Một quán ăn của người Việt trong khu thương mại Galeria Mokotow ở Warszawa

Con số ước tính cho thấy các nước EU mới tại Đông Âu đóng góp vào EU chung hàng vạn người Việt hay gốc Việt, đưa EU trở thành một trong vài vùng có người Việt tập trung đông đảo nhất ngoài Việt Nam.

Nhiều người Việt ở Hungary hy vọng luật mới của những nước chủ nhà sẽ tạo điều kiện cho họ hội nhập nhanh hơn.

Ông Đinh Đức Thanh từ Hungary cho BBC biết rằng ông và bè bạn mong đợi từ sau ngày 1.05, với quyền định cư ở Hungary, họ sẽ có nhiều cơ hội đi lại, làm ăn ở các nước EU cũ hơn trước.

Ông cũng nói dù là người Việt nhưng ông và bạn bè cũng vui cùng người Hungary nhân ngày vào EU.

Tại Balan luật mang tên abolicja (tạm dịch là xóa án) đã cho phép một số người Việt nhập cư không có giấy từ nhưng trước một thời hạn nhất định được quyền hợp pháp hóa giấy tờ cư trú.

Nhưng như ông Phạm Đăng Hiếu từ một đài phát thanh ở Berlin cho BBC biết, người Việt từ hai vùng Đông Berlin và Tây Berlin vẫn còn nhiều cách biệt.

Theo ông, người Việt từ Tây Đức dễ tìm tiếng nói thông cảm với Việt Kiều tại Hoa Kỳ. Còn người Việt ở Đông Đức thì gần gũi hơn với các đồng hương tại Balan hay CH Czech.

Người liên kết, ta vẫn là ta

Như vậy, dù châu Âu liên kết ngày một chặt chẽ, người Việt vẫn phân biệt nhau theo các tuyến Đông-Tây, Nam-Bắc, hay thuyền nhân tỵ nạn và gốc cộng sản.

Một điều dễ thấy là hiện các hoạt động cộng đồng của người Việt ở châu Âu còn mang tính địa phương.

Điều đó có thể hiểu được vì những người Việt ở các nước gốc cộng sản mà đa số chưa có quốc tịch nước sở tại vẫn có nhiều sinh hoạt cộng đồng với các tòa đại sứ của Việt Nam ở những nước đó.

Họ cũng phần nào chịu sự kiểm soát của các cơ quan này về mặt lãnh sự và một số lĩnh vực khác.

Dù có hoạt động thương mại sôi động, họ có vẻ dè dặt hơn những người Việt ở Tây Âu trong việc đón nhận các giá trị phổ quát của châu Âu như nhân quyền và dân chủ. Tất nhiên cũng có những người nghĩ khác nhưng họ còn khá ít.

Người Việt ở Đông Âu như Balan quan tâm đến kinh doanh nhiều hơn chính trị

Suy tư nặng về quá khứ cũng là một đặc tính của cộng đồng này.

Và vì thế, dù số lượng có thể lên đến vài trăm nghìn người nhưng chưa có một tổ chức chung nào đại diện cho tất cả những công dân EU gốc Việt hay người Việt Nam sống tại EU.

Tuy thế, chắc chắn với giao tiếp ngày một nhiều sau khi EU mở rộng, chắc chắn là người Việt từ các vùng khác nhau của EU sẽ hiểu nhau hơn và dần tìm được tiếng nói chung trong các vấn đề của châu Âu.

Hoạt động thăm viếng thân nhân, bạn bè, làm quen Đông Tây trong chính những người Việt Nam ở châu Âu đã bắt đầu nhưng chắc còn phải mất nhiều thời gian mới có được kết quả.