Gửi trang này cho bè bạn		Bản để in ra

Khu trục hạm USS Vandegrift là tàu chiến đầu tiên của Hoa Kỳ đến Việt Nam từ 1975

Sự kiện tàu chiến Mỹ cập cảng TP Hồ Chí Minh trong chuyến thăm lịch sử đầu tiên kể từ sau cuộc chiến Việt Nam cho thấy để đi đến hợp tác quân sự, hai bên còn phải làm rất nhiều.

Ban Việt Ngữ đài BBC đã gọi điện hỏi chuyện ông Robert Karniol, phóng viên Á châu của tập san chuyên nghiên cứu về quốc phòng Jane's Defence Weekly, hiện đang làm việc tại Bangkok. Câu hỏi đầu tiên là ông nghĩ gì về thời điểm chuyến thăm:

Robert Karniol: Tôi không nghĩ là thời điểm tuần này hay tuần sau, tháng này hay tháng sau có ý nghĩa gì quan trọng lắm vì thực ra đây chỉ là bước phát triển thêm của một tiến trình đã kéo dài nhiều năm nay. Đó là tiến trình bình thường hóa quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng giữa hai nước đã từng có thời là kẻ thù.

BBC: Thế nhưng chắc chắn là sự kiện này phải có liên quan tới chuyến thăm Hoa Kỳ vào tuần trước của Bộ trưởng Phạm Văn Trà chứ?

Robert Karniol: Chắc chắn rồi. Nhưng điều tôi muốn nói là ngay cả chuyến thăm của ông Phạm Văn Trà cũng không có tính thời điểm một cách khắt khe như là phải nhằm vào một dịp gì đó quan trọng. Điều chính yếu là, như tôi vừa nói, cả hai sự kiện đều đánh dấu một bước phát triển mới trong một quá trình mà hai bên đã tiến hành ròng rã nhiều năm.

Thế cho nên nếu hỏi tôi là tôi trông đợi gì từ việc chiến hạm Hoa Kỳ cập cảng Sài Gòn thì tôi sẽ nói là tôi chẳng trông chờ gì cả. Thực ra những tín hiệu của việc bình thường hóa quan hệ tôi đã quan sát thấy từ khi Việt Nam cử đoàn quan sát tới cuộc tập trận Rắn Hổ Mang Vàng do Mỹ đồng tổ chức tại Thái Lan vào năm 2002.

BBC: Ông nói đây chỉ là một bước mới trong thang bậc quan hệ có nhiều bước. Vậy bước sau đây sẽ là gì?

Robert Karniol: Bước quan trọng tiếp theo sẽ là một quyết định mà Washington phải đưa ra: đó là việc xóa bỏ cấm vận vũ khí đối với Việt Nam. Buôn bán vũ khí là một lĩnh vực có nhiều tiềm năng. Thế nhưng đó là chuyện lâu dài. Trong tương lai gần thì xóa bỏ cấm vận vũ khí có liên quan trực tiếp tới việc Việt Nam sẽ có thể mua phụ tùng cho các sản phẩm quốc phòng sản xuất tại Hoa Kỳ mà họ thừa hưởng từ cuộc chiến Việt Nam mà nay không sử dụng được.

BBC: Những loại vũ khí như ông vừa đề cập, số lượng chúng có lớn không ạ?

Robert Karniol: Cũng khá lớn. Thí dụ như tôi có nghe tin là Việt Nam đang muốn tân trang khoảng 100 chiếc, con số này tôi không dám chắc, xe thiết giáp M113 chuyên chở quân của Mỹ để lại. Việc này không thể thực hiện được nếu như không có hỗ trợ từ phía Mỹ.

BBC: Thế nhưng trước chuyến thăm của mình tới Washington, ông Phạm Văn Trà có tuyên bố với báo chí trong nước là lần này ông không bàn việc mua bán vũ khí với phía Mỹ cơ mà.

Robert Karniol: Đúng vậy, vì có bàn cũng không có ích gì. Hiện giờ bóng đang trong sân của Hoa Kỳ, Washington phải quyết định chứ không phải Việt Nam. Cần phải nói là phía Việt Nam đã hơi quá lạc quan trong vấn đề này khi Hoa Kỳ xóa lệnh cấm vận kinh tế với Việt Nam. Quan hệ ngoại giao cũng bình thường trở lại.

Thế nhưng phía Việt Nam đã không ngờ là Hoa Kỳ vẫn giữ lại cấm vận về vũ khí. Lúc đó người ta cũng không nghĩ tới khía cạnh quân sự mà chỉ cho rằng một khi bình thường hóa quan hệ thì các phương diện khác cũng tự động trở lại bình thường. Thế nhưng thực tế không như vậy.

BBC: Nhưng Việt Nam vẫn mua vũ khí từ các nước như Trung Quốc và Nga, họ có cần tới vũ khí của Hoa Kỳ lắm không?

Robert Karniol: Không tuyệt đối cần thiết nhưng nếu có hợp tác với Hoa Kỳ trong lĩnh vực cung cấp vũ khí thì sẽ thuận lợi cho Quân đội Nhân dân Việt Nam hơn. Và ý nghĩa quan trọng nhất của việc xóa bỏ cấm vận vũ khí là nó đẩy quan hệ quốc phòng giữa hai nước từ chỗ chỉ là quan hệ có tính tượng trưng thuần túy sang mức độ hoàn toàn khác: đó là trở thành một quan hệ có tính thực tiễn. Và đó là điều Việt Nam mong muốn.

BBC: Như vậy Việt Nam có thể hy vọng một đối tác mới để đối trọng lại với tiềm năng quân sự vĩ đại của Trung Quốc?

Robert Karniol: Không hẳn thế. Điều này chỉ đúng một phần bởi vì tôi không nghĩ Hoa Kỳ và Việt Nam có ý định hình thành một liên minh quân sự dù chỉ là về hình thức. Tất nhiên cả hai nước đều quan tâm tới việc không để cho Trung Quốc trở thành một cường quốc quân sự thống lĩnh trong khu vực và trên thế giới, thế nhưng sự hợp tác chặt chẽ và mật thiết giữa quân đội hai nước không phải là chuyện sẽ xảy ra nay mai.

BBC: Thế thì sau chuyến thăm này của tàu chiến Mỹ, liệu sẽ có một chuyến thăm khác trong tương lai gần, thí dụ như vào cảng Cam Ranh của Việt Nam chẳng hạn?

Robert Karniol: Nếu hỏi có thể hay không thì câu trả lời là có thể. Thế nhưng Hoa Kỳ không có quan tâm chiến lược đặc biệt ở vùng cảng Cam Ranh của Việt Nam. Họ không muốn thiết lập căn cứ lâu dài tại đó. Có thể họ cập cảng một vài lần nhưng Cảng Cam Ranh không mang ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng đối với Mỹ trong lúc này.

BBC: Thế còn trong tương lai thì sao thưa ông?

Robert Karniol: Cái đó còn tùy thuộc vào hành động của các nước trong khu vực. Thí dụ như Trung Quốc chẳng hạn, nếu họ tăng cường khiêu khích trong những khu vực tranh chấp thì chiến thuật lúc đó chắc là sẽ có thay đổi.