Unicef có thông điệp trong ngày Quốc tế Thiếu nhi

Trong khi tiến bộ của Việt nam để giảm thiểu tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh là có ấn tượng, thì Uncicef nói rằng trực trạng trẻ thiếu dinh dưỡng, trẻ uống nước bẩn cũng như điều kiện vệ sinh kém, đặc biệt tại những khu vực nông thôn và vùng đồng bào thiếu số vẫn là các quan ngại lớn.

Nhân ngày Quốc tế Thiếu nhi, ông Christian Salazar, Quyền đại diện trưởng Unicef Việt Nam đã dành cho BBC cuộc phỏng vấn trong đó ông nói về những quan ngại đối với Việt Nam và ông cũng gửi tới chính phủ Việt Nam cũng như cha mẹ các em và trẻ em tại Việt Nam những thông điệp.

Christian Salazar: Quí vị cũng đã biết rằng quan ngại đối với trẻ em là lý do tồn tại chính của tổ chức Unicef. Tôi cho rằng trong 30 năm qua đời sống trẻ em tại Việt Nam được cải thiện vô cùng lớn và có rất ít quốc gia đạt được tốc độ giảm nghèo như Việt Nam. Thế nhưng Việt Nam cũng là nước đang trở thành nước nạn nhân của thành công của chính họ. Tức là trong khi ngày càng có bớt trẻ em sinh trưởng trong nghèo nàn thì nay có nhiều vấn đề mới khác đang nảy sinh và chúng tôi thấy có những thách thức đối với trẻ em trong quá trình xã hội đang hiện đại hóa. Chẳng hạn tai nạn giao thông và các tai nạn chấn thương khác cũng như những vụ chết đuối đang là đe dọa hàng đầu đối với nhiều trẻ em.

BBC: Ông có thể nói rõ hơn về hệ quả của quá trình xã hội Việt Nam đang hiện đại hóa?

Christian Salazar: Chúng ta thấy có những thay đổi trong gia đình, mâu thuẫn trong gia đình nơi vai trò người phụ nữ đang thay đổi. Chúng ta thấy mọi người rất bận rộn và rất bị căng thẳng trong việc nắm bắt các cơ hội mới trong quá trình thay đổi sang nền kinh tế thị trường. Do đó ngày càng có nhiều xung đột trong gia đình và tất nhiên trẻ em phải hứng lấy những hệ quả đó. Chúng ta cũng thấy ngày càng nhiều các vấn đề trong việc bảo vệ trẻ em khỏi bạo động và bóc lột.

BBC: Thế nhưng dường như đó là quan ngại của nhịp sống đô thị, thế còn nông thôn và những địa bàn xa xôi nơi người thiểu số sinh sống thì sao?

Christian Salazar: Tình hình của những trẻ em tại các khu vực rất nghèo ở nông thôn thực ra là quan ngại chính của Unicef. Tất cả tiến bộ trong việc giảm nghèo tại Việt Nam trong vòng mấy năm trở lại đây đã có kết quả khả quan nhưng sự khác biệt giữa trẻ sống tại nông thôn đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số với trẻ sống tại đô thị ngày càng tăng. Do đó trong vòng 4-5 năm tới chúng ta thực ra sẽ ngày càng khó khăn trong nỗ lực giúp ngày càng nhiều trẻ em thoát khỏi đời sống nghèo nàn bởi các gia đình nghèo còn lại đang ở nhưng vùng rất hẻo lánh và nằm tại các địa bàn khó có thể tiếp cận. Hầu hết trẻ tử vong khi còn ít tháng tuổi là nằm tại các khu vực nông thôn và tỷ lệ này còn rất cao. Trong khi Việt Nam đang thực hiện khá tốt trong việc giảm tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thì con số vẫn nằm ở khoảng 20-24% số trẻ bị thiếu ăn và đặc biệt là tại các khu vực nông thôn và quan ngại lớn khác đó là thiếu nước sạch và thực trạng vệ sinh kém. Rất nhiều trẻ em bị tiêu chảy do điều kiện vệ sinh kém và nhiều em có giun và các khuẩn khác trong người và nếu thậm chí trẻ có thể ăn được chút nào thêm thì giun sán cũng hút hết. Đó là vì sao nước và vệ sinh có ảnh hưởng quan trọng tới dinh dưỡng cho trẻ em.

BBC: Báo chí Việt Nam nói về điều họ gọi là thiếu sân chơi cho trẻ em, thế nhưng thậm chí nếu có sân chơi thì trẻ em có đủ thời gian để chơi hay không bởi thực trạng trẻ em tại Việt Nam ngày nay phải học quá nặng, cả học chính thức lẫn học thêm?

