Nick Mackie BBC News, tường thuật từ Tứ Xuyên

Thịt lợn bày bán giảm hẳn, do người tiêu dùng lo sợ bệnh dịch

Biển báo cho các tài xế biết rằng họ đang đi vào "vùng không nhiễm bệnh dịch", một mô hình ở Trung Quốc.

Thế nhưng, không chỉ là nơi còn lâu mới hết bệnh dịch, đây chính vùng đã trở thành khu vực chết chóc.

Bệnh dịch do nhiễm khuẩn cầu ở lợn gây ra đã làm chết hơn 35 người, với gần 200 người khác bị lây bệnh.

Thế nhưng, đi sâu về vùng nông thôn thì cuộc sống vẫn phải tiếp diễn. Hiện đang là vụ mùa thu hoạch, phụ nữ đang thu gom lõi ngô để nuôi lợn vào mùa đông.

Trong một cộng đồng nhỏ nằm trên triền đồi gần thị trấn Tử Trung, ai cũng nuôi lợn ở sân sau. Người dân địa phương vừa lo lắng, vừa bối rối về căn bệnh virus lạ lùng ở lợn, mà họ nghe nói là đang tràn dần tới nơi.

Huang Mingshen, 77 tuổi, là người đã sinh ra và lớn lên ở làng này. Ông trồng khoai lang, nuôi vịt, gà và hai con lợn.

Ông Huang: "Khi lợn bị bệnh, hay là chết thì chúng tôi thường ăn thịt. Giờ họ lại muốn chúng tôi phải vứt bỏ."

Giống như nhiều nông dân khác, ông hiếm khi đọc báo hay bật ti-vi, nghe đài, trừ khi có những chương trình giải trí nhẹ nhàng.

Vì vậy, ông không biết chuyện đã có hàng chục nông dân thiệt mạng sau khi xử lý lợn bệnh, cho tới tận khi chính quyền phát tờ rơi tới tận cửa.

Lời hướng dẫn khiến ông Huang kinh ngạc; ông được yêu cầu là phải thay đổi thói quen từ trước tới nay của mình.

"Chủ yếu là nói về cách để ngăn chặn lây nhiễm," ông giải thích. "Thế nhưng, tất cả đều là chuyện mới đối với tôi! Khi lợn bị bệnh, hay là chết thì chúng tôi thường ăn thịt. Giờ họ lại muốn chúng tôi phải vứt bỏ."

Trong những cộng đồng mà mức thu nhập trung bình hàng năm dưới 200 đô la Mỹ thì chuyện này giống như đem tiêu huỷ cả một kho báu.

Nguyên tắc thì cần thiết, nhằm giữ gìn mạng sống cho con người, thế nhưng đó là thói quen đã gắn liên với làng quê, nơi mà mọi thứ đều được đem cất giữ và sử dụng.

Ở thành thị, nơi người ta có thu nhập cao hơn và mọi người được biết thông tin tốt hơn, mọi thứ khác hẳn

Tại phố chợ cổ ở Tử Trung, nơi gia cầm sống và cá tươi được giết mổ ngay bên lề đường, thịt lợn bày bán bị giảm tới quá nửa.

Một người bán hàng nói rằng anh từng giết mổ tới sáu con lợn mỗi ngày, thế nhưng nay, bán được hết hai con đã là may.

Khách hàng sợ rằng thịt lợn không đảm bảo vẫn được treo bán, vì chính quyền phải mất tới hàng tuần mới cảnh báo đến dân chúng về cuộc khủng hoảng dịch bệnh.

Che đậy tin tức

Nhà họ Thân giận dữ vì không được cung cấp thông tin

Khi chính quyền phân phát tờ rơi tới từng nhà, hôm 28 tháng Bảy, thì đã là quá muộn đối với một số gia đình.

Tử Dương, nằm cách Tử Trung 50 km, là nơi có nhiều người thiệt mạng nhất trong cuộc khủng hoảng này.

Các phóng viên ngoại quốc bị hạn chế tới nơi. Cán bộ địa phương phóng xe máy lòng vòng, để ý bất kỳ ai lạ mặt tới hỏi chuyện người dân.

