BBC Vietnamese

Tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch, trụ sở tại New York, vừa ra một thông cáo lên án điều mà họ gọi là "bạo lực chống lại người Thượng trong tuần lễ Phục sinh" tại một số tỉnh Tây Nguyên của Việt Nam.

Human Rights Watch yêu cầu chính phủ Việt Nam phải ngay lập tức cho phép các nhà quan sát quốc tế và giới ngoại giao tới khu vực tìm hiểu tình hình, cũng như chấm dứt các hoạt động mà tổ chức này gọi là "đàn áp người Thượng theo Thiên chúa giáo".

BBC đã hỏi chuyện ông Brad Adams, giám đốc bộ phận Á châu của Human Rights Watch về các cáo buộc này.

- Xin ông cho biết đánh giá của ông về lý do dẫn đến những bất ổn mới rồi ở vùng Cao nguyên Trung phần của Việt Nam?

- Đó là sự tích tụ những phẫn nộ của người dân, những người cảm thấy họ không được chính quyền đối xử một cách tử tế. Các than phiền của người dân đã bị tảng lờ. Dần dà, họ tập hợp nhau lại để tổ chức phản đối.

Cần phải nói, các cuộc biểu tình của người Thượng đều diễn ra một cách hòa bình, những người tham gia không mang vũ khí gì. Tuy nhiên lần này họ đã gặp phải bạo lực từ phía công an, trong vụ đụng độ mới rồi, dân thường cũng đã được sử dụng để chống lại người Thượng.

- Tổ chức của ông và Quỹ người Thượng Montagnard Foundation có quan hệ như thế nào?

- Họ không phải là nguồn cung cấp thông tin cho chúng tôi. Chúng tôi đã rất thận trọng khi phát ngôn và chúng tôi không đưa ra những số liệu như họ cung cấp. Chúng tôi chưa kiểm chứng được con số thương vong mà họ đưa ra.

- Khi giải thích về những gì đã xảy ra tại Tây Nguyên, chính phủ Việt Nam cho rằng đó là do các phần tử quá khích thực hiện với sự xúi giục từ nước ngoài. Ông nghĩ thế nào về giải thích này?

- Dường như chính phủ Việt Nam tin rằng bất cứ ai phản đối lại họ đều là những phần tử quá khích. Tôi cho rằng từ ngữ đó là để sử dụng trong tất cả các trường hợp có chống đối.

Còn về sự can thiệp của nước ngoài thì cả khu vực Tây Nguyên đều đóng cửa, ngay cả giới ngoại giao nước ngoài cũng không vào được. Tôi không biết làm sao các phần tử bên ngoài có thể xâm nhập được và tôi cũng không chắc họ là ai. Tôi nghĩ chính phủ Việt Nam phải nhận thức được là vấn đề không phải ở bên ngoài vào, ở chính nơi đó, ở Tây Nguyên, đang có vấn đề.

- Nhưng làm sao mà những người Thượng, mà đa số là nghèo và kém học thức lại có thể tổ chức được những biểu tình quy mô như vậy, vào thời điểm nhạy cảm của Lễ Phục sinh?

- Người dân tộc thiểu số đã từng tổ chức biểu tình trong các dịp lễ Thiên chúa giáo trong quá khứ. Việc họ tổ chức vụ việc lần này không phải là điều gì đáng kinh ngạc. Tôi cũng không nghĩ cần một kỹ năng đặc biệt nào để tổ chức một cuộc như thế này.

Họ chỉ cần nói chuyện với nhau để chia sẻ những bất bình, từ gia đình này sang gia đình khác, từ địa phương này sang địa phương khác, chẳng cần tới trợ giúp của bên ngoài.

- Việt Nam luôn tuyên bố là muốn bảo đảm an toàn và ổn định ở bên trong nước. Ông nghĩ thế nào về cáo buộc là tổ chức của ông đang góp phần phá hoại sự ổn định chính trị và xã hội ở Việt Nam?

- Cáo buộc đó là hoàn toàn vô lý. Nếu có sự bất bình ổn, thì nó ở ngay trong lòng Việt Nam. Tôi không hiểu tại sao chính quyền Việt Nam không thể ngồi vào bàn đàm phán với những người đang bất bình và phản đối chính phủ?

