Phạm Khiêm BBC Việt Ngữ

Tình hình nhân quyền tại Miến Điện đã làm cho các nước phương Tây tẩy chay cuộc họp

Cuộc họp sẽ bàn về chương trình chống khủng bố, và thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo. Và vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.

Sau đó các ngoại trưởng sẽ tham dự cuộc họp diễn đàn an ninh vùng (ARF) với sự tham dự của các đối tác an ninh truyền thống như Úc, Canada, Trung Quốc, EU, Ấn Độ, Nhật, Mông Cổ, Tân Tây Lan, Bắc Hàn, Pakistan, Papua New Guinea, Nga, Nam Hàn, và Hoa Kỳ.

Một chủ đề tương đối gay cấn đang xuất hiện trước phiên khai mạc của cuộc họp đó là liệu Miến Điện có nên được đề cử để nắm chức chủ tịch luân phiên của khối ASEAN trong năm 2006 hay không.

Các nước phương Tây, trong đó đi đầu là Mỹ, Canada, và EU kêu gọi Miến Điện từ bỏ chức này trước những vi phạm nhân quyền ở trong nước. Và trước những đối xử không nhân đạo đối với lãnh tụ đối lập, bà Aung San Suu Kyi.

Khối ASEAN hiện đang chia rẽ về chủ đề quyền chủ tịch luân phiên của Miến Điện. Một số nước như Malaysia, Indonesia, và Singapore muốn Miến Điện từ bỏ chức này. Họ không muốn chủ đề Miến Điện ảnh hưởng đến thương mại giữa họ với các nước phương Tây và Hoa Kỳ.

Trong khi ba thành viên khác của ASEAN là Việt nam, Lào, và Campuchia lại muốn Miến Điện giữ chức này. Ba nước này, theo các nhà ngoại giao, luôn nhậy cảm trước sức ép từ các cường quốc phương Tây.

Còn Miến Điện vẫn chưa đưa ra chỉ dấu rõ ràng họ sẽ đi theo con đường nào. Một quan chức của bộ ngoại giao Miến nói hãng Reuteurs rằng “Miến Điện luôn quan tâm đến quyền lợi của các nước bạn, và của đối tác”

“Miến Điện có đủ khả năng về con người và kỹ thuật để lãnh trách nhiệm chủ tịch khối ASEAN, và tổ chức cuộc họp thượng đỉnh, cùng các diễn đàn khác”

Quan chức này cho biết tới thời điểm 12 giờ GMT thứ Hai 25-07 lãnh đạo nước ông vẫn chưa đưa ra quyết định về Miến Điện có nên giữ chức chủ tịch luân phiên của ASEAN hay không.

Tẩy chay

Cả Hoa Kỳ và Liên hiệp Âu châu (EU) đe dọa họ sẽ tẩy chay cuộc họp ngoại trưởng khối ASEAN nếu như Miến Điện nhận chức chủ tịch. Trong khi một số nước thành viên ASEAN lo ngại là nếu điều này xảy ra sẽ làm ảnh hưởng đến quan hệ thương mại giữa họ với phương Tây.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Condoleezza Rice không tham dự cuộc họp. Các phái viên cho rằng đây là chỉ dấu cho thấy Hoa Kỳ thật vọng trước bế tắc kéo dài về tư cách chủ tịch ASEAN của Miến Điện.

Bà Rice sẽ là ngoại trưởng Mỹ đầu tiên không tham dự cuộc họp diễn đàn an ninh vùng ARF. Phía bộ Ngoại giao Hoa Kỳ nêu lý do bà Rice bị vướng lịch làm việc, do đang ở trong chuyến thăm tới vùng Trung Đông.

Theo đặc phái viên của LHQ về Miến Điện Razali Ismail, người hiện đang có mặt tại Viêng Chăn để gặp ngoại trưởng nước Miến, ông Nyan Win, thì chính thái độ không rõ ràng của các nước ASEAN đã không giúp thúc đẩy tiến trình cải cách tại Miến Điện.

Ông Ismail nói với hãng AP rằng “Có vẻ như các nước ASEAN đã không có một ý chí chính trị đủ mạnh để đưa ra một dấu hiệu rõ ràng với Miến Điện. Các nước như Malaysia, Indonesia, và Singapore đã nói rõ lập trường của họ, trong khi các nước còn lại đã không rõ ràng”

Ông nhấn mạnh là chỉ trích của phương Tây dành cho lãnh đạo Miến Điện thường không có hiệu quả, vì người Miến thường đưa ra quyết định lúc họ cảm thấy phù hợp.