Tại làng Đại Diên, gia đình họ Thân sốt sắng kể chuyện.

Dù cha chết, nhưng hai người con trai đã nhiệt tình chào đón tôi. Người mẹ cùng hai cô con gái ngồi bổ quả dưa hấu.

Cuộc sống đối với họ thật là khó khăn, việc chôn cất thật vội vã. Trong sân trước của ngôi nhà hai tầng, nơi lợn gà chạy rông, họ kể lại chuyện người cha 65 tuổi giúp đỡ hàng xóm xả thịt con lợn bệnh.

Sau đó, có năm người cùng ăn thịt lợn, nhưng chỉ ông Thân là ngã bệnh.

"Xả thịt con lợn bệnh để ăn thịt với chúng tôi là chuyện bình thường," người con trai 32 tuổi của ông Thân nói.

"Nhưng lần này, chỉ bốn hôm sau, cha tôi bị bệnh phải đưa đi viện chữa chạy. Đến sáng hôm sau thì cha chết."

Những người con trai của ông Thân nói dân làng không ai biết về bệnh này cho tới khi cha họ qua đời.

Tôi mới nghe đến đó, 10 phút sau khi ngồi chuyện trò với nhà họ Thân, hai cán bộ địa phương tiến vào sân và quát mắng gia đình.

Rõ ràng là họ tới kiếm chuyện vì việc có phóng viên ngoại quốc tới hỏi thăm.

Cán bộ chả đếm xỉa gì tới chuyện nhà họ Thân đang có tang, và đây là nhà riêng của họ.

Thiếu thông tin

Cuộc tranh cãi kết thúc bên lề đường, với nhiều dân làng cáo buộc các cán bộ địa phương là đã không hành động.

Nhà họ Thân nói chính quyền địa phương đã có cuộc họp để trao đổi về cuộc khủng hoảng vào ngày 19 tháng Bảy, trong lúc việc thông báo tới dân làng diễn ra vào ngày 25 tháng Bảy, đúng ngày mà bà Thân mất chồng.

Chính quyền cấp tỉnh trên toàn Trung Quốc đều nhận thức rõ về thói quen ở nông thôn, như chuyện ăn gia súc gia cầm bị bệnh thay vì vứt bỏ.

Giới chức cũng biết rằng chỉ có một cách để đảm bảo cung cấp thông tin đến tận người dân, đó là huy động cán bộ xã tới từng nhà.

Thế nhưng, Bộ trưởng y tế nước này đã phải có một chuyến đi hôm 28 tháng Bảy để thực thi được kế hoạch cụ thể, đó là cử 50 ngàn quan chức đi thực hiện nhiệm vụ, với 2 triệu tờ rơi được phát ra.

Tứ Xuyên cũng đã khiến cho các vùng khác bị nguy cơ nhiễm bệnh. Đã có 19 nạn nhân thiệt mạng trước khi giới chức Tứ Xuyên thông báo cho các vùng lân cận.

Phía trên khu ranh giới phía đông, người nuôi gia súc ở hạt Ronchang thuộc tỉnh Trùng Khánh đang phải tẩy uế cho lợn mỗi ngày.

Các chốt kiểm soát đã được thiết lập để chặn và bắt quay trở lại tất cả các xe cộ có chở lợn từ Tứ Xuyên tới.

Thế nhưng, Hà Quý Phương, người đứng đầu Cục Thú Y hạt Rongchang nói bà chỉ biết về việc lây nhiễm sau khi đọc báo chí địa phương hôm 24 tháng Bảy.

Mặc dù Bắc Kinh nói các quan chức yếu kém sẽ bị trừng phạt, nhưng cuộc khủng hoảng mới nhất này nhắc nhở một cách khó chịu về vụ bùng phát dịch SARS ở tỉnh Quảng Đông ở phía nam Trung Quốc hồi cuối năm 2002, sau lây lan ra nhiều nước trong khu vực.

Khi đó, văn hoá giấu giếm đã gây hại cho trách nhiệm bảo vệ người dân.