Christian Salazar: Các chính sách giáo dục đã đưa rất nhiều bài vở và sức ép vào chương trình học và chúng ta nghe nói về nhiều quan ngại về chất lượng giáo dục. Thế nhưng trẻ em đang phải học ngày học đêm ở trường, chỗ học thêm và ở nhà. Chúng tôi được biết các bệnh viện tại Hà Nội đang báo cáo về tỷ lệ ra tăng đối với thực trạng trẻ bị trầm tư và các vấn đề tâm lý khác sức ép ngày càng tăng. Quan điểm của chúng tôi là việc trẻ học tập là việc quan trọng, thế nhưng việc quan trọng tương tự đó là quyền trẻ được thư giãn. Thư giãn không có nghĩa là ì ra như cục thịt mà thư giãn có nghĩa là quá trình sáng tạo nếu chúng ta muốn cho trẻ phát triển các kỹ năng sáng tạo theo nhiều cách chứ không chỉ qua kiến thức sách vở. Do đó trẻ cần có thời gian để chơi bởi chơi chính là một hình thức học. Và trong một nền kinh tế mới nơi ta cần sáng tạo thì tinh thần đồng đội, các ý tưởng mới được xuất hiện nhiều tại bên ngoài lớp học nhiều hơn là trong lớp.

BBC: Là nước tham gia ký vào Công ước về Quyền Trẻ em của Unicef, Việt Nam có trách nhiệm phải báo cáo về việc thực thi quyền trẻ em ra sao trong vòng 5 năm một lần. Vậy ông có nghĩ là khoảng thời gian 5 năm đó là khá lâu để xử lý các vấn đề có tính ngắn hạn hơn?

Christian Salazar: Nhiều thay đổi cải thiện điều kiện cho trẻ em không xảy ra ngay lập tức mà được diễn ra trong qui mô lớn hơn và phải mất vài năm để cải thiện. Chẳng hạn như vấn đề dinh dưỡng và y tế, là các vấn đề trước mắt. Do đó hạn 5 năm là ổn. Thế nhưng chỉ có báo cáo thôi thì không đủ. Unicef chúng tôi hàng năm theo dõi thực trạng của trẻ em và chúng tôi trao đổi với chính phủ, các tổ chức phi chính phủ và tổ chức trong nước. Tôi nghĩ rằng điều Việt Nam cần thiết lập đó là việc người dân và trẻ em có nhiều cơ hội để khiếu nại nếu có cái gì đó không ổn và các khiếu nại này cần được nhà chức trách giải quyết nghiêm túc. Do đó nhìn vào báo cáo theo các báo cáo 5 năm một lần theo qui mô toàn quốc là phương pháp theo góc độ quốc tế, thế nhưng nhiệm vụ thực tế là phải giám sát điều gì đang xảy ra với trẻ em tại Việt Nam.

BBC: Trong ngày quốc tế thiếu nhi hôm nay thì thông điệp của ông với tư cách là đại diện cho Unicef Việt Nam gởi tới chính phủ Việt Nam, bậc cha mẹ các em và chính trẻ em Việt Nam là gì?

Christian Salazar: Chúng tôi nghĩ rằng kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đang được soạn thảo của Việt Nam cho giai đoạn 2006 và 2010 là quan trọng và Đại hội đảng vào năm sau sẽ phải đưa vào nghị trình ở vị trí cao các vấn đề về chênh lệch điều kiện sống giữa trẻ em tại các nơi khác nhau cũng như nhiệm vụ làm tròn bổn phận đối với quyền trẻ em. Thông điệp chính của chúng tôi trong ngày Quốc tế Thiếu nhi là kêu gọi trẻ em và bậc cha mẹ và ông bà bỏ thêm thời gian để lắng nghe lẫn nhau và trao đổi với nhau. Bởi Việt Nam là nơi mà mọi người đang rất bận rộn để nắm bắt các cơ hội mới và cái giá phải trả theo quan điểm của chúng tôi là đôi khi các thế hệ khác nhau không nói chuyện đủ với nhau và nói chuyện với nhau là việc có tĩnh tương hỗ. Tôi nghĩ rằng người lớn nên lắng nghe trẻ em và hỏi nhiều hơn xem các em muốn gì và các em cảm thấy thế nào và cũng học cách lắng nghe trẻ em nói. Thế nhưng trẻ em đồng thời cũng phải bỏ thêm thời gian để nói chuyện với cha mẹ và đó chính là lời kêu gọi lớn của chúng tôi trong ngày Quốc tế Thiếu nhi.