Malcolm Haslett Phân tích viên các vấn đề Á-Âu

Đường ống dẫn dầu Á-Âu có thể đi qua Nga hoặc Ukraina

Trong những diễn biến mới nhất, ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ bày tỏ quan ngại về quyết định của Ukaine muốn quay ngược dòng chảy của đường ống này.

Thay đổi

Trước đây người ta thiết kế đường ống để chuyển dầu từ biển Caspian sang phương Tây, bây giờ theo ý của Ukraine thì lại xuất dầu của Nga sang hướng biển Đen và Địa Trung Hải, qua vùng Bosporus.

Đây là điều mà Thổ Nhĩ Kỳ không hài lòng, nhưng ngoài ra cũng còn nhiều lý do khác nữa biến đường ống này thành tâm điểm tranh cãi.

Đường ống Odessa Brody hoàn thành năm 2001, nhưng hiện vẫn chưa đưa vào sử dụng.

Ban đầu Ukraine lên kế hoạch kết nối vùng Brody ở miền tây với hệ thống ở phía nam của trục đường ống tên là Druzhba, tức là Hữu nghị, giữa Nga và Trung Âu.

Ý tưởng đưa ra là đường ống này có thể lấy thêm một số dầu thừa từ vùng Caspian, sau khi đã vượt qua biển Đen và vùng Caucasus để sang thị trường châu Âu.

Lợi cho Thổ Nhĩ Kỳ

Chiến lược này đã được chính quyền Ukaine thông qua hồi tháng Hai, và Thổ Nhĩ Kỳ là một trong số các nước rất hài lòng với viễn cảnh là đường ống này sẽ chia bớt tải của các đường ống Bosporus và Dardanelles.

Chính quyền Ankara cho rằng hệ thống đó liên tục chịu nguy hiểm gây ra thảm họa môi trường do các xe tải di chuyển qua lại bên trên.

Tuy vậy, thỉnh thoảng Ukaine vẫn bị Nga và các tập đoàn dầu của Nga gây sức ép muốn bơm dầu từ hướng Brody về Odessa, chứ không phải Odessa về Brody.

Phía Nga nói đường ống này vẫn chưa hoạt động từ sau ngày khánh thành, và đưa ra các hứa hẹn có lợi cho Ukraine nếu thay đổi chiều bơm dầu.

Cùng với các quyết định chiến lược khác, giới chức Ukraine đã vài lần đem chuyện này ra cân nhắc.

Gần đây Ukraine tìm được cách giải thích rằng chỉ bơm dầu theo chiều khác trong một khoảng thời gian tạm thời.

Quay sang Nga

Với giới quan sát viên quốc tế thì những cân nhắc này thể hiện mối quan hệ khá tế nhị khi chính phủ Kiev muốn giữ cân bằng ngoại giao giữa Nga và phương Tây.

Và đây mới là vấn đề quan trọng hơn chuyện dầu của ai sẽ chảy đến thị trường nào.

Chuyện này liên quan đến các lợi ích đầu tư lâu dài. Ukraine biết phương Tây rất muốn giúp các nước Cộng hòa trước đây của Liên bang Xô viết giảm bớt sự áp đảo của kinh tế và chính trị Nga lên vùng này.

Trong khi đó thì Nga cũng ở vào thế rất muốn giữ vị thế đó trong khả năng có thể làm được.

Những đường ống không đi qua lãnh thổ Nga như là Tuyến đường Odessa Brody chắc chắn sẽ làm giảm ưu thế độc quyền của Nga trong tuyến đường xuất khẩu dầu và khí cho vùng Caspian.

Người ta từng có kế hoạch kéo dài đường ống này sang thành phố Plock của Ba Lan, nơi có thêm đường xuyên sang biển Baltic và miền bắc nước Đức.

Thế quốc tế

Công trình đó chắc chắn sẽ gia tăng đáng kể tầm quan trọng của đường ống Odessa Brody trong tuyến đường vận chuyển dầu khí từ vùng Caspian sang phương Tây.

Hiện tại đang có một tập đoàn liên doanh giữa Ukaine và Ba Lan theo đuổi dự án xây tuyến đường ống nối dài này, mà theo cách nhìn của Nga, thì là không có lợi.

Các tin tức cho hay hiện tại bên trong nội bộ giới lãnh đạo Ukaine có sự phân chi rõ rệt giữa phe chính trị và phe kinh tế, và các đồn đoán đó giải thích phần nào chuyện thay đổi qua lại các quyết định.

Hiện tại, chính phủ Ukraine vẫn cương quyết theo đuổi mục tiêu dài hạn về chuyện tham gia khối Liên hiệp châu Âu mở rộng.

Tuy vậy, có thể thấy họ cũng khó lòng từ chối trước những lợi nhuận tiền bạc từ Nga trong thời gian ngắn để cho phép Nga khai thác tuyến đường ống huyết mạch này.