Tướng Võ Nguyên Giáp tại trận Điện Biên Phủ

Quyết định chiến đấu ở Điện Biên Phủ là của tướng Henri Navarre, người đã thay thế tướng De Lattre, với mục đích là để buộc Việt Minh phải ra mặt chiến đấu và qua đó đánh bại họ một lần quyết định.

Năm trăm cây số phía Tây Bắc Hà Nội, Điện Biên Phủ được phía Pháp coi là một địa điểm lý tưởng. Cuối tháng 11 năm 1953, quân đội Pháp bắt đầu tập trung ở vùng này.

Trận đánh khởi sự vào 13 tháng 3 và kéo dài cho đến khi những binh sĩ Pháp mệt mỏi kéo cờ trắng đầu hàng vào ngày 7 tháng 5. Nhưng thật ra đối với cuộc chiến Việt Pháp thì chiến thắng đó có phải là quyết định hay không? Đài BBC đã đặt câu hỏi đó cho Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng và được ông trả lời:

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng: Chiến thắng Điện Biên Phủ quả là một chiến thắng lớn, nhưng đứng về phương diện quân sự mà nói thì nó chưa phải là một chiến thắng quyết định, bởi vì ngay trong trường hợp khi thất bại ở Điện Biên Phủ quân đội Pháp chỉ thiệt hại khoảng 5 đến 10 phần trăm lực lượng thôi, trong khi đó Việt Minh cũng bị thiệt hai khá nặng. Thành ra ngay sau Điện Biên Phủ ít lâu, các trận đánh ở miền Bắc, vốn là chiến trường chính đều lắng đọng, vì cả hai bên đều phải tập trung lực lượng lại. Nhưng trên một phương diện khác, chiến thắng Điện Biên Phủ có tính quyết định trong cuộc chiến Việt Pháp, bởi vì ảnh hưởng tâm lý đối với các chính khách của Pháp. Khi thất bại ở Điện Biên Phủ xảy ra trong lúc đang họp Hội nghị Genève nó đã ảnh hưởng rất lớn đến việc Pháp muốn rút lui ra khỏi Đông Dương bằng mọi giá.

Hình ảnh lúc thắng trận

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng: Đứng về phương diện quân sự thì Mậu Thân và Điện Biên khác nhau rất nhiều. Cần phải nhớ Điện Biên Phủ là một thất bại của quân đội Pháp. Quân đội Pháp đã bị thua và mất đi khoảng gần hai chục ngàn binh sĩ, toàn là binh sĩ thiện chiến. Đó là một chiến thắng quân sự rõ ràng cho lực lượng Việt Minh. Ngược lại Mậu Thân là một thất bại của phía Cộng sản Việt Nam. Những thiệt hại của Cộng sản Việt Nam trong trận Mậu Thân rất nặng. Gần như là toàn bộ lực lượng du kích của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đã bị tiêu hủy trong trận đó. Nhưng về một phương diện khác thì có thể nói Mậu Thân và Điện Biên Phủ giống nhau, đó là ảnh hưởng tâm lý của trận đánh. Đối với Điện Biên Phủ thì trận này đã ảnh hưởng đến quyết định của chính phủ Pháp, và cuối cùng chính phủ Pháp rút ra khỏi Việt Nam bằng mọi giá. Mậu Thân cũng vậy. Mậu Thân đã đánh mạnh vào tâm lý của dân chúng Mỹ, khiến cho các chính quyền Mỹ về sau này không thể ở lại Việt Nam được.

BBC: Tức là một trận thì thua, một trận thì thắng nhưng kết quả giống nhau.

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng: Vâng, kết quả về tâm lý thì giống nhau.

BBC: Bây giờ nhìn lại 50 năm Điện Biên Phủ và 36 năm của Mậu Thân thì chúng ta có thể đi đến kết luận nào?

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng: Kết luận đối với Pháp và Mỹ thì trong cả hai trường hợp vấn đề là phải làm sao để cho dân chúng thấy được rõ để mà hy sinh cho một cuộc chiến, nếu không thì ảnh hưởng sẽ làm cho chính quyền không thể tiếp tục được cuộc chiến. Về phía Việt Nam thì hai trận này cho thấy rõ là những người lãnh đạo cuộc chiến của Hà Nội đã hiểu rõ cái yếu tố quan trọng là tâm lý còn mạnh hơn là quân sự nữa.

BBC: Và đó là một bài học mà có lẽ có ý nghĩa đối với cuộc chiến Iraq hiện nay phải không?

Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng: Đúng vậy.