Hạ viện Mỹ điều trần nhân quyền và tôn giáo Việt Nam

Cùng thời gian thủ tướng Việt Nam ông Phan Văn Khải ở thăm Hoa Kỳ, vào lúc 2 giờ chiều ngày 20.06.2005 tại Hạ viện Hoa Kỳ ở thủ đô Washington D.C. đã có một cuộc điều trần về nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam.

Phiên điều trần được tổ chức chưa đầy 24 tiếng trước khi Tổng thống Bush gặp Thủ tướng Khải tại Tòa Bạch Ốc.

Các nhân chứng từ các nhóm đấu tranh cho dân chủ và tự do tôn giáo trong đó có cả đại diện của nhóm người Thượng tại Hoa Kỳ đã ra làm chứng.

Ông Christopher Smith, Chủ tịch Tiểu ban này trong lời khai mạc phiên điều trần nói rằng chỉ cần nhìn thoáng qua báo cáo của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ ra cách đây có ba tháng là thấy ngay vấn đề.

"Báo cáo này nói rằng Chính phủ Việt Nam vẫn tiếp tục giam giữ tù nhân chính trị và tù nhân tôn giáo".

"Chính phủ Việt Nam vẫn hạn chế đáng kể đối với tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp…. "

Ông Smith nói thêm là "tôi thấy đáng tiếc là chẳng ai từ Bộ ngoại giao Hoa Kỳ tới phiên điều trần để giải thích về việc Hoa Kỳ cố tình ủng hộ Việt nam về kinh tế và tăng cường quan hệ quân sự bất chấp sự thiếu vắng ghê gớm về tôn trọng nhân quyền cơ bản đối với công dân Việt Nam".

"Vào tháng Năm Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Việt Nam đạt được thỏa thuận về tự do tôn giáo theo đó chính phủ Việt nam cam kết khắc phục một số vấn đề như thực hiện đầy đủ luật mới tôn giáo mà chính Việt Nam đưa ra cũng như phải để tâm đặc biệt tới những tù nhân và các trường hợp mà phía Hoa Kỳ quan ngại".

Các nhà quan sát đến dự phiên điều trần cho rằng có nhiều khả năng chính quyền ông Bush không muốn làm mất mặt vị khách tới từ Hà Nội trong chuyến công du có tính lịch sử này.

Thế nhưng họ nói rằng nhiều khả năng nhân quyền và tự do tôn giáo sẽ là các chủ đề mà ông Bush sẽ đề cập tới trong các cuộc trao đổi riêng với thủ tướng Khải.

Ý kiến tại phiên điều trần

Phó chủ tịch Ủy hội Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ tức U.S. Commission on International Religious Freedom (USCIRF), bà Nina Shea có mặt tại phiên điều trần.

Bà Nina Shea cho Ban Việt Ngữ BBC biết về mục đích cuộc điều trần như sau:

"Tôi hy vọng rằng chính phủ Việt Nam sẽ cảm thấy cần phải có các bước đi trước sức ép để cải thiện tình hình tự do tôn giáo, hoặc chính phủ Hoa Kỳ sẽ cần cảm thấy họ nên bắt đầu tăng thêm sức ép đối với Việt Nam. Vì về lâu dài thì ai cũng sẽ có lợi trong mối quan hệ hai bên".

Ngoài ra, có các tổ chức hoạt động vì tự do tôn giáo ở Việt Nam như Ủy ban Tự do Tôn giáo cho Việt Nam, thành lập năm 1998, Phòng Thông tin Phật giáo Quốc tế tại Paris và Tổ chức cứu người vượt biển cũng cử đại diện tới làm chứng.

Bà Ngô Thị Hiền (Helen Ngo), đại diện cho Ủy ban Tự do Tôn giáo cho Việt Nam nói với BBC trước giờ diễn ra cuộc điều trần về mục đích của nó “Là để nói lên tình trạng về tự do tôn giáo và nhân quyền ở Việt Nam để nhà cầm quyền có thể tạo ra những thay đổi tình trạng đó”.

Theo bà điều này quan trọng ở chỗ “sau khi ông Phan Văn Khải đã nói với Bộ ngoại giao (Mỹ) rằng Việt Nam sẽ làm tốt hơn chuyện (tôn giáo và nhân quyền ) đó".

Bà Hiền cho rằng chuyện tổ chức cuộc điều trần đúng vào lúc diễn ra chuyến thăm của thủ tướng Việt Nam đến Mỹ không phải là chuyện tình cờ mà để có được tiếng nói đối trọng.

Theo bà ông Phan Văn Khải sẽ nói rằng “tự do tôn giáo được thăng tiến rồi, người Tin lành được hành đạo tại gia rồi” thì nay, cuộc điều trần có mục đích “Để ông không thể nói những điều không có hay có lại nói là không”.

Trước câu hỏi vì sao không những người từ Việt Nam sang, bà Hiền cho biết vì được tổ chức từ chừng nửa tháng nay nên những người thuộc các nhóm Công giáo, Phật giáo và Tin Lành nói là họ không được tự do hành đạo chỉ gửi các tuyên bố sang cho cuộc điều trần và dù có được mời thì họ cũng khó mà sang được hoặc sang kịp.