Ông Bot nói ASEM là một diễn đàn có vai trò rất quan trọng

Như vậy, hiện nay ASEM mở rộng tới 39 thành viên, bao gồm cả Miến Điện là quốc gia đã gây nhiều sóng gió trước khi được Châu Âu chấp thuận vào ASEM với một số điều kiện.

Trước khi lễ tiếp nhận thành viên mới diễn ra, Bộ Trưởng Ngoại Giao Hà Lan, nước đương kim chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu, Bernard Bot, đã dành cho Hồng Nga của đài BBC một cuộc phỏng vấn.

Trước hết, ông nói về sự tham gia của Miến Điện:

Ông Bernard Bot: Tôi hiểu rằng chúng tôi đang gặp một số vấn đề trong Liên Hiệp Châu Âu. Nguyên do là vì những tranh cãi xung quanh vấn đề Myanmar.

Trước đây chúng tôi đã đưa ra một số điều kiện cho việc tham gia ASEM của Miến Điện, chủ yếu có liên quan tới việc trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi, lãnh tụ đối lập và một số các chủ đề khác.

Chúng tôi có cảm giác rằng chưa có điều kiện nào được thỏa mãn cả. Vì thế, vào lúc Hà Lan bắt đầu nắm chức vụ chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu, chúng tôi đã tổ chức một cuộc họp không chính thức giữa các ngoại trưởng và đưa ra một loạt các đòi hỏi khác và đặt ra hạn định cho việc trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi.

Khi Myanmar không thỏa mãn điều kiện đó, chúng tôi phải nghĩ đến việc thắt chặt các hình thức trừng phạt, trước hết là về hạn chế visa vào châu Âu đối với các quan chức Miến điện.

Sau đó, trong lĩnh vực tài chính quốc tế, các công ty Châu Âu sẽ không trợ giúp tài chính cho các công ty nhà nước của Miến Điện. Các tổ chức tài chính của Châu Âu sẽ từ chối các khoản vay cho Miến Điện.

Tuy nhiên, vì tính đến việc người dân Miến Điện sẽ phải chịu hậu quả của việc này, chúng tôi sẽ tăng viện trợ cho các ngành y tế và giáo dục chứ không giảm.

Như vậy chúng tôi đã chuẩn bị một gói biện pháp mà chúng tôi sẽ mang ra sử dụng.

Thứ Hai tới, trong cuộc họp Ủy Hội Các Vấn Đề Chung ở Brussels, chúng tôi sẽ mang chuyện này ra bàn và thông qua gói biện pháp mà các bộ trưởng đã thống nhất từ trước.

BBC: Ông có nghĩ là với cách áp dụng các biện pháp trừng phạt như đã nói ở trên, Châu Âu có thể giúp cải thiện nền dân chủ ở Miến Điện?

Ông Bernard Bot: Tôi nghĩ điều quan trọng là gửi tới các chính phủ một thông điệp rõ ràng, một tín hiệu chính trị rõ ràng. Điều này không chỉ áp dụng với chính phủ Miến Điện mà còn áp dụng với tất cả các quốc gia tham gia diễn đàn ASEM.

Thông điệp đó là châu Âu không chấp nhận thái độ hành xử kiểu như vậy. Chúng tôi cũng muốn tập trung sự chú ý của toàn thế giới vào một điểm là cho dù đã hứa hẹn nhiều lần, chính phủ Miến Điện vẫn chưa chịu trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi.

Tôi nghĩ việc chúng tôi tiếp tục gây áp lực là điều vô cùng quan trọng, vì một lẽ tình huống này là không thể chấp nhận được.

BBC: Thế nhưng các ông vẫn chịu ngồi cùng bàn với đoàn Miến Điện. Liệu những cử chỉ có tính nhượng bộ như vậy có mang tới cho thế giới một thông điệp không nhất quán hay không?

Ông Bernard Bot: Tôi không nghĩ như vậy, chúng tôi luôn duy trì một thông điệp rõ ràng. Chúng tôi có một cách tiếp cận song song, một mặt chúng tôi coi trọng đối thoại và nghĩ rằng cần tỏ rõ quan điểm với Miến Điện một các trực tiếp.