Và nếu như không có vấn đề mà họ muốn giấu diếm, tại sao họ không cho phép giới ngoại giao, các nhà quan sát quốc tế, hay báo chí quốc tế tới tìm hiểu tình hình? Tôi nhắc lại, là có vấn đề tại chỗ đó, và người ta đang che giấu vấn đề này.

- Thế nhưng nếu như Việt Nam muốn tự giải quyết vấn đề của mình không có sự can thiệp của bên ngoài thì sao?

- Đó là một sự ngụy biện hết sức nực cười. Những tổ chức như chúng tôi chỉ làm một việc là phản ánh thực tế. Chúng tôi không có một nghị trình chính trị nào. Chúng tôi chỉ tìm hiểu tình hình và báo cáo những gì chúng tôi tìm hiểu được.

Ở bất cứ một quốc gia nào, nếu có vi phạm nhân quyền, nếu như người biểu tình bị đàn áp, thì chúng tôi báo cáo về chuyện đó, dù là ở Anh hay Mỹ hoặc là Trung Quốc.

- Vậy thì bước tiếp theo của các ông trong vụ việc người Thượng sẽ là như thế nào?

- Chúng tôi đang tiếp tục theo dõi tình hình để kịp thời báo cáo trước quốc tế về những gì diễn ra tại Việt Nam. Chúng tôi cũng làm việc với những nhân vật mà chúng tôi đánh giá là có thể ảnh hưởng tới chính sách của Việt Nam.

Human Rights Watch mong muốn có đối thoại trực tiếp và thẳng thắn với chính phủ Việt Nam về những gì đã xảy ra cũng như tình hình nhân quyền ở đây nói chung bởi vì chúng tôi đánh giá tình trạng vi phạm ở đây rất đáng gây quan ngại với những vấn đề có thể gọi là trầm trọng.

Nguyễn Văn Nam, TP HCM
Kính gửi các bạn! Nhân quyền hay quyền con người là một thứ quyền bản năng cũng như ăn, mặc, ở... Các bạn nặng lời với HRW là không đúng, bởi vì họ là một tổ chức bảo vệ quyền con người ở bất cứ nơi đâu trên trái đất này. Ở VN không chỉ có Tây Nguyên, mà bất cứ ở nơi nào cũng có những chuyện rắc rối về đất đai, tham nhũng, quyền lợi chính đáng của người dân bị chà đạp. Tôi ví dụ như ở Hà Tây mà báo chí VN đã đưa tin là "nông dân vây doanh nghiệp" hay như ở Phú Tài, Qui Nhơn là "dân chặn nhà máy đá" vv và vv... Dân chúng rất bức xúc với những chính sách của Đảng và nhà nước, nhưng chẳng có cách nào bày tỏ, họ có nói thì cũng chẳng ai nghe, không chừng lại bị chụp mủ. Tôi nghĩ rằng ông Brad Adams đã có cái nhìn trung thực về tình hình VN. Ông ta chẳng ăn tiền của ai để nói xấu người này hay bôi nhọ người khác! Ông bà ta có câu: "tức nước vỡ bờ", "cây kim trong bọc lâu ngày cũng lòi ra"... chẳng có điều gì giấu được mãi đâu? Người Thượng ít học nhưng thẳng thắn, họ chỉ hành động khi quá bức xúc về chuyện gì đó. Tôi nghĩ cách tốt nhất là Đảng, nhà nước nên xem lại những chính sách của mình.

Trung Tuấn, Hà Nội
Đọc những phản hồi đối với các tin về nhân quyền, tôn giáo gần đây trên BBC, tôi nhận ra một điều: BBC đang hứng đòn "phản tuyên truyền" của chính quyền VN. Trước đây điều này diễn ra theo kiểu sách vở hơn: lập lại gần như y chang ý kiến của người phát ngôn chính phủ hay TTXVN. Nay thì làm ra vẻ thực hơn, thực đến mức xỉ vả kiểu bình dân mà người Việt hay nói là "hàng tôm hàng cá", chửi ồ ạt và cấp tập để dập tắt những ý kiến khác. Những phản hồi này từ đâu? Chắc là từ những người được phân công chuyện làm công việc phản tuyên truyền như vậy rồi. Những ai không tín nhiệm thông tin từ BBC người ta đã không thèm nghe đài, không thèm vào website của đài làm gì đâu.

