Xung quanh vụ kiện chất độc da cam
Một thẩm phán liên bang tại New York mới đây nói rằng vụ kiện dân sự mà bên kiện là các nạn nhân tại Việt Nam - kiện Mỹ về tội sử dụng chất độc màu da cam trong cuộc chiến Việt Nam cách đây bốn thập kỷ - có thể còn động chạm tới nhiều vấn đề lớn, các hãng tin cho biết.
Theo hãng thông tấn AP, thẩm phán Jack Weinstein, người xét xử vụ kiện này, trong tuần đã phát biểu trước phiên xét xử, rằng vụ kiện có thể còn động chạm đến các vấn đề như nhân quyền, tội ác chiến tranh và diệt chủng.
Ông cũng cho biết vụ kiện có thể kéo dài tới sáu tháng.
Đài BBC đã liên lạc để xin phỏng vấn nhưng thư ký từ chối và cho biết thẩm phán không trả lời báo giới trước phiên xét xử.
Vụ kiện đầu tiên
Đây là vụ kiện đầu tiên mà bên nguyên đơn là ba nạn nhân Việt Nam kiện Mỹ, đòi bồi thường những hậu quả mà họ phải hứng chịu do chất độc màu da cam mà Mỹ rải trong cuộc chiến Việt Nam.
Các nạn nhân là bà Dương Quỳnh Hoa, bị ung thư vú; ông Nguyễn Văn Quý, người đang bị ung thư, và có hai con bị tật nguyền bẩm sinh; và bà Nguyễn Thị Phi Phi, người thường xuyên bị sảy thai.
Những nạn nhân này được Hội nạn nhân chất độc da cam Việt Nam đại diện, đứng ra đưa đơn kiện.
Khi hỏi đại diện của Hội là Giáo sư Nguyễn Trọng Nhân, rằng ông nghĩ sao về nhận xét của thẩm phán Weinstein, ông trả lời khi những chất độc gây tổn thất, thiệt hại cho nhiều người, không những chỉ cho quân đội hai bên mà còn cho dân thường, thì cá nhân ông nghĩ rằng nhận xét của thẩm phán Weinstein là có cơ sở và chính xác.
Khi được hỏi phía Việt Nam sẽ theo đuổi vụ kiện đến đâu, giáo sư Nguyễn Trọng Nhân nói phía Việt Nam đã chuẩn bị từ trước vì biết rằng việc kiện này không đơn giản, thế nhưng "người Việt Nam rất là kiên nhẫn".
Ông Nhân cũng bày tỏ hi vọng rằng công lý sẽ được xử đúng, tức là ai bị thiệt hại sẽ được bồi thường và những người gây ra hậu quả đó phải có trách nhiệm đền bù.
Chất độc màu da cam
Quân đội Mỹ đã rải xuống miền Nam Việt Nam khoảng 80 triệu lít hoá chất có chứa dioxin trong thời gian từ năm 1962 đến năm 1971.
 |  Các thùng chứa chất độc da cam trong cuộc chiến |
Được biết mới đây, một luật sư của một công ty hoá chất có sản xuất chất độc màu da cam lý lẽ rằng vấn đề chủ chốt là những công ty sản xuất khi đó có thể không biết tác hại của loại thuốc diệt lá mà sau mãi 40 năm nghiên cứu người ta mới được biết.
Thế nhưng một người hoạt động vì các nạn nhân chất độc màu da cam của Việt Nam là ông Len Aldis, chủ tịch Hội hữu nghị Anh Việt, thì lại cho biết chính sách của Mỹ với các nạn nhân là lính Mỹ thì lại khác.
Ông Aldis nói rằng: "Vào năm 1996, tổng thống Bill Clinton, trong một lần gặp gỡ các cựu chiến binh Hoa Kỳ tại tòa Bạch Ốc, đã lên tiếng xin lỗi về những tác hại mà Mỹ đã làm một cách không cố ý lên các quân nhân Mỹ khi dùng đến chất độc màu da cam. Dựa vào đó, ông bằng lòng bồi thường cho các cựu chiến binh Mỹ nào bị hai chứng bệnh có liên quan đến chất độc màu da cam, mà một trong hai bệnh này là ung thư tuyến tiền liệt".
"Trong phần trả lời báo chí sau đó, tùy viên báo chí của ông Clinton khi được báo chí hỏi: ”những gì sẽ xảy ra cho con trai của các cựu chiến binh có mặt hôm nay khi 50 năm sau họ bị bệnh tuyến tiền liệt?“, tùy viên của ông Clinton trả lời là: “nếu như người cha đã từng phục vụ tại Việt Nam bất luận trong một thời gian dài hay ngắn, mà người con bị tuyến tiền liệt, thì người con cũng sẽ được bồi thường” - ông Aldis cho biết thêm.
Bất đồng
Truyền thông Việt Nam cho biết có khoảng 3 triệu người Việt Nam bị các bệnh tật do chất độc màu da cam và các hoá chất khác gây ra.
Chính phủ Hà Nội đã nói rằng Hoa Kỳ có nghĩa vụ đạo đức là hàn gắn các thương tổn chiến tranh, nhưng chưa bao giờ tìm cách bồi thường cho các nạn nhân.
Còn chính phủ Mỹ thì vẫn bảo vệ ý kiến rằng vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy tác hại của chất độc màu da cam.
Vụ kiện này, theo nhiều người, còn động chạm đến nhiều vấn đề chính trị, và do đó, chắc chắn sẽ thu hút sự quan tâm của dư luận.