nếu không nói là sai lầm bởi Nhật cũng chẳng khác gì Pháp.