Tôi cũng cho rằng thời gian vừa qua chính quyền VN đã dành nhiều quan tâm đến người thiểu số sau sự kiện năm 2001. Chính quyền VN thừa sức để nhận ra vị thế và vấn đề của vùng này, và họ thật tâm cải thiện điều kiện nơi đây, cho người dân nơi đây. Nhưng vấn đề lại là ở chỗ tình trạng tồi tệ ở đó không nằm ngoài tình trạng chung của nhiều nơi khác trên đất nước này. Những bất bình tại đó không nằm ngoài những bất bình trong công chúng của đất nước này. Từ trung ương, chính quyền có thể quan tâm hơn đến Tây Nguyên, nhưng cũng như sự bất lực trong việc cải thiện môi trường xã hội chung, cải thiện lòng tin chung của toàn thể dân chúng, điều này không đem lại nhiều kết quả. Sự bất lực đó còn là vì trung ương thì quan tâm đến phát triển và người thiểu số, nhưng cấp dưới thì chỉ quan tâm túi riêng và các quyền lợi cá nhân khác. Họ càng khai thác sự quan tâm của trung ương để tăng thu địa phương và cá nhân, khi có gì đó bất ổn thì lại gõ cửa trung ương xin ý kiến và để trung ương điều động giải quyết. Đâu đâu cũng vậy, người ta chỉ lo danh vọng, quyền lợi, túi tiền riêng của quan thôi, không lo đến dân đâu, nên Tây Nguyên mới thế.

Nhưng dù quả thật chính quyền trung ương thật tâm chăm lo cho người thiểu số, thì Human Rights Watch vẫn đúng khi nói rằng bất cứ ai phản kháng thì cũng bị cho là quá khích và có sự xúi giục bên ngoài, mà không chịu thừa nhận chính là vấn đề bên trong mới là nguyên nhân gây ra sự việc, do sự bất bình tích tụ trong dân chúng. Và thật nực cười khi có ý kiến nói rằng tổ chức này chuyên đi xúi giục bạo động trên khắp thế giới.

Có phản tuyên truyền thì cũng nên có học thức một chút, không thì người ta cười là mình vô học. Human Rights Watch là tổ chức nhân quyền có uy tín nhất trên thế giới, là một tổ chức phi chính phủ có tầm mức toàn cầu mà mọi nhà nuớc đều kiêng nể. Họ không chỉ chỉ trích VN hay TQ mà bất cứ nơi nào có bất cứ biểu hiện gì xâm phạm đến quyền con người, trong sự việc mà họ lên tiếng đó. Mỹ và các nuớc châu Âu cũng không nằm ngoài điều này đâu. Các quốc gia này có thể cũng sẽ khó thừa nhận khi bị Human Rights Watch cáo buộc, nhưng họ không làm điều đó theo kiểu phỉ nhổ hoàn toàn lên việc làm đầy quan tâm đến con người của HRW. Khi bị cáo buộc một điều gì đó, Mỹ hay một nước châu Âu đâu có nói bóng gió rằng HRW là thế lực của VN, TQ, Iran, Pakistan, vv..., trong khi ở VN, bất kỳ tổ chức nào bên ngoài lên tiếng cáo buộc thì luôn nhận được sự phỉ báng như vậy. Khi HRW hay tổ chức nào đó cáo buộc Mỹ hay châu Âu thì VN dẫn lại, đăng tin như là thông tin chính trực, đáng cổ vũ. đến khi mình bị cáo buộc thì gán cho người ta là "tay sai" của quốc gia cũng bị cáo buộc đó. Trong thời đại mà nhân quyền là chuẩn mực hàng đầu, sự phỉ báng đối với một tổ chức cổ xúy và bảo vệ nhân quyền có vai trò toàn cầu như vậy, thì chẳng khác nào là phỉ báng lên sự thừa nhận nhân quyền của nước mình.

Thính giả giấu tên
Những điều mà ông Adams nói trên là hoàn toàn bịa đặt, tôi vừa mới ở trên Cao nguyên về và thấy tình hình ổn định trở lại sau ngày lễ Phục sinh.