Sẽ từ bỏ?

Theo ngoại trưởng Thái Lan Kantathi Suphamongkhon hiện có một số dấu hiệu cho thấy có thể Miến Điện sẽ tình nguyện bỏ trống ghế chủ tịch ASEAN.

Phát biểu với báo giới tại Bangkok, ngoại trưởng Thái nói “Miến Điện đã đưa ra các tín hiệu tương đối tốt về chuyện đặt quyền lợi của khối ASEAN lên trên quyền lợi của một nước. Miến Điện sẽ có hành động phù hợp để không cản trở mối quan hệ của ASEAN với các nước khác”

Trong khi đó thứ trưởng ngoại giao Lào nói rằng không nên coi sự vắng mặt của ngoại trưởng Nhật là sức ép đối với vấn đề Miến Điện. Ngoại trưởng Nhật hiện đang ở Luân Đôn để vận động ủng hộ đề nghị mở rộng Hội đồng bảo an LHQ của nước ông.

Một trong những điểm chính tại hội nghị Asean lần này sẽ là việc Úc ký ý định thư gia nhập hiệp ước không xâm lược với khối ASEAN. Canberra hy vọng cử chỉ này sẽ có tác dụng thúc đẩy thương mại giữa Úc và các nước Đông Nam Á, và ngoại trưởng Úc hy vọng lễ ký chính thức sẽ diễn ra vào tháng 12.

Trước bối cảnh chủ đề Miến Điện có khả năng làm hư hại đến uy tín của khối ASEAN, tin loan rằng các ngoại trưởng sẽ thông qua đề nghị về “Hiến Chương ASEAN” nhằm làm cho mỗi nước thành viên phải tuân theo quyết định tập thể của khối. Đề nghị này sẽ góp phần đưa khối ASEAN hoạt động theo kiểu một minh ước trong đó quyết định, một khi thông qua, sẽ có tính chất bắt buộc đối với các nước thành viên.

--------------------------------------------------------------------

Lê Tuấn, TPHCM
Việc thống nhất 10 nước Đông Nam Á vào một khối không làm Asean mạnh lên, ngược lại họ đang dần bị cô lập chỉ vì vấn đề Miến điện. Có lẽ các nước thành viên cũ của khối này đang hối tiếc vì đã mở rộng Asean mà chưa lường hết hậu quả. Những năm trước, nhờ quan hệ tốt với phương Tây mà nhiều nước Asean đã phát triển ngoạn mục. Nay tình hình đang xấu dần đi. Asean đang đánh mất sự ủng hộ kinh tế và chính trị cần thiết từ các cường quốc trên thế giới. Đã đến lúc Asean phải có quyết định dứt khoát về việc có nên vì 1 thành viên mà làm ảnh hưởng chung đến sự phát triển của cả khối hay không.

Nếu tình trạng như hiện nay cứ kéo dài, các quốc gia có quan hệ thân thiện với phương Tây từ trước đến nay như Singapore, Thái Lan, Philippines... sẽ tự tìm đường đi riêng thay vì trói buộc vào một khối bị cô lập. Có thể vài năm nữa ta sẽ thấy những thỏa thuận mậu dịch tự do Singapore - EU, Thái Lan - Mỹ ... thay vì của cả khối Asean với các đối tác quan trọng này. Những nước nghèo như VN, Lào, Campuchia không đủ khả năng tự mình thương lượng các thỏa thuận mậu dịch như vậy nên sẽ phải đứng ngoài cuộc chơi. Lúc đó Asean đã phân hóa lại càng thêm phân hóa.

Đỗ Minh Nam, Hà Nội
Vị đứng đầu chính phủ Miến Điện khi sang thăm VN đã được đón tiếp trọng thể, được ca ngợi và được hứa hẹn ủng hộ đủ điều như chúng ta thấy báo và đài ở VN loan tin mấy hôm liền. Vai trò chủ tịch ASEAN tương lai cũng được nhắc tới. Vốn là nhà quân sự, cai trị theo kiểu độc tài, tôi tưởng rằng vị này sẽ chẳng biết sợ ai. Té ra không hẳn như vậy. Chỉ mới là hội nghị bộ trưởng ngoại giao thôi, nhưng khi bị EU và Mỹ đe doạ tẩy chay đã làm toàn thể ASEAN lúng túng. Tuy nhiên, theo thủ tục luân phiên làm chủ tịch, Miến sợ quái gì ai mà không kiên quyết nhận chức này. Cho cả thế giới và nhân loại biết thế nào là độc tài ở thế kỷ 21.