Nhân dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, đài BBC đã phỏng vấn thiếu tướng Nguyễn Chuông, nguyên tiểu đoàn trưởng thuộc đại đoàn 312 trong trận Điện Biên.
Tướng Nguyễn Chuông, sinh năm 1926, về hưu sau ba cuộc kháng chiến ở chức vụ phó tư lệnh quân khu.
Trong trận đánh vào Sài Gòn năm 1975, ông giữ chức vụ sư trưởng của quân đội miền Bắc, đánh sư đoàn 5 của quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Tuy vậy, khi nói về những người lính của phe VNCH sau cuộc chiến, ông gọi họ là ‘các anh em phía bên kia’.
Ông cũng kể cho BBC về những lần gặp với đại tướng Võ Nguyên Giáp và được giao nhiệm vụ. Ông cho rằng ông Giáp là người thiết kế cuộc tổng tiến công vào Sàigòn chứ không phải 'người khác' như người ta từng muốn nói như vậy.
Khi nói về trận Điện Biên Phủ, ông kể lại một chuyện độc đáo là chính ông bị bắt làm tù binh.
Có vẻ như ông chưa kể chuyện này cho báo chí Việt Nam trong nước. Ông chính là cấp chỉ huy cao nhất của quân Việt Nam cộng sản bị quân Pháp bắt.
Tại đó, ông có nói chuyện với một tuyên úy Pháp và được người Pháp đối xử khá tốt. Sau chiến thắng, ông bị ‘đi mấy tháng’ và bị ngưng sinh hoạt đảng cộng sản vài năm.
Ông nói có khoảng 100 binh sỹ Việt Minh bị thương đã rơi vào tay quân Pháp và sau khi được giải thoát ra thì ‘gặp rất nhiều vất vả’ từ phía chính 'quân ta'.
Lịch sử và thời cuộc
Về vai trò của Trung Quốc trong trận Điện Biên, tướng Nguyễn Chuông cho Ban Việt Ngữ BBC biết rằng 'không chỉ mỗi Trung Quốc, mà cả Liên Xô cũng giúp đỡ', nhưng quân đội Việt Nam là lực lượng tác chiến, và nhân dân lo việc hậu cần như đóng góp gạo nước.
Ông nghĩ rằng sự giúp đỡ của Trung Quốc trong trận Điện Biên Phủ tuy nhiều nhưng không nhiều như người Trung Quốc nghĩ.
Nhìn lại suốt cuộc đời cầm súng, ông nói có tự hào nhưng thực ra ‘chán quá, chết chóc nhiều quá’ và không muốn để các khách người Pháp bây giờ đến chụp hình ông trong bộ quân phục.
Nay tướng Nguyễn Chuông tỏ ra buồn về thời thế ‘phức tạp, phân chia giàu nghèo’ và muốn xã hội có sự công bằng. Nhưng ông nói ông chẳng còn làm được gì vì đã hết quyền chức.