Đào Đức Thanh, Đức
Một thực tế phải thừa nhận là có mâu thuẫn trong cách phát ngôn Chính Phủ Việt Nam và HRW. Theo tôi vấn đề có thể còn bắt nguồn từ những hiểu sai những điều cơ bản trong Tuyên Ngôn Nhân Quyền và ứng xử quốc tế. Những mâu thuẫn này cần phải được ưu tiên giải quyết trước tiên, thì mới có thể hy vọng đi những bước tiếp theo. Rất tiếc để đi đến đàm phán về vấn đề này không có một cơ quan trung gian đứng ra dàn xếp. Chính Phủ Việt Nam hiện không tin vào các cơ quan đưa tin bên ngoài, điều này nghe có vẻ phi lý nhưng đó là thực tế. Việc làm này của Chính Phủ Việt Nam là cực đoan nhưng chúng ta cũng không lạ gì cách sử dụng vũ khí truyền thông của một số cơ quan phát ngôn. Ai đang chiếm giữ hệ thống thông tin toàn cầu người đó sẽ ! chiếm được cảm tình của dư luận. Tôi xin phân tích câu phát ngôn của HRW: „Bạo lực chống lại người Thượng trong tuần lễ Phục Sinh“. Tổ chức này đồng hoá một vụ việc với một chính sách, trong đó đánh trực tiếp vào tình cảm của những người Châu Âu theo Kito giáo. Rõ ràng ở đây Chính Phủ Việt Nam tỏ ra rất kém khi sử dụng các phương tiện truyền thông quốc tế, và không có những phản ứng kịp thời đối phó với dư luận bên ngoài. Theo tôi cơ quan phát ngôn của Việt Nam cần phải khôn khéo hợp tác chặt chẽ hơn nữa với các tổ chức đưa tin quốc tế, và để cho họ vào xem xét tình hình.

Việt Hoàng, Matxcơva
Cáo buộc của HRW như thế nào chúng ta cần có thời gian để kiểm chứng . Tuy nhiên có một sự thật không thể chối cãi được đó là Việt nam đã không cho phép bất cứ một người nước ngoài nào đến Tây Nguyên để tìm hiểu thực tế và quan sát . Như vậy rõ ràng là không minh bạch , Họ có quyền nghi ngờ . Nếu do bị xúi giục , hoặc do những kẻ quá khích gây ra ... thì cũng nên để báo chí Quốc tế kiểm tra lại và đưa tin trung thực , việc gì mà dấu diếm ? Còn bảo rằng đây là công việc nội bộ của VN , không khiến người ngoài can thiệp vào ... cũng là quá cũ mèm rồi . Tại sao Họ ( Quốc tế ) cứ chỉ trích VN mà không phải là một nước nào khác ? Nếu VN làm đúng mà Họ sai tại sao không kiện Họ ? Quyền của con người đã được cả Thế giới thông qua bởi " Tuyên Ngôn Nhân Quyền " , trong đó có cả VN . Như vậy những vấn để liên quan đến những quyền lợi của con người ở mọi nơi trên Thế giới đều được tôn trọng , quan tâm và bảo vệ , và đó không còn là chuyện riêng của từng Quốc gia nữa , mà là trách nhiệm chung của Toàn Thế Giới . Tiên trách kỉ , Hậu trách nhân . Tại sao cứ có chuyện gì xảy ra là đổ cho Nước ngoài xúi giục , do những kẻ quá khích , phản động v.v. như thế làm sao biết được lỗi lầm để mà sửa chữa ?

Trần Minh Hoàng, Hà Nội
Vấn đề dân tộc ít người ở Quốc gia nào cũng có. Ở Nga có Chesnhia, ở Trung Quốc có người Tây Tạng, ở Mĩ có người da đỏ,v.v... Ở Việt nam, người dân tộc thiểu số được Nhà nước đối sử rất ưu tiên. Xin kể ra đây một số việc làm của Nhà nước Việt nam: 1. Về giáo dục: các tỉnh có người dân tộc thiểu số, Nhà nước đều xây dựng trường Dân tộc nội trú. Con em người dân tộc thiểu số được đến ở và Nhà nước nuôi ăn học cho làm việc. Con em người Kinh thì không được như vậy. 2. Người Dân tọc thiểu số được ưu tiên vào học Đại học. Người kinh thì phải thi đỗ điểm cao, gia đình phải nuôi an học trong 5 năm. Số tiền khoảng 30 triệu đồng. Học xong sinh viên và gia đình họ phải tự xin việc làm. Phải nhớ rằng tuyệt đại đa số người Kinh phải lao động cật lực trên miếng ruộng, đổ mồ hôi, sôi nước mắt mới kiếm nổi đồng tiền bát gạo nuôi con ăn học và đóng thuế cho Nhà nước. Còn rất nhiều việc làm nữa của Nhà nước cho người dân tộc thiểu số tôi không có thời gian nêu ra.

