Vấn đề người Thượng trong quan hệ Campuchia và UNHCR
Tiếp theo những gì xảy ra tại miền Tây Nguyên Việt Nam vào cuối tuần vừa rồi, giới chức Campuchia đang tăng cường canh gác khu vực biên giới giữa Campuchia và Việt Nam.
Cảnh sát trưởng tỉnh Ratanakiri được Thông tấn xã AFP trích lời nói rằng họ đang báo động cao vì sợ người Thượng "sẽ vượt biên trái phép sang Campuchia".
Sau cuộc bạo động hồi đầu năm 2001, hàng ngàn đồng bào Thượng đã chạy sang tỵ nạn tại Campuchia, gây áp lực nặng nề lên không chỉ chính phủ hai nước láng giềng mà cả Cao ủy Tỵ nạn Liên hiệp quốc UNHCR.
Đài BBC vừa hỏi chuyện ông Nikola Mihajlovic, đại diện trưởng UNHCR tại Campuchia xung quanh chủ đề người Thượng tỵ nạn. Câu hỏi đầu tiên là: có thực sự là Campuchia đang tăng cường kiểm soát vùng biên giới vì lý do người Thượng?
- Vâng, chúng tôi cũng có nhận được thông tin đó. Thế nhưng tôi nghĩ đây không phải là điều quá mới vì Campuchia đã tăng cường lực lượng cảnh sát tại khu vực biên giới với Việt Nam kể từ khi đóng cửa đường biên hồi tháng Tư năm 2002 ngay sau khi đóng cửa hai trại tỵ nạn ở Mondolkiri và Ratanakiri là nơi đón tiếp người Thượng từ Việt Nam sang tỵ nạn.
- Thế nhưng tin chúng tôi nhận được tin cho dù đã đóng cửa biên giới, người Thượng Việt Nam vẫn tiếp tục chạy sang Campuchia để xin các ông giúp đỡ. Hiện thì văn phòng UNHCR ở Phnompenh che chở cho bao nhiêu người Thượng tất cả thưa ông?
- Vào thời điểm này có tất cả 74 người Thượng từ Việt Nam đang trú tại cơ sở của chúng tôi ở Phnompenh. Chúng tôi đang làm giấy tờ giải quyết đơn xin tỵ nạn của họ. Trong những lần trước thì hoàn cảnh của người Thượng khá đa dạng nhưng trong số người lần này, dường như tất cả họ đều có lý do chính đáng để mà lo sợ khi quay trở về nước.
- Trong tuần qua, có tin là giới chức Campuchia đã than phiền rằng Campuchia trở thành nạn nhân của chính sách mà UNHCR sử dụng trong vấn đề người Thượng Việt Nam. Ông nghĩ sao về cáo buộc này?
- Chúng tôi tiếc là họ đã đưa ra bình luận như vậy. Tôi muốn nhấn mạnh UNHCR không bao giờ liên quan tới việc buôn người, chúng tôi luôn luôn thông báo cho các cơ quan hữu trách của Campuchia về những gì chúng tôi tiến hành ở Campuchia.
Và chúng tôi không làm điều gì bất hợp pháp ở Campuchia cả. Chúng tôi hoạt động trong khuôn khổ hợp tác mà chúng tôi ký với Campuchia, cũng như theo đúng tinh thần Công ước Quốc tế 1951 về người tỵ nạn mà Campuchia cũng là thành viên.
- Thế nhưng họ cho rằng Cao ủy Tỵ nạn đã khuyến khích người Thượng chạy sang Campuchia vì đã che chở cho họ. Bằng chứng là có thông tin nói người Thượng sang Campuchia đã tới thẳng văn phòng Cao ủy vì biết chắc sẽ được tiếp nhận ngay lập tức.
- Chúng tôi không có liên quan gì tới những sự kiện xảy ra ở bên kia biên giới tại Việt Nam. Thế nhưng tất nhiên khi họ tiếp cận chúng tôi thì họ sẽ được trợ giúp, tuy rằng cơ sở của chúng tôi đã bị thu hẹp lại và chỉ còn ở Phnompenh thôi.
Người tỵ nạn vượt qua các địa phận khác tới chỗ chúng tôi bằng cách nào chúng tôi không biết, chúng tôi chỉ quan tâm để khi họ tới cầu cứu chúng tôi thì chúng tôi che chở và giúp đỡ họ.
- Lần trước sau sự kiện 2001 đã có một làn sóng của người Thượng từ Việt Nam chạy sang Campuchia. Lần này ông có nghĩ sẽ có một đợt người tỵ nạn tương tự?
- Chuyện gì cũng có thể xảy ra. Chúng tôi sẵn sàng che chở và hỗ trợ những người tới văn phòng chúng tôi xin cứu giúp. Thế nhưng tôi không thể nói chắc họ có tới không và bao nhiêu người.