Đại sứ Michael Marine nói nỗ lực tạo bầu không khí tin tưởng sẽ được tiếp tục

2005 là năm đánh dấu 30 năm kết thúc chiến tranh, và 10 năm bình thường hóa quan hệ giữa hai quốc gia.

Trong bối cảnh đó, đương kim đại sứ Mỹ tại Việt Nam, Michael Marine, đã có bài nói chuyện ở một hội thảo giữa tháng Ba này.

Tại Hội thảo về Việt Nam ở ĐH Texas Tech, ngày 17-3, ông Michael Marine nói ông muốn chia sẻ những suy nghĩ về “vị trí của mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ hiện nay và chiều hướng phát triển của mối quan hệ trong tương lai.”

Nhìn tổng quát, ông nói Hoa Kỳ hy vọng sẽ Việt Nam sẽ trở thành “một xã hội hùng mạnh hơn và năng động hơn, một quốc gia với tư cách là một lực lượng ổn định và mạnh mẽ, thúc đẩy an ninh và tiến bộ trong khu vực và trên thế giới.”

Một tiến bộ rõ rệt nhất trong quan hệ hai nước chính là lĩnh vực thương mại. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đã tăng khoảng 128% trong năm 2002, 90% trong năm 2003 và 16% trong năm 2004.

Cuối năm ngoái, United Airlines khởi đầu các chuyến bay trực tiếp hàng ngày từ San Francisco tới TP. Hồ Chí Minh.

Tuy vậy, tổng số đầu tư có liên quan đến Hoa Kỳ tại Việt Nam hiện chỉ ở mức khiêm tốn là 2.6 tỉ đôla.

Đại sứ Mỹ nói các nhà đầu tư Mỹ nhìn thấy ở một số thị trường khác có điểm hấp dẫn hơn so với Việt Nam.

“Những nhà quyết sách trong các công ty của Hoa Kỳ phải tính tới chi phí của tệ quan liêu, những khoản thuế và lệ phí không thể lường trước, thủ tục cấp phép phiền hà và những rào cản pháp lý và cả tệ tham nhũng khi tính toán chi phí đầu tư.”

“Hiện nay Việt Nam vẫn bị coi là nơi tiếp nhận đầu tư tương đối rủi ro hơn và tốn kém hơn bởi vì ở Việt Nam những vấn đề nêu trên diễn ra thường xuyên hơn so với những quốc gia đang cạnh tranh thu hút đầu tư khác. Và hơn hết, pháp quyền lỏng lẻo cùng những rào cản về thuế và luật pháp còn tiểm ẩn đối với công việc kinh doanh.”

Tuy vậy, vị đại sứ bày tỏ lạc quan rằng ở Việt Nam, ích lợi của việc đầu tư trong một nền kinh tế đang phát triển mạnh không ngừng tăng lên trong khi những chi phí và rủi ro kinh doanh liên tục giảm xuống.

An ninh

Đại sứ Michael Marine khẳng định hai nước không còn bất kỳ bất đồng nào có thể dẫn tới kịch bản quân đội hai nước giao chiến với nhau.

Trong các lĩnh vực như chống khủng bố và thực thi luật pháp, ông bày tỏ hy vọng rằng sự hợp tác sẽ được củng cố.

“Mặc dù còn có nhiều điều mà tôi cho tin rằng chúng ta có thể làm được – nhất là trong lĩnh vực thực thi pháp luật – chúng ta đã đạt được nhiều tiến bộ trong những năm gần đây, nổi bật nhất là việc ký hiệp định song phương về chống ma túy hồi năm ngoái.”

“Ngay tại thời điểm này, việc Việt Nam lưỡng lự không hợp tác trực tiếp với các nhân viên thực thi luật pháp từ Hoa Kỳ hay bất cứ quốc gia nào khác cũng đều khiến Việt Nam trở thành mắt xích yếu kém trong đấu tranh chống tội phạm xuyên quốc gia.”

“Trong mấy tháng gần đây, chúng tôi đã gặt hái được một số thành công, đã thuyết phục được phía Việt Nam tịch thu số tiền buôn lậu ma túy từ một hành khách và dàn xếp dẫn độ một số đối tượng bị truy nã từ Việt Nam về Hoa Kỳ. Giờ đây chúng ta phải dựa trên những bước khởi đầu đó để xây dựng mối quan hệ làm việc chặt chẽ và hiệu quả hơn.”

Đại sứ Mỹ nhận định rằng Hoa Kỳ và Việt Nam cũng cùng chung lợi ích trong việc đảm bảo châu Á vẫn là một khu vực an toàn và ổn định.

Bất đồng

Người đại diện cho Hoa Kỳ tại Việt Nam nhận xét “hai quốc gia càng thắt chặt quan hệ bao nhiêu và phạm vi quan hệ càng rộng bao nhiêu thì số vấn đề nảy sinh lại càng lớn bấy nhiêu.”

“Một lĩnh vực mà chúng ta còn nhiều điểm bất đồng với Việt Nam là nhân quyền, trong đó có tự do tôn giáo.”

“Như Bộ Ngoại giao đã miêu tả trong Báo cáo Nhân quyền và Tự do Tôn giáo, Chính phủ Hoa Kỳ lo ngại nghiêm trọng về tình hình nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam. Chính phủ Việt Nam tiếp tục không khoan dung đối với quan điểm bất đồng về chính trị và hạn chế khá nhiều quyền tự do ngôn luận, báo chí, hội họp và lập hội.”

Đại sứ Michael Marine nói hiện nay người Việt Nam “được hưởng quyền tự do cá nhân nhiều hơn và trong cuộc sống họ được tự chủ hơn…Tuy nhiên, vẫn có thể làm được nhiều hơn thế.”

“Thực tế là mặc dù hàng triệu người Việt Nam theo những tín ngưỡng khác nhau, song có một bộ phận không nhỏ công dân Việt Nam không được tự do thờ cúng và hành đạo theo ý muốn. Và đây chính là điều chúng ta không thể nhắm mắt làm ngơ.”

“Chính phủ Việt Nam đã yêu cầu chúng ta tập trung vào đa số những người đã hài lòng và những người được tự do theo đạo hoặc không theo đạo mà họ cho là phù hợp chứ không nên tập trung vào một số ít người phàn nàn rằng họ bị đàn áp. Nhưng chính việc đối xử với nhóm thiểu số và việc tôn trọng quyền của những người có thể phản đối chính phủ mới xác định quốc gia đó có tôn trọng quyền con người hay không.”

Tuy vậy, đại sứ Hoa Kỳ kết luận rằng những nỗ lực tạo bầu không khí tin tưởng và hiểu biết lẫn nhau sẽ được tiếp tục.

Một trong những nỗ lực như thế là việc trao đổi giáo dục và đào tạo các quan chức, nhà báo, sinh viên và công chúng.

“Điều đó không chỉ giúp tăng cường cơ hội trao đổi học thuật mà còn tạo điều kiện cho các học giả Việt Nam trở về nước và giúp phát triển các lĩnh vực có tiềm năng lớn ở Việt Nam như khoa học, công nghệ và khoa học xã hội.”