Tôi chỉ xin nhấn mạnh thêm rằng: Đảng Cộng sản Việt nam rất coi trọng nhân tài, Mục tiêu Lí tưởng của Đảng là vì cuộc sống hạnh phúc cho toàn dân(54 dân tộc anh em). Lịch sử của Đảng đã từng 2 lần lãnh tụ tối cao là người dân tộc ít người. Đó là Đ/c Hoàng Văn Thụ khi Đảng chưa nắm chính quyền; và nay là Đ/c Nông Đức Mạnh. Tôi cho rằng các phương tiện thông tin đại chúng cần làm cho mọi người hiểu rằng: Phải sống và lao động để tạo ra của cải vật chất nuôi mình và đóng góp cho xã hội. Bất cứ một thể chế nào cũng tôn trọng người lao động. Có thể ở Hoa kì lao động được trả mức lương cao hơn. Nhưng liệu Hoa kì có tạo nổi việc làm và trả lương cho tất cả người Thượng, tất cả người Kinh, tất cả 54 dân tọc sống trên đất Việt nam??.. Nếu Hoa kì và Châu Âu làm được việc này và thoả thuận với Nhà nước Việt nam thì tôi tin rằng sẽ được hết sức hoan nghêng. Trái lại nếu các vị không làm được như thế thì hãy để chúng tôi tự làm. Tôi rất kính phục BBC trong vụ phanh phui những việc làm của Chính phủ Anh vừa qua. Rõ ràng là Irác không có vũ khí huỷ diệt hàng loạt. Tôi tin rằng BBC sẽ thông tin đầy đủ hơn về người Thượng ở Tây nguyên. Và phải cho họ hiểu rằng ở đâu cũng phải làm mới có ăn. Các vị đừng tạo ra ảo tưởng về một thiên đường hưởng thụ ở Hoa kì hoặc Anh quốc. Xin cám ơn quý vị!

Lãm, Đà Nẵng
Gửi ông Human Rights Watch. Đọc qua bài trả lời phỏng vấn của ông về vấn đề người thượng ở Việt nam, tôi cảm thấy hình như ông ngồi ở bên trời tây rồi tưởng ra để trả lời vậy. Tôi thấy ông hằn học với nhà cầm quyền VN quá. Và ông chắc cũng không mấy thiện cảm với dân tộc Việt Nam. Và chắc rằng ông đang âm mưu dùng chiêu bài người thượng để làm một việc xấu xa nào đấy với Nhân dân Việt nam. Ông có biết rằng người thượng biểu tình hay là bạo động, quấy phá. Biểu tình kiểu gì mà lại dùng xe chở đá theo để ném vào nhà dân hai bên đường. Kiểu phá phách như vậy buộc dân chúng phải tự vệ là lẽ đương nhiên. Nếu không có cảnh sát và chính quyền can thiệp kịp thời thì sự thể không biết sẽ đi đến đâu. Cuộc bạo động này rõ ràng có sự giúp sức và chỉ đạo của các thế lực quá khích ở nước ngoài.Bởi vì tất cả đều đã được chuẩn bị sắp đặt từ trước, có tổ chức chứ không tự bột phát như ông suy đoán đâu. Bây giờ người tâ sử dụng các phương tiện hiện đại để điều khiển mọi việc xa mà ông lại ngô nghê nói rằng "các ngã đường đều đóng cửa không ai vào được"họ đâu cần phải trực tiếp vào mà điều khiển từ xa. Ông là giám đốc của một tổ chức chuyên gây rác rối và kích động bạo động trên toàn thế giới mà trả lời có vẻ thơ ngây thế. Việt nam chúng tôi có câu " Giả chết bắt quạ. Giả đui nhìn . . . " có lẽ câu nầy đúng với ông trong trường hợp này.

Nguyễn Quốc Anh, TP HCM
Nhân quyền hãy nói về vấn đề Iraq. Mỗi một quốc gia cần phải có nền độc lập riêng của quốc gia đó. Việc một quốc gia sử dụng vũ lực đối với một quốc gia khác chúng ta có thể gọi là xâm lược, nói cách khác là sử dụng chiêu bài khác nhằm tìm kiếm lợi ích của quốc gia reo rắc chiến tranh mà thôi. Ai nói Mỹ không được gì sau cuộc chiến Iraq?