Không chỉ có EU mà các nước châu Á, thí dụ như Nhật Bản chẳng hạn, cũng tỏ ra không hài lòng về thái độ của Miến Điện. Mặt khác, chúng tôi cho rằng cần có các biện pháp trừng phạt và sẽ có quyết định về khả năng này vào thứ Hai tới đây.

BBC: Có đánh giá cho rằng Châu Âu đang nỗ lực áp đặt các giá trị của mình lên khác nước khác nhất là ở Châu Á, thế nhưng Châu Âu có sự lựa chọn mục tiêu. Thí dụ như, Miến Điện như chúng ta biết đã bị chỉ trích nặng nề, trong khi đó một số quốc gia khác cũng cùng một thể chế cộng sản và không cho phép bất đồng chính kiến lại không bị phê phán, thí dụ như Trung Quốc chẳng hạn. Ông nói sao về điều này?

Ông Bernard Bot: Trung Quốc và những gì xảy ra tại Trung Quốc cũng sẽ được mang ra bàn hội nghị ủy hội vể các vấn đề chung của châu Âu để bàn.

Bản thân tôi đã từng tới Trung Quốc một thời gian ngắn trước đây và tôi cũng như nhiều vị lãnh đạo Liên Hiệp Châu Âu đã bày tỏ tới chính phủ Trung Quốc quan ngại của chúng tôi về tình hình nhân quyền ở nơi đây.

Chúng tôi cũng đang cân nhắc một số biện pháp phản đối tình trạng nhân quyền ở Trung Quốc.

BBC: Chắc là ông cũng nghe thông tin rằng mới rồi, Hoa Kỳ đã liệt Việt Nam vào danh sách các nước gây quan ngại đặc biệt trong lĩnh vực nhân quyền và tự do tôn giáo. Ông nghĩ gì về việc này?

Ông Bernard Bot: Tôi nghĩ đây là chuyện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Liên Hiệp Châu Âu cũng như Hà Lan đều không muốn bình luận gì về chuyện này. Tuy nhiên, tôi hy vọng quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ tiếp tục phát triển và ổn định.

BBC: Đã có những than phiền rằng hội nghị ASEM nặng về tính hình thức, nhưng thực chất không có điều gì đáng kể. Ông có đồng ý với đánh giá này không?

Ông Bernard Bot: Nếu như nhìn vào chương trình nghị sự của hội nghị lần này, các nguyên thủ quốc gia sẽ có điều kiện bàn bạc về tình hình thế giới, các vấn đề có tính chất toàn cầu.

Chúng tôi cũng bàn về sự tồn tại của diễn đàn ASEM, xem liệu có nên mở rộng hơn, làm sâu thêm diễn đàn này hay không.

Chúng tôi cũng sẽ bàn về khía cạnh hợp tác kinh tế và tài chính, một lĩnh vực có thể nói là có tầm quan trọng đặc biệt nếu chúng ta xét đến ngân sách thương mại giữa hai khối. Cho nên, tôi nghĩ hội nghị có nội dung rất phù hợp.

Về tính thực tế thì khía cạnh kinh tế cũng quan trọng chẳng kém khía cạnh chính trị và hội nghị ASEM lần này đặt mục tiêu giải quyết nhiều vấn đề quan trọng trên cả hai khía cạnh.

Một điều nữa tôi muốn nói, là ngay cả việc chúng ta có thể cùng ngồi mà bàn về những chuyện này một cách cởi mở về các vấn đề như nhân quyền chẳng hạn cũng là điều quá sức tưởng tượng ngay chỉ một vài năm trước.

Đây là một diễn đàn không chỉ cần thiết mà còn độc nhất vô nhị, không có nó chúng ta chắc chắn cũng phải nghĩ ra một hoạt động gì đó tương tự.

Tôi tin rằng trong hoàn cảnh hiện nay thì hợp tác liên khu vực cũng quan trọng chẳng kém hợp tác trong khu vực. Vì thế tôi rất vui mừng là hội nghị này đã được tổ chức bởi vì nó giúp tạo ra ổn định, không chỉ trong lĩnh vực kinh tế, tài chính mà còn trong cả lĩnh vực chính trị nữa.

Cho nên, tôi có thể nói rằng tôi đánh giá cao tầm quan trọng của hội nghị ASEM, ngay con số các nguyên thủ quốc gia tới tham dự hội nghị này cũng đã chứng thực tầm quan trọng của nó.