Những bất ổn ở miền Nam Thái Lan bắt đầu nổ ra từ đầu năm 2004 đã tỏ ra không được giải quyết tốt.
Vụ giết hai binh sĩ quân đội Hoàng gia ngày 20.09.2005 chỉ làm tăng thêm lo ngại về tình hình.
Trung sĩ Vinai Nabut and Hạ sĩ Khamthon Thongeiat bị lôi khỏi xe vào đêm thứ Ba, bị đâm và đánh đến chết.
Khi các vụ bạo lực nổ ra đầu năm 2004 người ta cho rằng vấn đề chỉ mang tính địa phương.
Nhưng nay thì có các lo ngại rằng một số nhóm vũ trang Hồi giáo quốc tế như Jemaah Islamiah có thể đứng đằng sau các vụ tấn công nhân viên công lực.
Tuy vậy, các vụ chết nhiều người vào tháng Tư 2004 cũng tạo ra các nghi ngờ, ít ra là trong các nhóm Hồi giáo địa phương, rằng chính quyền của ông Thaksin cố ý cho lực lượng an ninh dùng các đơn vị ‘sát thủ’để nhắm vào cộng đồng của họ.
Lý do lịch sử
Những nghi ngờ này còn đến từ sự khác biệt giữa miền Nam và các vùng còn lại của Vương Quốc Thái Lan.
Vùng Nam Thái Lan gồm bốn tỉnh Nawathiwat, Pattani, Songhkla và Yala xưa vốn thuộc vương quốc Hồi giáo Pattani của người chủng Mã Lai. Vùng đất của họ có nhiều điểm chung hơn với các vùng của người Mã Lai nay thuộc Malaysia.
Họ nói tiếng Yawi, một thổ ngữ Mã Lai và đa số theo Hồi giáo rất với các luật lệ nghiêm khắc, trong khi đa số dân Thái theo Phật giáo.
Trong thập niên 70, đã có một cuộc nổi dậy chống lại các chính sách của chính phủ Bangkok nhưng bị tan rã vào thập niên 90, chỉ sau khi chính quyền tăng chi phí cho đầu tư vào vùng này và để người Hồi giáo Thái có đại diện chính trị xứng đáng.
Nhưng vụ tấn công một kho súng của quân đội tháng Giêng 2004 đưa vấn đề trở lại. Trong vụ đó, một số nhóm người địa phương đã giết bốn binh sĩ, lấy đi 400 khẩu súng, đa số là M-16, từ một kho súng tại tỉnh Narathiwat.
Ngày càng tồi tệ
Sau đó, đến tháng 10.2004, tại Takbai có 80 người bị chết trong đó 78 người là thanh niên Hồi giáo bị chết ngạt trong xe thùng khi bị cảnh sát bắt.
Chính quyền Thái vẫn cố nói các nhóm tội phạm hình sự đã đứng đằng sau những vụ bạo lực và không muốn bất cứ sự quan tâm nào từ quốc tế vào vùng này. Quan hệ Thái-Malaysia cũng trở nên căng thẳng sau khi có các cáo buộc về quan hệ của một số người Hồi giáo Thái Lan với đồng đạo bên kia biên giới.
Nhưng nay có chứng cớ rằng đúng là một số nhóm ly khai Hồi giáo đã tổ chức các vụ bạo lực. Các nhóm như Pulo (Pattani United Liberation Organisation), BRN (the Barisan Revolusi Nasional) và GMIP (Gerakan Mujahadeen Islam Pattani) được nêu tên.
Trong quá khứ, các nhóm này có quan hệ với tổ chức liên kết nhiều nhóm Hồi giáo đấu tranh trong vùng Đông Nam Á là Jemaah Islamiah. Tổ chức này bị cáo buộc đã gây tấn công khủng bố trong vùng.
Các nhóm hoạt động ở Nam Thái Lan cũng bị nói là có quan hệ với cả phong trào Aceh Tự do ở Aceh thuộc Indonesia.
Dù nguyên nhân của các vụ việc là gì, nếu chính phủ Thái Lan vẫn không công khai hóa các nghi vấn và để cho an ninh cùng quân đội hoạt động bí mật một cách nặng tay trong vùng thì sẽ khó lòng làm tình hình bớt căng thẳng.