Hình ông Trương Xuân Kiều chụp năm 1975

Ông Trương Xuân Kiều, cựu phó thủ tướng, chết vì ung thư hôm 21.04.2005 nhưng đến ngày 10.05 chính quyền Trung Quốc mới chính thức thông báo.

Năm 1981 ông bị tuyên án tử hình nhưng sau đó được ân giảm xuống còn án chung thân.

Tứ Nhân Bang hay còn gọi là Bè lũ bốn người do bà Giang Thanh vợ của Mao Trạch Đông cầm đầu đã đóng vai trò hàng đầu trong cuộc Cách mạng Văn hóa Vô sản trong thập niên 60-70.

Cả nhóm bị đem ra xét xử năm 1981 và qui tội cực tả chỉ sau khi chủ tịch Mao qua đời năm 1976.

Họ bị kết tội gây bạo động cực đoan trong giai đoạn từ 1966-1976. Tứ Nhân Bang đã trực tiếp gây ra cái chết của hàng nghìn người Trung Quốc trong các đợt bạo động hưởng ứng phong trào Cách mạng Văn hóa.

Sinh năm 1917, ông Trương vào đảng cộng sản và lên tới chức bí thư Thượng Hải năm 1966 khi Mao tung ra chiến dịch chống tàn dư tư sản.

Chủ nghĩa quá khích

Trương Xuân Kiều và Vương Hồng Văn đã biến Thượng Hải thành một thành trì của chủ nghĩa quá khích. Hàng trăm nghìn Hồng vệ binh dưới sự chỉ đạo của họ đã đập phá nhà cửa, công sở, chùa chiền, di sản văn hóa.

Họ cũng tra tấn, nhục mạ và trực tiếp giết nhiều cán bộ đảng, trí thức bị coi là 'tư sản, phong kiến' hoặc 'tạo phản'.

Bản thân ông Đặng Tiểu Bình (bên phải) từng bị hành hạ thời Cách mạng Văn hóa

Ông Trương Xuân Kiều được trả tự do năm 1998 vì lý do sức khỏe.

Bà Giang Thanh chết năm 1991 trong khi còn bị giam. Tin chính thức không nói lý do nhưng có ý kiến cho là bà ta tự tử.

Còn một trong Tứ Nhân Bang là Vương Hồng Văn thì qua đời năm 1992. Người thứ tư là Diêu Văn Nguyên được thả năm 1996 và cho tới nay không có tin tức gì về ông ta.

Cách mạng Văn hóa Vô sản là một trong những giai đoạn đen tối nhất của lịch sử Trung Quốc hiện đại. Tuy nó đã chấm dứt vào thập niên 70 nhưng các biện pháp 'vận động quần chúng', 'đấu tố tập thể' thì vẫn tiếp tục được nuôi dưỡng ở các nước khác trong vùng.

Chế độ Pol Pot tại Campuchia đã tiếp thu nhiều cách tiêu diệt đối thủ chính trị hay thanh trừng nhân dân của Cách mạng Văn hóa.