23 Tháng 6 2005 - Cập nhật 17h59 GMT

Hình thức chuyến thăm của thủ tướng Việt Nam

Một câu hỏi liên quan nghi thức ngoại giao, đó là chuyến thăm của thủ tướng Phan Văn Khải là dạng chuyến thăm gì?

Trước chuyến thăm, tin cho biết Việt Nam muốn đây là một ‘state visit’ (chuyến thăm nhà nước). Đây là hình thức tiếp đón cao nhất dành cho một nguyên thủ quốc gia.

Tuy nhiên, cuối cùng chuyến thăm rơi vào hạng mục ‘official working visit’ (chuyến thăm làm việc chính thức). Trong chuyến thăm, thủ tướng Việt Nam có cuộc tiếp xúc với tổng thống Bush, nhưng không đi kèm một số nghi lễ ‘rình rang’ hơn như dạ tiệc.

Buổi gala dinner dành cho phái đoàn Việt Nam diễn ra vào tối 21-6 ở Washington DC là do một nhóm các tổ chức có quan hệ với Việt Nam bảo trợ.

Trong đó có Phòng thương mại Mỹ, Hội đồng thương mại Mỹ – Việt, Hội đồng kinh doanh Mỹ – ASEAN, Asia Society, Quỹ hòa giải và phát tirển. Ngoài ra còn một số tổ chức đóng vai trò bảo trợ buổi tiệc tối như Catholic Relief Services, và Vietnam Veterans of America Foundation.

Một nguồn tin ngoại giao xác nhận các nhóm này đóng vai trò tổ chức buổi tiệc bởi vì chính quyền tổng thống Bush đã không tổ chức một buổi giao tế nào để đánh dấu chuyến thăm.

Sau những tập trung đồn đoán trước chuyến thăm, thì sau khi cuộc họp giữa ông Bush và ông Khải kết thúc, nhiều tờ báo ở Mỹ nhận xét có hai thái độ trái ngược trong sự tiếp đón thủ tướng Việt Nam.

Một mặt, theo bà Virginia Foote, chủ tịch Hội đồng thương mại Mỹ - Việt, người đi cùng ông Khải trong chuyến thăm, sự nhấn mạnh vào quan hệ ngoại giao và kinh tế đã có kết quả tốt.

Bà nói với hãng tin AP là sự tiếp đón thủ tướng Việt Nam ở mọi nơi đều nồng ấm.

Thượng nghị sĩ John McCain, người dự buổi gala dinner ở Washington DC, được dẫn lời nói thủ tướng Việt Nam đã có bài diễn văn 'xuất sắc'.

Một trong những mục đích của chuyến thăm Mỹ lần đầu tiên này là trình bày một gương mặt cởi mở của Việt Nam với giới tư bản Mỹ, và phản ứng của những công ty Mỹ, qua báo chí, nói chung là thuận lợi.

Mặt khác, tờ New York Times ghi nhận, nếu xét đến phản ứng của chính phủ Mỹ, thì thái độ của họ không thật rõ ràng.

Cây bút David E. Sanger của báo New York Times ghi nhận tổng thống Bush đã tiếp thủ tướng Việt Nam trong nửa tiếng, rồi ra tuyên bố chỉ nhắc nhẹ đến cuộc chiến ngày xưa và nhân quyền. Hai người không tiếp nhận câu hỏi của phóng viên và ông Phan Văn Khải rời Tòa Bạch Ốc trước giờ trưa.

Báo New York Times nhận xét tiếp:

"Sự lãnh đạm phản ánh, nhiều viên chức Mỹ nói, sự không chắc chắn trong chính quyền về cách đối xử với một chính phủ đang tìm kiếm tiến bộ lớn trong quan hệ với Mỹ, nhưng tỏ ra không sẵn sàng nới lỏng kiểm soát chính trị trong nước."

"Mô hình phát triển của Việt Nam có vẻ là Trung Quốc: cởi mở kinh tế kết hợp sự truy quét người phản kháng đe dọa quyền lực trung ương. Đó là một nước mà ông Bush không dành nhiều chú tâm, mặc dù ông dự định đi thăm trong năm sau để dự một hội nghị châu Á."

Báo Washington Times ghi nhận chi tiết Bộ trưởng quốc phòng Donald Rumsfeld đã chỉ ghé qua khách sạn Willard trong thời gian ngắn để gặp thủ tướng Việt Nam.

Cuộc gặp kết thúc với thỏa thuận về đào tạo quân sự và tăng cường tiếp xúc giữa giới quân đội hai nước.

Tổng kết thái độ của chính quyền Mỹ về chuyến thăm, cây bút Tom Plate của Asia Pacific Media Network nhận xét với một chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo Việt Nam sau 30 năm, lẽ ra sự kiện phải diễn ra nồng nhiệt hơn.

"Nó đã không phải là sự kiện lớn, ngoại trừ đối với một vài người nóng nảy ở cả hai phe Cộng hòa và Dân chủ. Với những người bảo thủ tôn giáo và đặc biệt những người chống Cộng ở miền Nam California, việc chính thức chào đón lãnh đạo của nước Việt Nam Cộng sản là một sự từ bỏ về đạo đức. Những hành vi cứng rắn của Việt Nam cũng gây thất vọng cho những tổ chức nhân quyền cánh tả..."

"Nhưng với các doanh nhân Mỹ hy vọng hưởng lợi từ một nền kinh tế tăng trưởng nhanh, sự kiện là sự phản ánh hiện thực tích cực."

"Với những ai tin tuyệt đối vào đạo đức, đây là một tính toán sai về chiến lược và sai sót về đạo lý. Có lẽ đó là lý do vì sao mà Tòa Bạch Ốc, nơi đã dành tối thiểu thời gian và không tận dụng nhiều từ cuộc gặp, có vẻ hơi ngượng ngùng."

"Thực ra họ không cần phải ngượng. Sự mơ hồ đạo đức và không kiên định có thể có họ hàng với nhau, nhưng không phải là anh em sinh đôi. Trong một thế giới đặt ra cấp độ về tốt và xấu, việc bơi trong làn nước đục thường lại tốt hơn là ngồi yên trên núi tách rời thực tại."

Cây bút Tom Plate kết luận: "Thay vì bị phê phán vì sự tiếp đón ôn hòa dành cho thủ tướng Việt Nam, ông Bush cần được khen ngợi - ngay cả nếu trái tim ông (chưa kể tâm trí ông) có lẽ đã không dành nhiều lắm cho cuộc gặp."