10 Tháng 1 2005 - Cập nhật 16h02 GMT
Khía cạnh pháp lý trong vụ Lan Anh
Sự kiện phóng viên Lan Anh của báo Tuổi Trẻ bị Công an khởi tố về hành vi chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước, đang thu hút sự quan tâm của trong và ngoài nước.
Có nhiều ý kiến khác nhau về quyết định của Cơ quan An ninh điều tra nhưng theo giới chuyên môn, có ba điểm cần lưu ý trong trường hợp này.
Thứ nhất, mẩu tin trên báo Tuổi trẻ số ra ngày 20/5/2004 có phải là bí mật và nguy hiểm hay không?
Phóng viên Lan Anh đã tường thuật rằng Bộ Y tế có công văn xin thẩm tra đánh giá toàn bộ hoạt động của công ty dược phẩm Zuellig Pharma Vietnam và tin này được nhiều báo loan tải chứ không riêng gì Tuổi Trẻ.
Thứ hai là động cơ của báo chí trong bối cảnh là dư luận phẫn nộ vì giá thuốc tăng cao do sự độc quyền của những người phân phối thuốc, mà trong trường hợp này là một cách hợp pháp.
Luật tại một số nước cân nhắc trường hợp phóng viên hoặc cá nhân tiết lộ bí mật của chính phủ hoặc tổ chức vì quyền lợi của cộng đồng.
Điểm thứ ba là chỉ mới có qui định gần đây rằng các văn bản liên quan đến việc thanh tra các tổ chức kinh tế và các cơ quan là mật.
Theo báo Thanh Niên, đối chiếu với danh mục bí mật nhà nước trong quyết định của Bộ trưởng Bộ Công an thì độ mật của Bộ Y tế gồm 9 phạm vi, nhưng công văn mà phóng viên Lan Anh trích dẫn không thuộc phạm vi mật nào cả.
Báo Tuổi Trẻ đăng tải chuyện này đã vài tháng trước, do đó cho dù văn thư được nói tới của Bộ Y tế là mật trong trường hợp này cũng không thể hồi tố.
Ý kiến luật sư và ngành báo
Luật sư Bùi Quang Nghiêm tại TP. HCM cho biết nguyên tắc cơ bản của luật hình sự là phải xem luật có hiệu lực vào thời điểm xảy ra hành vi phạm luật.
Ông Nghiêm tin rằng nếu đó không phải là bí mật và sai nguyên tắc tố tụng của luật hình sự thì sau khi cứu xét lại lệnh khởi tố phóng viên Lan Anh nên được hủy bỏ.
Theo luật Việt Nam trong trường hợp khởi tố sai và chưa dùng tới biện pháp bắt tạm giam để điều tra, nhà chức trách có thể chỉ đơn giản xin lỗi công khai và không có bồi thường.
Trả lời báo chí ngày 11/01, ông Đinh Phong, phó chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam nói: "Phóng viên Lan Anh thông tin một việc tích cực, không vụ lợi, không gây thiệt hại cho Nhà nước sao lại phải làm ầm ĩ như vậy? Hơn nữa, phóng viên này chỉ tóm tắt thông tin mà một số báo đồng nghiệp cũng đã làm như vậy sao gọi là “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước”?
Ông Phong còn cho rằng: "Tôi không vui khi Bộ Công an lại khởi tố một phóng viên mà lý lẽ chưa thật vững. Đông đảo phóng viên đang cùng ngành y tế làm rõ những kẻ kiếm lời trên bệnh tật của người dân. Đó là điều cần được động viên khen thưởng...".