Tuyên bố chung Việt Mỹ sau cuộc gặp ở Nhà Trắng
Tổng thống Bush nói ông sẽ thăm Việt Nam vào năm 2006 trong cuộc gặp lịch sử với Thủ tướng Phan Văn Khải tại Tòa Bạch Ốc.
Cuộc gặp bắt đầu lúc lúc 9:30 sáng hôm nay thứ Ba tại Tòa Bạch Ốc ở thủ đô Washington.
Trong cuộc họp báo diễn ra khoảng 15 phút, tổng thống Bush nói ông ủng hộ nỗ lực gia nhập WTO của Việt Nam.
Trong tuyên bố chung ra sau đó hai vị lãnh đạo Mỹ và Việt nói hai nước sẽ nâng quan hệ lên một tầm cao mới, là đối tác đa chiều, hữu nghị và xây dựng.
Ông cũng nói đã nhận lời mời của thủ tướng Phan Văn Khải để sang thăm Việt Nam năm 2006, khi Hà Nội tổ chức hội nghị thường niên APEC.
"Tôi ghi nhận kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng nhiều. Chúng tôi đã nói về mong muốn của Mỹ muốn Việt Nam gia nhập WTO. Chúng tôi đã nói về các vấn đề an ninh và mong muốn chung hợp tác trong cuộc chiến chống khủng bố."
"Thủ tướng đã mời tôi thăm Việt Nam. Tôi sẽ đi trong năm 2006. Tôi rất trông đợi chuyến thăm. Tôi cũng trông đợi hội nghị APEC mà Việt Nam sẽ tổ chức.
Thủ tướng Phan Văn Khải nói với các nhà báo rằng chuyến thăm chứng tỏ quan hệ Việt - Mỹ đã bước sang giai đoạn phát triển mới.
Ông nói hai bên nhắm đến việc xây dựng "quan hệ thân thiện, đối tác xây dựng, hợp tác mạnh mẽ trên cơ sơ lâu dài và ổn định, cũng như bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, cả hai cùng có lợi."
Trong lúc cuộc họp diễn ra, bên ngoài Tòa Bạch Ốc là nhiều trăm người Việt vẫy cờ vàng ba sọc đỏ của chính quyền miền Nam cũ và hô các khẩu hiệu chống Đảng Cộng sản.
Ông Bush và ông Khải đã được dự kiến sẽ nhắc đến vấn đề nhân quyền và tự do tôn giáo.
Trong buổi họp báo, ông Bush không nhắc đến vấn đề này, mà chỉ nói một câu rằng: "Chúng tôi đã ký một thỏa ước cột mốc sẽ tạo điều kiện dễ dàng hơn cho người dân được tự do thờ phụng ở Việt Nam." Ông không cho biết chi tiết.
Nhưng theo AFP, sau đó các viên chức Nhà Trắng thừa nhận tổng thống nhắc tới thỏa thuận ký hôm 5-5, và không có một thỏa thuận nào mới về chủ đề này được ký trong chuyến thăm của thủ tướng Việt Nam.
Trông chờ
Một số nhà quan sát quan hệ Mỹ Việt biện luận rằng cuộc gặp này có tính biểu tượng cao bởi đây là buổi tiếp đón đầu tiên của một Tổng thống Mỹ tại Nhà Trắng với một Thủ tướng từ một nước Việt Nam thống nhất.
Chính quyền ông Bush biết rằng một số nhóm trong và ngoài nước chỉ trích chuyến đi của ông Khải tới Hoa Kỳ.
Do đó những điều “gặt hái” được cũng như không hoặc chưa thực hiện được ở chuyến đi sẽ đóng vai trò rất quan trọng cho Việt Nam nói chung và phái đoàn Việt Nam lần này nói riêng.
Đối với Hoa Kỳ thì ưu tiên hàng đầu luôn là quốc phòng và an ninh khu vực và họ cần thấy một thế cân bằng và ổn định an ninh tại khu vực châu Á.
Các nhà bình luận nói họ nhận thấy có sự hào hứng và quan tâm từ Washington sao để dần dần đưa Việt Nam vào đúng vị thế là một thành viên của ASEAN xét về góc độ quân sự.
Ông Rumsfeld và ông Dick Cheney cũng sẽ tiếp các quan chức quốc phòng của Việt Nam.
