Quân đội có nên đi kinh doanh?

Quân đội có nên làm kinh tế hay không? Câu hỏi này không bao giờ được nhắc đến ở nhiều nước trên thế giới. Đơn giản là vì các quốc gia đó quan niệm rằng quân đội có nhiệm vụ duy nhất là lo về quân sự.

Nhưng tại Việt Nam thì đây là câu hỏi mang tính thời sự, trong khi Quốc hội bàn về Luật Quốc phòng.

Trong giới doanh nghiệp ở Việt Nam có ý kiến rằng quân đội không nên làm kinh tế.

Như ông Nguyễn Hưng Bình, một doanh nhân ở TP Hồ Chí Minh trong lĩnh vực kinh doanh y tế và xe bus, nói với đài BBC thì 'nếu cạnh tranh bình đẳng, quân đội không thể cạnh tranh với các doanh nghiệp bình thường'.

Lý do là, theo ông Bình, khi đi vào thương trường, quân đội đã có sẵn các ưu thế như sở hữu nhà đất, doanh trại, nguồn tài chánh do ngân sách nhà nước hỗ trợ.

Được biết các tuyến vận tải của quân đội cũng được hưởng quy chế đặc biệt.

Ông Bình cũng cho rằng 'nhiệm vụ của quân đội là lãnh vực quân sự' và ở đó thì doanh nghiệp không thể cạnh tranh với quân đội được, và 'làm kinh tế' và làm quân sự là khác nhau.

Theo ông, cần nhớ rằng Việt Nam hiện đang ở trong thời bình và quân đội trên thực tế đã làm kinh tế rồi.

Ông cho rằng việc đưa hoạt động kinh tế của quân đội vào luật là điều tốt vì như thế mọi việc sẽ rõ ràng hơn. Nhưng ông tỏ ra lo ngại về việc thực hiện luật đó.

Bàn cãi trong quốc hội

Theo VnExpress ngày 22.11.2004, việc quân đội tham gia làm kinh tế được các đại biểu Quốc hội bàn thảo sôi nổi.

Báo này viết: "Các đại biểu đều cho rằng, kết hợp quốc phòng với kinh tế là cần thiết nhằm phát huy tiềm lực công nghệ, kỹ thuật của ngành quân đội.

Theo đại biểu quốc hội Trần Thị Trung Chiến, "Công nghiệp Quốc phòng hiện nay rất mạnh, phục vụ kinh tế sẽ rất hiệu quả. Từ trước đến nay, quân đội đã giúp dân xóa đói, giảm nghèo ở vùng sâu, vùng xa rất hiệu quả".

Không thấy VnExpress nói các đại biểu quốc hội có bàn về đề tài khiến doanh nghiệp tư nhân quan ngại là thế mạnh cạnh tranh có sẵn của các doanh nghiệp quân đội hay không.

Có vẻ như hai vấn đề 'cạnh tranh bình đẳng' và 'các nhiệm vụ xã hội của quân đội' không được tách biệt.

Ngoài ra, khái niệm 'làm kinh tế' ở Việt Nam như chưa được làm rõ để phân biệt giữa hoạt động sản xuất, hỗ trợ các dự án công và việc kinh doanh trên thương trường.

Hiện không rõ các văn bản luật doanh nghiệp và cạnh tranh bình đẳng ở Việt Nam nói gì về điều này. Cũng không rõ Việt Nam hiểu như thế nào về các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO liên quan đến vấn đề này.

Lịch sử và hiện tại

Trong lịch sử Việt Nam thì quân đội có truyền thống thực hiện hay hỗ trợ các chính sách kinh tế của nhà nước.

Các triều đại phong kiến Việt Nam có chính sách cho quân lính về làm ruộng khi không có chiến sự nhưng vẫn tổ chức và tập dượt quân định kỳ để đề phòng ngoại xâm.

Trong nhiều thời kỳ, quân lính được tổ chức thành các đơn vị khai khẩn vùng đất mới. Tuy nhiên, mọi hoạt động đó đều được triều đình kiểm soát kỹ và chỉ tập trung vào nông nghiệp.

Chưa thấy có bằng chứng là các đơn vị quân đội thời phong kiến Việt Nam tham gia kinh doanh kiếm lời.

Chuyện quân đội có doanh nghiệp và ngân hàng riêng thì chỉ mới xuất hiện bây giờ.

Ở các nước G7, thường quân nhân chuyên nghiệp được tuyển vào với mục đích duy nhất là thi hành mệnh lệnh quân sự của chính quyền.

Quân đội cũng được đặt dưới sự kiểm soát của cơ quan dân sự. Bộ trưởng Quốc phòng ở tất cả các nước Liên hiệp châu Âu và ở Hoa Kỳ mặc áo dân sự chứ không mang quân phục.