Điều này có nghĩa là Việt Nam sẽ nhiều khả năng nhận được sự hợp tác về quân sự mà Hoa Kỳ đang có với các thành viên cũ của ASEAN chứ không bị “phân biệt” như cách Washington đối xử với các thành viên mới.
Tấm vé WTO
Trong tuần trước phái đoàn đàm phán WTO của Việt Nam đã kết thúc thêm một vòng đàm phán với Hoa Kỳ.
Báo chí Việt Nam đưa tin vòng đàm phán này đã đạt được điều họ gọi là những tiến bộ đáng kể.
Giới quan sát tin rằng Washington trong tuyên bố nhân chuyến đi của phán đoàn ông Khải cũng sẽ có tuyên bố theo đó thừa nhận những tiến bộ trong đàm phán giữa hai bên và rằng Việt Nam đang đi “đúng hướng”.
Thế nhưng câu hỏi lớn nhất là liệu Việt Nam có hoàn tất được các vấn đề cần thương thuyết với Hoa Kỳ để rồi trong phiên họp cấp bộ trưởng của các thành viên WTO tại Hồng Kông thì Việt Nam được “xác nhận là đã có chỗ” trên chuyến tàu WTO.
Một nguồn thân cận với Tòa Bạch Ốc nói rằng “còn quá nhiều việc cần làm trong một khoảng thời gian là quá ngắn” và điều này có nghĩa là khả năng Việt Nam có thể hoàn tất được các vấn đề “còn tồn đọng” với Hoa Kỳ trước tháng 12 là hy vọng mỏng manh.
Hoa Kỳ hiện có cái họ gọi là Quan hệ Mậu dịch Bình Thường với Việt Nam (NTR) và cơ chế này “bị” Washington xem xét và điều chỉnh hàng năm.
Để mở đường cho tấm vé vào WTO, Việt Nam cần có cái gọi là Quan hệ Mậu dịch Bình thường Vĩnh viễn (PNTR) với Hoa Kỳ.
Và khả năng để Quốc hội Hoa Kỳ xếp lịch bàn thảo và xét cơ chế PNTR cho Việt Nam trong năm nay là không phải là không thể không xảy ra nhưng khả năng ít xảy ra là nhiều.
Và nếu vậy thì khả năng đón kịp “chuyến tàu WTO” của Việt Nam trong tháng 12 năm nay là khá mong manh.
Một câu hỏi lớn khác cho Việt Nam đó là nếu Việt Nam có vào được WTO thì họ cũng phải tính đến những “lợi thế tương đối” mà Hoa Kỳ đang giành cho các đối tác khác chẳng hạn như Thái Lan, là một trong những nước mà Hoa Kỳ đang đàm phán để ký Thỏa thuận Mậu dịch Tự do (FTA).
Mậu dịch toàn cầu đang trở nên quá cồng kềnh và các nước đang có xu hướng đi theo hướng ký FTA, một cơ chế thực sự “thông thoáng” nhưng lại chỉ có giá trị song phương.
Nói chuyện làm ăn
Vào chiều hôm nay giờ địa phương cũng diễn ra cuộc gặp và bàn thảo giữa các Tổng giám đốc Điều hành của các đại công ty CEO của Hoa Kỳ với các Bộ trưởng, Thứ trưởng các bộ trong đó có Bộ trưởng Bộ Tài chính, Nông nghiệp của Việt Nam và Tổng giám đốc của một số công ty Nhà nước và tư nhân cỡ lớn của Việt Nam.
Cuộc gặp này là để đoàn Việt Nam lắng nghe những lời khuyên của giới doanh nghiệp Hoa Kỳ về những bước đi cần thực hiện nhằm thu hút thêm đầu tư từ Hoa Kỳ và ngược lại.
Giới kinh doanh Hoa Kỳ trong sáu tháng qua đã cử một số công ty tư vấn hàng đầu về Việt Nam để tìm hiểu môi trường kinh doanh.
Trong khi Việt Nam có những bước đi cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh đáng kể (xét từ góc nhìn từ trong nước) thì giới đầu tư Hoa Kỳ nhận xét rằng việc tiếp xúc với các nhân vật cấp bộ trưởng là tương đối khó hơn so với các nước như Thái Lan, Phillipines, …